LocPT_Wiki
.Quê hương & đất nước. Tạp pín lù2.Tôn Giáo3.Công Nghệ Thông TIn 4.Nghiên cứu quốc tế5.Về chúng tôi
  • HomePage
    • 1.Nhà nghiên cứu độc lập về văn hóa,lịch sử
      • Cộng Đồng Chăm Việt Nam
        • Viết Về Tôn Giáo Bà Ni
          • Phần 2: Viết Về Tôn Giáo Bà Ni
        • TÔN GIÁO BÀ NI có tín ngưỡng riêng, thờ đa thần, thờ tổ tiên, tin vào sự luân hồi, quy luật âm dương
        • ĐẠO BÀNI DƯỚI GÓC NHÌN KHOA HỌC HỆ THỐNG
      • Minh Nhân
        • Vén màn sự thật sau hành trình theo dấu Hoàng hậu Nam Phương và Vua Bảo Đại | Minh Nhân
        • Tiết lộ cuộc gặp gỡ định mệnh giữa Vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương | Minh Nhân
          • P01-Tiết lộ cuộc gặp gỡ định mệnh giữa Vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương | Minh Nhân
          • P02-Đám cưới của Vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương được định vào ngày 20/3/1934.
          • P03-Bí ẩn về ngày sinh của Hoàng hậu Nam Phương
          • P04-Cuộc đời 5 người con của Hoàng hậu Nam Phương và cách dạy "sống khiêm tốn" | Minh Nhân
      • Nguyễn Thị Thanh Thúy
        • Nhiều giả thiết mới về cuộc đời Nam Phương hoàng hậu
        • Hoàng hậu Nam Phương & các con, sự nghiệp (tóm tắt)
        • Theo dấu Hoàng hậu Nam Phương và Gia đình Huyện Sĩ.
      • Trịnh Anh Khôi
        • Loạt bài Phượng Trong Tôi - Trịnh Anh Khôi
          • Bài 13: Trong Đầu Có Chữ!
          • Bài 14: Trả Lại Em Yêu
          • Bài 15: Nỗi Lòng Cư Xá (1)
        • Cô Ba Trà tức Trần Ngọc Trà, huê khôi số một ở Sài Gòn, khoảng 1920 -1935.
        • Loạt bài Theo Dòng Lịch Sử - Trịnh Anh Khôi
          • Loạt bài Theo Dòng Lịch Sử
          • Bài 3: Miếng Bánh Tầu
          • Bài 4: Nốt Lặng Trong Đời Vua Bảo Đại
          • Bài 6: Hoa Vivace Trên Trang Sách
          • Bài 7: Một Nữ Tiến Sĩ Bí Ần & Thầm Lặng
          • Bài 8: Hơn 53 Năm Vẫn Đau Đáu!
          • Bài 9: Con Đường Không Ngắn
          • Bài 10: Gần 104 Năm, Quận 3 Sài Gòn
          • Bài 11: Vụ Xử Bắn Tạ Vinh
          • Bài 12: Tượng Hai Bà Trưng & Trần Hưng Đạo
          • Bài 13: Quả Trứng Biết Nói Quá Nhiều!
          • Bài 14: Khách Trú
          • Bài 15: Từ Richaud Đến Phan Đình Phùng
          • Bài 16: Thăng Trầm Magasin Courtinat (1)
          • Bài 17: Bạn Biết Gì Về “Xẹc” Tây?
          • Bài 32: “Tuồng Tích” Xích-Lô
          • Bài 33: Radio Saigon & Cuộc Ra Đi Của Đài Pháp-Á
          • Bài 35: Sao Gọi Là Nhà Thờ Cha Tam?
      • Viết về nhà thờ Tân Triều, Vĩnh Cửu, Đồng Nai
        • Từ du đãng Cầu Muối trở thành bậc Hiển thánh : Trần văn Hạnh.
