P09-Cảm thọ
Last updated
Was this helpful?
Last updated
Was this helpful?
Chánh tri kiến P9 - Cảm thọ
Kinh Chánh tri kiến gồm 16 đề mục quan trọng giúp hành giả có được tri kiến đúng đắn trong con đường tu tập giải thoát. Các bài trước mình đã chia sẻ với cả nhà từ phần 1 đến phần 8. Trong phần 9 của bài kinh này, đức Phật giảng về Cảm Thọ:
{}
Chư Hiền, thế nào là thọ, thế nào là tập khởi của thọ, thế nào là đoạn diệt của thọ, thế nào là con đường đưa đến đoạn diệt của thọ?
1. Thế nào là thọ
Chư Hiền, có sáu loại thọ này: thọ do nhãn xúc sanh, thọ do nhĩ xúc sanh, thọ do tỷ xúc sanh, thọ do thiệt xúc sanh, thọ do thân xúc sanh, thọ do ý xúc sanh.
Giải nghĩa:
Đức Phật giải thích về sáu loại cảm thọ (vedanā) phát sinh do sáu giác quan tiếp xúc với thế giới bên ngoài. "Thọ" (vedanā) là cảm giác mà chúng ta trải nghiệm khi các giác quan tiếp xúc với đối tượng. Cảm giác này có thể là lạc thọ (dễ chịu), khổ thọ (khó chịu), hoặc xả thọ (trung tính, không khổ không lạc). Sáu loại thọ theo sáu giác quan là:
1) Thọ do nhãn xúc sanh (cảm giác từ mắt): Khi mắt thấy hình ảnh, màu sắc, con người… có thể sinh ra vui thích (đẹp), khó chịu (xấu), hoặc trung tính.
2) Thọ do nhĩ xúc sanh (cảm giác từ tai) : Khi nghe âm thanh, nhạc, tiếng nói… có thể sinh ra thích thú, khó chịu, hoặc trung tính.
3) Thọ do tỷ xúc sanh (cảm giác từ mũi) : Khi ngửi mùi hương, nước hoa, mùi hôi… có thể dễ chịu, khó chịu, hoặc trung tính.
4) Thọ do thiệt xúc sanh (cảm giác từ lưỡi) : Khi nếm thức ăn, nước uống… có thể là ngon, dở, hoặc bình thường.
5) Thọ do thân xúc sanh (cảm giác từ thân thể) : Khi tiếp xúc với nóng, lạnh, mềm, cứng… có thể là dễ chịu, khó chịu, hoặc trung tính.
6) Thọ do ý xúc sanh (cảm giác từ tâm) : Khi suy nghĩ, nhớ lại quá khứ, lo lắng tương lai… có thể là vui, buồn, hoặc trung tính.
2. Tập khởi của thọ, đoạn diệt của thọ
Từ tập khởi của xúc, có tập khởi của thọ; từ đoạn diệt của xúc, có đoạn diệt của thọ;
Giải nghĩa:
"Xúc" (phassa) là sự tiếp xúc giữa căn (giác quan), trần (đối tượng) và thức (sự nhận biết).
Ví dụ: Khi mắt (nhãn căn) thấy một bông hoa (sắc trần), có sự nhận biết hình ảnh (nhãn thức), đây gọi là xúc. Khi có xúc, liền có cảm giác dễ chịu (lạc thọ), khó chịu (khổ thọ), hoặc trung tính (xả thọ).
"Từ tập khởi của xúc, có tập khởi của thọ": Khi có sự tiếp xúc giữa giác quan với đối tượng, cảm giác liền sinh ra. Ví dụ: Khi mắt thấy một cảnh đẹp, có thể sinh ra cảm giác vui thích. Khi tai nghe một lời xúc phạm , có thể sinh ra cảm giác khó chịu. Khi da chạm vào nước mát , có thể sinh ra cảm giác dễ chịu. Như vậy, xúc là nhân, thọ là quả.
"Từ đoạn diệt của xúc, có đoạn diệt của thọ": Khi không có sự tiếp xúc, cảm giác không còn sinh khởi. Ví dụ: Nếu nhắm mắt, ta không còn bị ảnh hưởng bởi cảnh sắc. Nếu giữ tâm an tĩnh, không chấp trước vào âm thanh, ta không bị cảm xúc chi phối. Nếu quán chiếu mọi cảm giác là vô thường, không bám víu vào chúng, thì cảm giác khổ lạc cũng dần mất đi. Khi diệt trừ sự chấp thủ vào xúc, ta không còn bị cảm giác chi phối, dẫn đến giải thoát khỏi khổ đau.
3. Con đường đưa đến đoạn diệt của thọ
Thánh Ðạo Tám Ngành này là con đường đưa đến đoạn diệt của thọ, tức là: Chánh Tri kiến, Chánh Tư duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh tấn, Chánh Niệm, Chánh Ðịnh.
Bát Chánh Đạo là phương pháp giúp chấm dứt thọ và chấm dứt khổ đau:
1) Chánh tri kiến – Hiểu rõ bản chất vô thường, khổ và vô ngã của thọ.
2) Chánh tư duy – Không để tâm dính mắc vào thọ.
3) Chánh ngữ – Không tạo nghiệp xấu từ lời nói vì bị cảm thọ chi phối.
4) Chánh nghiệp – Không hành động theo tham, sân do cảm thọ thúc đẩy.
5) Chánh mạng – Kiếm sống chân chính, không vì cảm thọ mà làm điều sai trái.
6) Chánh tinh tấn – Giữ tâm vững vàng, không chạy theo thọ.
7) Chánh niệm – Quan sát cảm thọ mà không dính mắc vào nó.
😎 Chánh định – Đạt được sự an tĩnh, không còn bị cảm thọ chi phối.
Chư Hiền, khi nào Thánh đệ tử tuệ tri thọ như vậy, tuệ tri tập khởi của thọ như vậy, tuệ tri đoạn diệt của thọ như vậy, tuệ tri con đường đưa đến đoạn diệt của thọ như vậy, khi ấy, vị ấy đoạn trừ tất cả tham tùy miên, tẩy sạch sân tùy miên, nhổ tận gốc kiến mạn tùy miên "Tôi là", đoạn trừ vô minh, khiến minh khởi lên, diệt tận khổ đau ngay trong hiện tại. Chư Hiền, như vậy Thánh đệ tử có chánh tri kiến, có tri kiến chánh trực, có lòng tin Pháp tuyệt đối và thành tựu diệu pháp này.
Nhờ có chánh tri kiến về thọ như trên, hành giả đoạn diệt thọ và được:
1) "Đoạn trừ tất cả tham tùy miên" – Không còn bị cuốn theo dục vọng.
2) "Tẩy sạch sân tùy miên" – Không còn sân hận do cảm giác khó chịu.
3) "Nhổ tận gốc kiến mạn tùy miên 'Tôi là'" – Xóa bỏ chấp ngã, xoá bỏ cái tôi.
4) "Đoạn trừ vô minh, khiến minh khởi lên" – Thấu triệt sự thật, đạt giác ngộ.
5) "Diệt tận khổ đau ngay trong hiện tại" – Không còn bị cảm thọ dẫn dắt, giải thoát khỏi luân hồi.
