P15-Vô Minh

Chánh tri kiến P15 - Vô Minh

Trong phần 15 của kinh Chánh Tri Kiến, Đức Phật giảng về "Vô Minh" như sau:

{Cả nhà tìm đọc phần 1 đến 14 ở các bài trước trong group mình luôn nhé ạ, rất mong được kết bạn với các thiện hữu trí thức để cùng nhau vun đắp phước thiện ạ }

Chư Hiền, thế nào là vô minh, thế nào là tập khởi của vô minh, thế nào là đoạn diệt của vô minh, thế nào là con đường đưa đến đoạn diệt của vô minh?

1. Thế nào là vô minh

Sự không tuệ tri về khổ, không tuệ tri về khổ tập, không tuệ tri về khổ diệt, không tuệ tri về con đường đưa đến khổ diệt, Chư Hiền, như vậy gọi là vô minh.

Giải nghĩa:

"Sự không tuệ tri về khổ": Tuệ tri nghĩa là hiểu biết một cách sâu sắc bằng trí tuệ, không chỉ là hiểu lý thuyết mà còn là sự thấu triệt trong tâm.

"Khổ" (Dukkha) trong Tứ Diệu Đế là bản chất của đời sống: sinh, lão, bệnh, tử, sầu bi khổ ưu não. Nếu không thấy rõ sự thật này, con người sẽ chạy theo dục lạc, không biết gốc rễ của đau khổ mà cứ tiếp tục luân hồi.

"Không tuệ tri về khổ tập": Khổ tập nghĩa là nguyên nhân của khổ, chính là tham ái (tanha) – sự ham muốn, bám víu vào sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp. Nếu không hiểu rõ điều này, con người sẽ tiếp tục bị tham ái chi phối, tạo nghiệp dẫn đến luân hồi.

"Không tuệ tri về khổ diệt": Khổ diệt là sự chấm dứt hoàn toàn khổ đau, chính là Niết Bàn – trạng thái không còn tham, sân, si. Nếu không hiểu rõ điều này, con người sẽ không có động lực tu tập, vì không biết có con đường giải thoát.

"Không tuệ tri về con đường đưa đến khổ diệt": Con đường đưa đến khổ diệt chính là Bát Chánh Đạo: Chánh Kiến, Chánh Tư Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm, Chánh Định. Nếu không biết con đường này, con người không biết cách thoát khổ, tiếp tục sống trong vô minh và tạo nghiệp.

2. Tập khởi của vô minh, đoạn diệt của vô minh

Từ tập khởi của lậu hoặc, có tập khởi của vô minh; từ đoạn diệt của lậu hoặc, có đoạn diệt của vô minh;

Giải nghĩa:

"Lậu hoặc" (Āsava): "Lậu" nghĩa là rò rỉ, chảy tràn, ám chỉ các ô nhiễm trong tâm dẫn đến tái sinh luân hồi.

"Hoặc" nghĩa là si mê, phiền não.

"Lậu hoặc" chính là các phiền não thâm căn cố đế, làm tâm bị ràng buộc vào sinh tử. Có ba loại lậu hoặc chính:

1) Dục lậu – Tham đắm vào dục lạc thế gian.

2) Hữu lậu – Bám víu vào sự tồn tại, mong muốn tái sinh.

3) Vô minh lậu – Không thấy rõ bản chất của thực tại.

"Từ tập khởi của lậu hoặc, có tập khởi của vô minh" : Khi tâm bị tham, sân, si chi phối, con người bị che mờ trí tuệ, không thấy rõ thực tánh của vạn pháp. Lậu hoặc nuôi dưỡng vô minh, khiến ta tiếp tục dính mắc vào khổ đau và luân hồi.

"Từ đoạn diệt của lậu hoặc, có đoạn diệt của vô minh": Khi lậu hoặc được diệt trừ qua Giới – Định – Tuệ, tâm trở nên trong sáng, không còn nhiễm ô. Khi không còn lậu hoặc, vô minh cũng tan biến, trí tuệ bừng sáng, dẫn đến giác ngộ và giải thoát.

Lậu hoặc và vô minh là hai mặt của một vòng luẩn quẩn: Lậu hoặc sinh ra vô minh, khi tâm bị tham, sân, si chi phối, ta không thấy rõ sự thật của khổ và con đường giải thoát. Vô minh làm tăng trưởng lậu hoặc, không hiểu chân lý, ta tiếp tục tạo nghiệp, dính mắc vào vòng sinh tử.

Muốn đoạn vô minh, trước hết phải đoạn lậu hoặc bằng cách tu tập Giới (Sīla) để ngăn chặn các hành động bất thiện. Thực hành Định (Samādhi) để làm tâm an tịnh, không còn tán loạn. Phát triển Tuệ (Paññā) để thấy rõ vô thường, khổ, vô ngã, từ đó diệt tận gốc lậu hoặc.

3. Con đường đưa đến đoạn diệt của vô minh

Thánh Ðạo Tám Ngành này là con đường đưa đến đoạn diệt của vô minh, tức là: Chánh Tri kiến, Chánh Tư duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh tấn, Chánh Niệm, Chánh Ðịnh.

Bát Chánh Đạo chính là phương pháp thực hành để diệt trừ vô minh:

1) Chánh Tri Kiến – Hiểu đúng về vô thường, khổ, vô ngã.

2) Chánh Tư Duy – Suy nghĩ đúng đắn, không để tham – sân – si dẫn dắt.

3) Chánh Ngữ – Nói lời chân thật, thiện lành.

4) Chánh Nghiệp – Hành động đúng đắn, không gây hại.

5) Chánh Mạng – Kiếm sống chân chính, không làm nghề bất thiện.

6) Chánh Tinh Tấn – Siêng năng tu tập, không buông lung.

7) Chánh Niệm – Luôn tỉnh thức, không để tâm trôi theo vô minh.

😎 Chánh Định – Tâm an trú, không bị xao động bởi vọng tưởng.

Chư Hiền, khi nào Thánh đệ tử tuệ tri vô minh như vậy, tuệ tri tập khởi của vô minh như vậy, tuệ tri đoạn diệt của vô minh như vậy, tuệ tri con đường đưa đến đoạn diệt của vô minh như vậy, khi ấy, vị ấy đoạn trừ tất cả tham tùy miên, tẩy sạch sân tùy miên, nhổ tận gốc kiến mạn tùy miên "Tôi là", đoạn trừ vô minh, khiến minh khởi lên, diệt tận khổ đau ngay trong hiện tại. Chư Hiền, như vậy Thánh đệ tử có chánh tri kiến, có tri kiến chánh trực, có lòng tin Pháp tuyệt đối và thành tựu diệu pháp này.

Khi một người thấy rõ và đoạn trừ vô minh, họ sẽ:

1) Đoạn trừ tất cả tham tùy miên – Không còn mong cầu chạy theo dục lạc.

2) Tẩy sạch sân tùy miên – Không còn phản ứng sân hận khi gặp nghịch cảnh.

3) Nhổ tận gốc kiến mạn "Tôi là" – Không còn bám víu vào bản ngã.

4) Đoạn trừ vô minh, khiến minh khởi lên – Trí tuệ phát sinh, nhận thức sáng suốt.

5) Diệt tận khổ đau ngay trong hiện tại – Không còn trôi lăn trong luân hồi, đạt giải thoát.