        • Phạm Hoài Nhân - Nhà thờ Tân Triều
        • Lm. Giuse Vũ Đức Hiệp
          • Nhà Thờ Tân Triều, Vĩnh Cửu, Đồng Nai
            • P.1 - Nhà Thờ Tân Triều (Quê hương của Thánh Tử đạo Phaolô Trần Văn Hạnh)
            • P.2- Nhà Thờ Tân Triều (Quê hương của Thánh Tử đạo Phaolô Trần Văn Hạnh)
      • Nguyễn Văn Phúc
        • Hành trình thứ nhất - hướng về Trung Kỳ | Nguyễn Văn Phúc
        • Hành trình thứ nhì - từ Gia Ray đến Võ Đắc | Nguyễn Văn Phúc
        • Du lịch ở tỉnh Biên Hòa xưa
      • Nguyễn Xuân Diện
        • CÁ KHO LÀNG SO | Bài và ảnh: Vương Toàn
        • TẢO MỘ THÁNG CHẠP - Tạp văn của Nguyễn Xuân Diện
        • TẾT ÔNG TÁO - TRUYỀN THUYẾT VÀ NGHI LỄ : Truyền thuyết về Táo Quân
        • CÂY NÊU NGÀY TẾT | Bài của Cao Huy Hóa
        • Nhà văn Trần Nhương lên tiếng: BUỒN LÒNG CHỮ VIỆT HỒN TẦU
        • CÙNG SUY NGHĨ ĐỂ BỎ DẦN HỦ TỤC VÀ HƯỚNG VỀ CỘI NGUỒN VĂN HOÁ VIỆT
        • CÁC BÀI CÚNG DỊP TẾT GIÁP THÌN (2024)
      • Tôn Thất Thọ
        • Đâu là sự thật lịch sử ? về : “Bí ẩn chưa biết về dấu tích mộ tập thể dựng tóc gáy ở Biên Hòa”
      • Winston Phan Đào Nguyên
        • Ai là thủ phạm đã đốt chết mấy trăm giáo dân Thiên Chúa Giáo ở Biên Hòa và Bà Rịa vào năm 1861-1862
      • Phan Tấn Lộc
        • Chùa Bửu Phong, gần núi Bửu Long, Biên Hòa
          • Tâm sự cùng với thầy Quảng Trang, chùa Bửu Phong
        • Du lịch 4 phương
          • Cảm ơn các bạn đã cho phép Lộc đẹp trai làm hướng dẫn viên du lịch (Local Guide) 29.12.24
          • Khám Phá Thành Cổ Biên Hòa - Di Sản Lịch Sử 200 Năm
          • Travel : Sài Gòn <---> Hà Nội <---> Nam Định. Cuối tháng 11 & đầu tháng 12/2024
        • Cúng đình hàng năm tại Biên Hòa
          • Đình Trương Công Định (còn gọi là Trương Định)
          • Đình Bình Trước & Nhà hội Bình Trước - từ công sở đến di tích
          • Đình Tân Lân (Tân Lân thành phố miếu)
        • Travel Biên Hòa - Tháng 12.2024
        • Thành Biên Hòa
        • Tân Mai - vùng đất Long Lân Quy Phụng
        • Các tên địa danh cũ của phần lãnh thổ. Nay thuộc tỉnh Đồng Nai
      • Cù Mai Công
        • CƯ DÂN VÙNG ÔNG TẠ
          • LIỆU CÓ “MÈO KHEN MÈO DÀI ĐUÔI” VÙNG ÔNG TẠ?
          • CƯ DÂN VÙNG ÔNG TẠ KHÔNG CHỈ LÀ BÀ CON BẮC 54
      • Nguyễn Thanh Lợi
        • VỀ SỰ KIỆN NGUYỄN ÁNH ĐẾN CÔN ĐẢO NĂM 1783
        • Nhà vuông ở Nam Bộ
      • Chuyện xưa xứ Quảng
        • Cố Việt Bình Hương Xử Sĩ Mạc Công Mộ”..” - NGÔI MỘ CỔ CỦA MỘT KẺ SĨ Ở ẨN
        • Nhà thờ Tiền hiền làng An Sơn (tổ 3, thôn Bắc An Sơn, xã Quế Thọ, huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam)
        • “Điêu khắc gia Phạm Văn Hạng - một người con của Đà Nẵng
        • khảo cứu vùng Bà Nà – Núi Chúa
        • mộ của ông Lê Đình Lý, người thì bảo đó là mộ của ông Ông Ích Khiêm ??!!
        • Chí sĩ Lê Bá Trinh (1875 - 1934)
        • Ông Ích Khiêm
        • ông Ông Ích Đường
      • Lê Nguyễn
        • NGƯỜI SÀI GÒN BIẾT SỬ DỤNG TEM THƯ TỪ BAO GIỜ?
        • TỔ CHỨC THÀNH PHỐ SÀI GÒN THỜI PHÁP THUỘC
          • KỲ I -TỔ CHỨC THÀNH PHỐ SÀI GÒN THỜI PHÁP THUỘC
          • KỲ II -TỔ CHỨC THÀNH PHỐ SÀI GÒN THỜI PHÁP THUỘC
        • KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.01-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.02-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.03-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.04-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.05-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.06-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.07-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • Page 1
          • P.09-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.10-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.11-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
        • JEAN KOFFLER, NGƯỜI Y SĨ PHƯƠNG TÂY ĐẦU TIÊN Ở PHỦ CHÚA NGUYỄN
        • VỀ CHUYỆN THÀNH LẬP THÀNH PHỐ SÀI GÒN
        • SÀI GÒN ƠI!
        • NHÀ NGUYỄN - NHÀ TÂY SƠN | TẬP 1: VÌ SAO NGUYỄN ÁNH TRẢ THÙ TÀN KHỐC NHÀ TÂY SƠN?
        • Jean Koffler, người y sĩ phương Tây đầu tiên ở phủ Chúa Nguyễn
        • Có một Phú Nhuận trong thời thơ ấu của tôi/Lê Nguyễn
          • 1.CÓ MỘT PHÚ NHUẬN TRONG THỜI THƠ ẤU CỦA TÔI (kỳ I)
        • VỀ CHUYỆN NGUYỄN ÁNH –GIA LONG “TRẢ THÙ TÀN BẠO” NHÀ TÂY SƠN
        • Côn Đảo
          • Chuyện Côn đảo ÔNG QUẢN LÝ HỢP TÁC XÃ TIÊU THỤ VÀ NHỮNG “THÂN CHỦ” QUEN THUỘC CỦA QUỸ KÝ THÁC CAN NH
          • KÝ ỨC VỤN VỀ CHUYỆN TÙ CÔN ĐẢO NHỮNG NĂM 1970-1972
          • QUỸ KÝ THÁC CAN NHÂN VÀ CHÚT TÌNH THẦY TRÒ Ở CÔN ĐẢO
          • CÂU CHUYỆN CẢM ĐỘNG VỀ MỘT TẤM BIA THỜ
          • Những chuyện chỉ có ở Côn Đảo
            • 1.NHỮNG CHUYỆN CHỈ CÓ Ở CÔN ĐẢO
            • 2.NHỮNG CHUYỆN CHỈ CÓ Ở CÔN ĐẢO
            • 3.Bài cuối về Côn Đảo CHUYỆN CHUỒNG CỌP CÔN SƠN
          • Chút hồi ức VỀ NHỮNG NGƯỜI TÙ CÔN ĐẢO CÓ THỂ BẠN CŨNG BIẾT
          • VÀI Ý KIẾN NHỎ VỀ CHUYỆN CHÚA NGUYỄN ÁNH CÓ RA ĐẾN CÔN ĐẢO KHÔNG
          • SỰ THẬT VỀ CHUYỆN “CÂY CẢI” VÀ “RAU RĂM” Ở CÔN ĐẢO
          • Xung quanh những nghi vấn chúa Nguyễn Ánh đã từng ra Côn Đảo
          • MỘT VÀI SỬ LIỆU VỀ CÔN ĐẢO
        • TÔN THỌ TƯỜNG, DANH SĨ ĐẤT GIA ĐỊNH THẾ KỶ XIX
        • HÌNH LUẬT VIỆT NAM QUA CÁC CHẶNG ĐƯỜNG LỊCH SỬ
          • Phần 1 - HÌNH LUẬT VIỆT NAM TRƯỚC THỜI NGUYỄN
          • Phần 2 - HÌNH PHÁP VIỆT NAM DƯỚI TRIỀU NGUYỄN
        • VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN DÂN SINH DƯỚI TRIỀU NGUYỄN
        • Chút suy nghĩ về chuyện “Cõng rắn cắn gà nhà” của Nguyễn Ánh – Gia Long
      • Cá Vàng(Cao Văn Nghiệp)
        • Có phải từ nguyên của "Má Chín" là “孖展” (MA TRIỂN) ?
        • ĐÔI ĐIỀU VỀ TỪ XẼO 沼
        • NGUỒN GỐC ĐỊA DANH “TRÀ VINH” LÀ GÌ?
      • Nguyễn Đình Đầu
        • Người Việt Tới Buôn Bán Và Định Cư Rải Rác Trong Đồng Bằng Sông Mê Kông Và Sông Mê Nam Chao Phraya
      • Phạm Hoài Nhân
      • Phan Đình Dũng
        • Tên gọi Bình Trước (ở Biên Hòa, Đồng Nai)
      • Huỳnh Duy Lộc
        • Victor Debay người phát hiện vẻ đẹp Bà Nà | Huỳnh Duy Lộc
        • Một thoáng Nha Trang | Huỳnh Duy Lộc
        • Khánh Ly / Ca sĩ Khánh Ly
          • Khánh Ly và “Ai lên xứ hoa đào”
          • Cuộc gặp gỡ ở Đà Lạt | Anh đi Đà Lạt và lần đầu tiên gặp Khánh Ly đang hát ở hộp đêm Tulipe Rouge
          • Khánh Ly và “Lời ru cho Đà Nẵng”
          • Khánh Ly và “Tình yêu như bóng mây”
        • Tả quân Lê Văn Duyệt và “Trung hưng đệ nhất võ công | Huỳnh Duy Lộc
        • Qui Nhơn, Bình Định: nguồn gốc và tên gọi
        • Quách Tấn và “Xứ trầm hương”
        • Max A. Boot và ghi chép về Tổng thống Ngô Đình Diệm
        • Vì sao người Hoa quần cư thành Chợ Lớn?
        • Chúa Tiên Nguyễn Hoàng và buổi đầu mở cõi
        • K.W.Taylor và ghi chép về chúa Tiên Nguyễn Hoàng
        • Cuộc chiến tranh Việt Nam là cuộc nội chiến hay là cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước?
        • Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ và Duy-ma-cật sở thuyết kinh (Vimalakirtinirdesa sutra)
        • Chúa Nguyễn Phúc Chu và 34 năm cầm quyền
        • Sử gia K. W. Taylor đã viết về Tả quân Lê Văn Duyệt: “Nguyễn Ánh có nhiều vị tướng tài ba, nhưng khô
        • Qui Nhơn, Bình Định và trang sử buồn của Champa
        • Chúa Nguyễn Hoàng và sự thành lập Dinh Quảng Nam (1602)
        • Nguồn gốc của danh xưng Tourane (Đà Nẵng)
        • Chế Mân, Vị Vua Anh Hùng Của Champa, Và Tháp Po Klong Garai (Ninh Thuận)
      • cố học giả An Chi
        • Xuất xứ của cách gọi Đàng Trong, Đàng Ngoài
        • Chữ Ni trong Ni Cô bắt nguồn từ đâu
        • Chữ Tịnh
        • Cảm ơn hay Cám ơn
      • Lê Ngọc Quốc
        • Ngục thất thành Biên Hoà xưa
        • Xứ Nhật Bản ở Nam Bộ xưa!
        • Gia tộc và hậu duệ Đức Ông Trần Thượng Xuyên
        • ĐỨC ÔNG TRẦN THƯỢNG XUYÊN VÀ NHỮNG TRUYỀN TỤNG LINH ỨNG.
        • Gò Công Mỹ Nhơn!
        • Thất Phủ Cổ Miếu- Chùa Ông Cù Lao Phố, Biên Hoà.
        • ĐỊA DANH GÒ CÔNG - TRAO TRẢONguyên- Phong Lê Ngọc Quốc
      • Các nhà nghiên cứu khác
        • Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P01-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P02-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P06-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P08-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P09-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
        • Người Hoa tại Việt Nam và tương quan Hoa–Việt | Trần Giao Thủy
        • Những cây cầu có tuổi đời trăm năm dưới triều đại nhà Nguyễn
        • Ai đã có công thống nhất đất nước: Quang Trung hay là Gia Long? | Nguyễn Văn Nghệ
        • Địa danh Đồng Nai
        • Tỉnh Bình Định hơn 100 năm trước
        • Hà Nội - Thành phố lớn nhất xứ Bắc Kỳ đầu thế kỷ XX
        • Lào Cai - Vân Nam Phủ: Tuyến đường sắt táo bạo của người Pháp tại Viễn Đông
        • Võ Tánh – Danh tướng đời nhà Nguyễn
        • 200 năm hình thành Kênh Vĩnh Tế - tầm nhìn chiến lược của bậc Đế vương
        • Công chúa Thiên Ninh qua Mộc bản triều Nguyễn
        • Dấu ấn lịch sử Quảng Nam qua tài liệu lưu trữ
        • Lịch sử hình thành đô thị Rạch Giá
        • Tiếp tục giải mã tấm bia bùa ở Hội An
        • Chùa Gia Lào, nơi công nương Ngọc Vạn ẩn cư cuối đời | Châu Yến Loan
        • Bác sĩ Nguyễn Thanh Lợi
          • NGHĨA TRANG BỆNH VIỆN TÂM THẦN BIÊN HÒA | Tác giả : bác sĩ Lợi
        • Bàn Cờ xóm tôi
        • Bàn Cờ, giao điểm truân chuyên
        • Ngoại giao Anh–Việt TK 17: Khác biệt giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài
        • Phù Nam: Huyền thoại và những vấn đề lịch sử
        • Hà Tiên và sự hình thành nước Việt Nam hiện đại
        • Thủy quân và ngai vàng ở Việt Nam cuối TK 18: Kỷ nguyên của những con cắt biển
        • Tại sao miếu hiệu 3 vua đầu triều Nguyễn xưng là ‘tổ’, đến vua Tự Đức xưng là ‘tông’?
        • Gia Định trước 1802. Chính quyền của Nguyễn Ánh
          • 1-Gia Định trước 1802. Chính quyền của Nguyễn Ánh (1)
          • 2-Gia Định trước 1802. Chính quyền của Nguyễn Ánh (2)
          • 3-Gia Định trước 1802. Chính quyền của Nguyễn Ánh (3)
        • Sài Gòn Gia Định thời Đàng Trong
          • 1-Sài Gòn Gia Định thời Đàng Trong (1)
          • 2-Sài Gòn Gia Định thời Đàng Trong (2)
        • Sách XỨ ĐÀNG TRONG Lịch sử Kinh tế - Xã hội Việt Nam Thế kỷ 17-18 của tác giả LI TANA
        • Đàng Trong từng được gọi là Quinam và Quảng Nam quốc, vì sao?
        • Đàng Ngoài – Đàng Trong | Hoàng Đinh Hiếu
        • Đàng Trong (theo Wikipedia)
        • Alexandre de Rhodes có nói như thế không (Trần Thanh Ái - Văn Hóa Học)
        • TRÌNH ĐỘ CHỮ QUỐC NGỮ CỦA LM. ĐẮC LỘ TỪ NĂM 1625 ĐẾN 1644 (Đỗ Quang Chính - Dũng Lạc)
        • Xuất xứ của cách gọi Đàng Trong, Đàng Ngoài _ An Chi ( Đã đăng ANTG số 1.000, 9-10-2010).
        • Lại “kiêng húy”! (Cao Tự Thanh)
        • Những tiết lộ mới về chiến dịch đánh quân Thanh của hoàng đế Quang Trung
        • Đông hơn 7 lần, vì sao hạm đội Tây Sơn thảm bại trận Thị Nại?
        • Vẻ đẹp bất tử trong cái chết của nữ tướng Bùi Thị Xuân
        • Những hé mở về số phận hai người con của hoàng đế Quang Trung
        • Những nghi vấn lịch sử về triều đại Quang Trung
        • Chủ quyền Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam thời Tây Sơn
        • ‘Nước cờ Tam Điệp’ trong cuộc chiến chống quân Thanh 1789
        • Hoàng đế Quang Trung đã làm gì sau khi đánh quân phương Bắc tơi bời?
        • Chiến thuật ‘qua sông đốt thuyền, ăn xong lấp giếng’ trong trận Ngọc Hồi – Đống Đa
        • Kế hiểm giúp Nguyễn Ánh chiếm thành Gia Định không tốn một hòn đạn
        • Người sang Trung Hoa là vua Quang Trung giả hay thật?
        • Chùm ảnh: Chuông La Chữ – hiện vật lịch sử đặc biệt của triều Tây Sơn
        • Thiên tình sử lằng nhằng nhất trong lịch sử Việt Nam
        • Vua Quang Trung ‘giả’ và chuyến đi sứ Trung Quốc lạ lùng nhất sử Việt
        • Những giai thoại kỳ lạ về hoàng đế Quang Trung
        • Nếu vua Quang Trung không mất sớm
        • Võ Văn Dũng – vị dũng tướng kiệt xuất của triều Tây Sơn
        • Khảo cổ & những bi kịch
          • Phát hiện ngôi mộ cổ thời Trần tại Hải Dương trong quá trình đào mương dẫn nước
          • 𝐗Á𝐂 ƯỚ𝐏 𝐁Í Ẩ𝐍 𝐓𝐑𝐎𝐍𝐆 𝐍𝐆Ô𝐈 𝐌Ộ 𝐁Ị 𝐋Ã𝐍𝐆 𝐐𝐔Ê𝐍 Ở 𝐇Ư𝐍𝐆 𝐘Ê𝐍:
          • Thảm kịch mộ ướp Việt Nam: Bẻ xác ướp cho vừa tiểu sành.
        • Ảnh ít người biết về cựu hoàng Bảo Đại của phóng viên quốc tế
        • Cuộc bạo động ở trường thi Hà Nội 1879
        • Ba ngày ở ngôi ngắn ngủi của hai vị vua Việt
        • Vì sao tư tưởng canh tân của Nguyễn Trường Tộ không thành?
        • Vua Gia Long và phong thủy kinh thành Huế
        • Chuyện về vị quan thanh liêm bậc nhất triều Nguyễn
        • Vương quốc Phù Nam: Cường quốc thương mại Đông Nam Á cổ đại
        • Giai thoại về huyệt kết và cái chết của vua Quang Trung
        • Chuyện lên ngôi chật vật của vua Tự Đức
        • Chúa Nguyễn đã xây dựng đàn voi chiến hùng mạnh như thế nào?
        • NGUYÊN CỚ "BIẾN LOẠN THÀNH PHIÊN AN" THEO MỘT SỐ GHI CHÉP
        • TÂY SƠN CÓ CẦU VIỆN NHÀ THANH ?
        • VÌ SAO GIA LONG KHÔNG TRẢ THÙ HAY DIỆT TỘC HỌ LÊ - TRỊNH?
        • NGOẠI GIAO VIỆT NAM VỚI CÁC NƯỚC LÂN BANG DƯỚI THỜI NHÀ NGUYỄN
        • Vì sao hạm đội Tây Sơn thảm bại trận Thị Nại?
        • Thủy chiến Thị Nại
        • Cuộc Tấn Công Quân Sự Đầu Tiên Của Pháp Vào Việt Nam
        • Một Việt Nam khác? Vương quốc họ Nguyễn ở thế kỷ 17 và 18
        • Về vai trò của người nước ngoài đầu thời Nguyễn Ánh – Gia Long
        • La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp và đại thắng Kỷ Dậu (1789)
        • Những nghi vấn về triều đại Quang Trung
        • 460 năm Nguyễn Hoàng vào Thuận Hóa (1558-2018)
        • Vua triều Nguyễn chống tà thuật dị đoan như thế nào?
        • Tại sao miếu hiệu 3 vua đầu triều Nguyễn xưng là ‘tổ’, đến vua Tự Đức xưng là ‘tông’?
        • 200 năm trước qua hồi ký của một văn nhân Trung Quốc
          • Thanh Hóa đến Hà Nội
          • Bắc Ninh đến Lạng Sơn
          • Quảng Nam-Đà Nẵng
          • Quảng Bình, Nghệ Tĩnh
          • Huế, Quảng Trị
          • Quảng Ngãi
        • Lạ lùng tìm mộ danh tướng Đỗ Thành Nhân ở Sài thành
      • Phan Thanh Xuân - PTX
        • Người Pháp chia VN ra 3 kỳ để dể trị ??!!
      • Tô Như
        • HUYỀN THOẠI NAM VANG
        • Xã hội Việt Nam thời Lê-Nguyễn. Tác giả : Lê Nguyễn | Phản biện lại bởi anh : Tô Như
          • PHÊ BÌNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM THỜI LÊ-NGUYỄN (CỦA TÁC GIẢ LÊ NGUYỄN)
          • File demo XÃ HỘI VIỆT NAM THỜI LÊ NGUYỄN ĐÃ SAI NHƯ THẾ NÀO?
          • Phần 2-Binh chế trong lịch sử
          • Phần 3-Lễ chúc thọ trong cung đình
          • Phần 5 -Lễ bảo cử và hồi tỵ
          • Phần 6-Cách trọng dụng nhân tài của người xưa
          • Phần 7-Bưu chính Việt Nam từ thời quản chủ đến thời Pháp thuộc
          • Phần 8-Hoạn quan ở các cung đình xưa
          • Phần 11-Tôn Nhơn phủ Triều Nguyễn
          • Phần 12-Quốc Tử Giám
        • VUA GIA LONG VÀ ÁN NGUYỄN VĂN THÀNH
        • Hà Tiên của Mạc Cửu rộng tới đâu
        • Địa vị phụ nữ dưới triều Nguyễn
        • Vương quốc Hoa Thanh Quế
        • Ấn Ngọc thời nhà Nguyễn
        • Lý luận này giống như Mát tổ Chương hoàng để bảo "Nam Vang là vinh quang của nước Nam"
        • HOÀNG TÔN DƯƠNG
        • Nhà Nguyễn - mối liên hệ giữa Thụy Hiệu và Cửu Đỉnh
        • Vì sao Nguyễn Huệ diệt Vũ Văn Nhậm?
        • Đại chiến thành Bình Định
        • Bình Định Vương đi lánh nạn
        • Nhà Nguyễn đã mất Nam Kỳ Lục Tỉnh như thế nào?
          • Phần 1-Sự toán tính
          • Phần 2-Đà Nẵng 1858
          • Phần 3-Gia Định 1859
          • Phần 4-Mất phương hướng
          • Phần 5-Nguyễn Tri Phương ở Gia Định
          • Phần 6-Mất Định Tường
          • Phần 7-Mất Biên Hòa
          • Phần 8-Đến lượt Vĩnh Long
          • Phần 9-Phan Thanh Giản dập tắt Nam Kỳ Khởi Nghĩa
        • Vì sao Nguyễn Phúc Ánh không lên ngôi Hoàng Đế ?
      • Tổng hợp & sưu tầm
        • Khái quát về Đình làng Nam Bộ | TVN
        • Vì sao gọi người Trung Quốc là ‘Tàu’? | TVN
        • Nguồn gốc những tên gọi “lạ tai” ở Sài Gòn | TVN
        • Mười tám thôn Vườn Trầu | Sơn Nam
        • Phật Thầy Tây An và giáo phái Bửu Sơn Kỳ Hương | Bùi Thị Đào Nguyên
        • Phong tục đưa, rước ông bà ngày tết ở Miền Nam | TVN
        • Nguồn gốc người Việt: Một lược sử tư tưởng”, TS Trần Trọng Dương
          • P.01 - “Người Việt” là gì? & dòng sử chí Nho giáo
          • P.02 - Giống nòi hỗn huyết và sự dung hội Đông-Tây Trần Trọng Dương
        • Kể chuyện theo dấu Hoàng hậu Nam Phương và Vua Bảo Đại
        • Đi tìm năm sinh và quê quán của Hoàng hậu Nam Phương
        • ngôi nhà cổ của cụ Vũ Ngọc Kỳ, trưởng thôn Dịch Diệp xã Trực Chính huyện Trực Ninh - Nam Định
        • Lăng mộ của Tổng trấn Gia Định thành, Thượng quốc công Lê Văn Duyệt
        • Sơ lược về nguồn gốc một số địa danh miền Nam
          • Sơ lược về nguồn gốc một số địa danh miền Nam (1)
          • Sơ lược về nguồn gốc một số địa danh miền Nam (3)
        • Sài Gòn thay đổi danh tính là Thành Phố Hồ Chí Minh sau 1975, vẫn còn là Hòn Ngọc Viễn Đông?
        • Nhận xét về nhân vật Lê Văn Duyệt
        • Các quận,huyện,xã ở Sài Gòn trước đây
          • Đakao thuộc Quận I của thủ đô Sài Gòn
          • Quận 3 & Bàn Cờ xóm tôi
          • CỦ CHI
          • GÒ VẤP
          • Thủ Đức: Xưa và Nay | Một Chút Lịch Sử Và Địa Lý
        • Việt sử Xứ Đàng Trong: Chuyện thi cử vào thế kỷ 17-18
        • 18 nơi cổ xưa nhất ở Sài Gòn
        • KÝ ỨC ĐỔ VỠ BÊN HỒ GƯƠM VÀ ĐỀN ĐUỔM
        • ĐỪNG HỖN LÁO VỚI HỒ GƯƠM!!!
        • HỒ GƯƠM- HÀ NỘI
        • Chuyện cũ Hồ Gươm: MỘT ĐÀO NƯƠNG CỨU CẢ KINH THÀNH THĂNG LONG THOÁT KHỎI BỆNH DỊCH
        • CẢNH QUAN HỒ GƯƠM VÀ ĐỀN NGỌC SƠN LÀ DI TÍCH QUỐC GIA ĐẶC BIỆT
        • HÃY DỪNG NGAY DỰ ÁN CHỈNH TRANG HỒ HOÀN KIẾM VÀ CÔNG VIÊN LÝ THÁI TỔ
        • Bạn có biết rằng Tháp Eiffel có một viên ngọc ẩn ở ngay trên đỉnh không?
        • Ball’s Pyramid vươn lên ngoạn mục từ Thái Bình Dương
        • Người phụ nữ Skrydstrup ~ 3600 tuổi
        • SÔNG NƯỚC TRONG VĂN HÓA VÀ NGÔN NGỮ PHƯƠNG NAM
        • ĐÌNH THẦN ĐỒNG NAI - LƯU GIỮ NHỮNG DẤU CHÂN MỞ CÕI
        • TÔM CÁ VÀ VĂN HÓA ĐÁNH BẮT THỦY SẢN Ở ĐBSCL
        • ĐÔNG XUYÊN THỊ (là thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang ngày nay)
        • Tháp rùa Hồ Gươm, Hà Nội
        • Hui Bon Hoa, gia tộc, sự việc và công danh
          • Ba người con trai siêu hạng của Chú Hỏa
          • Cạnh dinh Chú Hỏa tráng lệ xưa là đường Hui Bon Hoa
          • Giải mã lại Chú Hỏa
            • Kỳ 1: Từ bản tin tang lễ trên báo Saigon 1934
            • Kỳ 2: Chú Hỏa - Hui Bon Hoa thật sự là ai?
          • Chú Hỏa - Huỳnh Trọng Tán và cơ nghiệp lừng lẫy Sài Gòn
        • “Chữ Đàng” trong danh từ “Đàng Ngoài, Đàng Trong” vốn có nghĩa là gì?
        • Người Việt đầu TK 20 qua hồi ký của Paul Doumer
        • Tìm hiểu nước Thủy Xá và Hỏa Xá qua mộc bản triều Nguyễn
        • Phong cách cư xử đẳng cấp của hoàng đế Quang Trung
        • Trả lại vị trí lịch sử xứng đáng cho Ngô Thì Nhậm
        • Uẩn khúc Hoàng đế Quang Trung cầu hôn công chúa nhà Thanh
        • Bài học lòng dân từ sự hưng thịnh và suy vong của triều đại Tây Sơn
        • Sức mạnh tình báo của vương triều Tây Sơn
        • Vai trò của cướp biển trong cuộc chiến chống nhà Thanh của vua Quang Trung
        • Chuyện vua Gia Long trả thù nhà Tây Sơn qua lời kể giáo sĩ Pháp
        • Mối quan hệ Nho giáo – Công giáo trong lịch sử Việt Nam
        • Chính sử nhà Nguyễn Viết gì về ‘kẻ tử thù’ Quang Trung?
        • Những vũ khí lợi hại của danh tướng Tây Sơn
        • Cuộc phiêu lưu quân sự của nhà Thanh ở Đàng Trong thế kỷ 18
        • Đội Tuần dương quân chống cướp biển Tầu Ô của nhà Nguyễn
        • 25 năm giữa Nguyễn Ánh và Tây Sơn (1777 – 1802)
          • Phấn 1-Tóm tắt giai đoạn lịch sử 1777- 1802
          • Phần 2-Tóm tắt giai đoạn lịch sử 1777- 1802
          • Phần 3-Tóm tắt giai đoạn lịch sử 1777- 1802
          • Phần 4-Barisy tường thuật các trận Chủ Sơn, Thị Nại, Phú Xuân và vua Gia Long vào Huế
          • Phần 5-Barisy tường thuật các trận Chủ Sơn, Thị Nại, Phú Xuân và vua Gia Long vào Huế
        • Vì sao phương Tây ‘ngả mũ’ thán phục chiến hạm thời Tây Sơn?
        • CHÙA CẦU – DẤU ẤN NGƯỜI NHẬT TRÊN PHỐ CỔ HỘI AN
        • QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG HIẾU LĂNG – NƠI AN TÁNG VUA MINH MẠNG
        • CỬU ĐỈNH TRIỀU NGUYỄN
        • Báo chí được phân phối như thế nào trong thời thuộc Pháp?
        • GÓP PHẦN MINH GIẢI VĂN TỰ VÀ TÊN GỌI CỦA CHIẾC BẢO ẤN TRUYỀN QUỐC “ĐẠI VIỆT QUỐC NGUYỄN CHÚA .....
        • TỐNG SƠN QUẬN CHÚA NGUYỄN THỊ NGỌC VẠN QUA SẮC PHONG, LĂNG MỘ VÀ TÍN NGƯỠNG THỜ PHỤNG Ở HUẾ
        • CÔNG NỮ NGỌC TUYÊN VÀ DÒNG TỘC NGUYỄN CỬU LÀNG VÂN DƯƠNG: NHÌN TỪ VAI TRÒ VÀ CÔNG LAO TO LỚN ĐỐI VỚI
        • TRẤN THỦ QUẢNG NAM NGUYỄN PHÚC KỲ VỚI BỨC QUỐC THƯ BAN QUỐC TÍNH CHO HÀO THƯƠNG ARAKI SOTARO
        • LÀNG HÀ TRUNG VÀ CHÙA SẮC TỨ HÀ TRUNGTRONG LỊCH SỬ XÃ HỘI ĐÀNG TRONG THỜI CÁC CHÚA NGUYỄN
        • VĂN BIA TRIỀU TÂY SƠN QUÝ GIÁ TRÊN ĐẤT HUẾ: BÀI MINH VĂN TRÊN MỘ VŨ HUÂN TƯỚNG QUÂN LÊ VIẾT SINH
        • TRANG PHỤC (THƯỜNG PHỤC) Ở ĐÀNG TRONG THỜI VÕ VƯƠNG NGUYỄN PHÚC KHOÁT – NHỮNG NÉT ĐẶC TRƯNG
        • Thủy quân Đại Việt thế kỷ 17, 18 và đầu thế kỷ 19 qua các nguồn sử liệu phương Tây
        • Dinh Chiêm (Dinciam) ở đâu?
          • Phần 01
          • Phần 02
          • Phần 3
          • Phần 4
        • Việt gian bán nước trong lịch sử – vua Gia Long làm việt gian để tôn vinh vua Quang Trung
        • Xem xét lại thời Tây Sơn
        • Đi tìm năm sinh và quê quán của Hoàng hậu Nam Phương
        • Cù Lao Phố – Cảng Biển Đầu Tiên Ở Nam Bộ
        • Tội đánh chết con riêng thời nhà Nguyễn bị xử ra sao?
      • Brian Wu
        • Về cách đọc Nguyễn Phước hay Nguyễn Phúc cho dòng họ vua chúa Nguyễn
        • Về việc đặt tên theo bộ của dòng họ Nguyễn Phước
        • Về phương ngữ miền Nam - Vỏ Ca | Brian Wu
        • Về câu đối tương truyền là của Đức Ông Trần Thượng Xuyên
        • Về sự khó hiểu trong sắc phong cho Đức Ông Trần Thượng Xuyên
        • Viết thêm xíu về tên họ của Đức Ông Trần Thượng Xuyên
        • Thơ thế hệ - 字辈 - Generation Poem | Brian Wu
      • Mathew NChương
        • Đàng Trong là gì ? Đàng Ngoài là gì ? Tại sao gọi như vậy ? nguồn gốc
        • SỨC SỐNG MIỀN NAM: KHÔNG GIAN ĐA VĂN HÓA, ĐA SẮC TỘC
        • Ca tài tử & hát cải lương | Tồn nghị giữa Võ hay Vỏ
      • Nguyễn Gia Việt
        • Nam Phương hoàng hậu quê ở Gò Công nhưng là Gò Công ở Thủ Đức
        • Rồi những cái tên bị thay đổi thô bạo!
        • Sài Gòn ơi bao giờ người trở lại?
        • Quận 5 nên có phường Chợ Lớn và phường Đồng Khánh
        • Chúng ta học hỏi được ở nhạc sĩ Lam Phương về tình yêu người, yêu quê hương Miền Nam
        • Bánh mì của chúng ta
        • Nhập hai tỉnh nếu có, thì đặt tên tỉnh mới là gì?
        • Thằng lơ xe đò trong văn hóa Miền Nam
        • Di sản của bang hội người Hoa Chợ Lớn
        • Sài Gòn chỉ có Tân Sơn Nhứt, sẽ có tội nếu lập phường Tân Sơn Nhất!
        • Người Miền Nam không ai kêu người làm đ-ĩ là gái bán hoa hay gái bán bông
        • Bỏ thành phố, Đà Lạt chỉ còn phường, vậy sẽ hát Đà Lạt Hoàng Hôn ra sao?
        • Phú Nhuận đăt tên phường Phú Nhuận và Xã Tài là hay nhứt
        • Cái nút áo của người Nam Kỳ xưa
    • 2.IT-CNTT
      • Important Cables you should know via unknown! | Cable that connect to Cisco Switches | RJ 45 ...
      • Common Networking Protocols
      • SFP: Must know for Network Engineers | What is SFP ?
      • Hãy đọc bài này nếu bạn có ý định đi thi CCNA quốc tế!!! 3 dạng câu hỏi trong bài thi!!!
      • CÁC LOẠI MÃ ĐỘC (MALWARE)
      • XSS là gì?
      • 15 Cách Bảo Vệ Doanh Nghiệp Của Bạn Trước Các Cuộc Tấn Công Mạng
      • Subnetting & Supernetting (Câu hỏi áp dụng ngay dưới cmt cho các bác tính thử)
      • Thêm kiến thức về Box và SSD
      • Google Authenticator (app) để bảo mật 2 lớp
      • Google chính thức ngừng hỗ trợ đăng nhập Google Account cho ứng dụng bên thứ ba
      • What is ARP protocol?
      • VLAN (Virtual Local Area Network) Explanation
      • Network Engineering Roadmap from Beginner to Specialist.
      • Đặt mật khẩu khó đoán giúp bảo vệ tài khoản và dữ liệu của bạn
      • What is PAM? (Privileged Access Management)
      • Networking Ports & Interfaces Explained
      • AI = trí tuệ nhân tạo
        • Academy - AI
          • AI FRIDAYS - Chương trình đào tạo về trí tuệ nhân tạo (AI)-Cơ bản
          • Introduction to Networking
          • AI for All: From Basics to GenAI Practice
        • Confused about which AI framework to use?
        • AI education
        • How to build/create AI Agents
          • Cài DeepSeek R1 lên NVIDIA Jetson Orin Nano Super Developer Kit
          • How I Built My First AI Agent Using Python
          • 7 Steps to Build an AI Agent with No Code
          • How to Build an AI Agent from Scratch?
        • AI clouds
        • AI -- LLMs summary - March 2025
        • the roadmap to be a great AI engineer/researcher/data scientist
        • AI -- LLMs
        • GenAI
        • AI agents are transforming industries, but like any technology, they come with pros and cons
        • 30 AI apps
        • Manus AI
        • AI Agents workflow
        • AI Agents
        • AI education
      • Active vs. Passive Antenna Connections: What’s the Difference?
      • Types of Networks
      • AI ERP for Vietnam
        • Lịch sử và Phát triển ERP
        • P1-ERP cho người mới
        • P2-ERP cho người mới
        • P3-ERP dành cho người mới
        • Quyết định – Chứ không phải tài liệu – Thúc đẩy triển khai ERP
      • Understanding LAN & WAN Architecture!
      • What is VPN?
      • Understanding Network Layers: L1, L2, and L3 in Action!
      • What is DDoS?
      • What_is_Base_Transceiver_Station[BTS]
      • Beginner’s Guide to Becoming a Network Engineer
      • Exploring Network Protocol Dependencies
      • ICT
        • Data Center (DC)
          • A Diagnostic Guide: How to Identify if Your Network Performance Issues Originate from Your Ethernet
          • Why Modular Data Centers Are Redefining the Future of Digital Infrastructure
          • Hydrogen-Powered Data Centers: The Future of Sustainable Computing?
          • 𝗛𝗼𝘄 𝗧𝗼𝗽 𝗖𝗼𝗺𝗽𝗮𝗻𝗶𝗲𝘀 𝗔𝗿𝗲 𝗟𝗲𝘃𝗲𝗿𝗮𝗴𝗶𝗻𝗴 𝗡𝗲𝘄 𝗖𝗼𝗼𝗹𝗶𝗻𝗴 𝗧𝗲𝗰𝗵𝗻𝗼𝗹𝗼
        • What Is SFP MODULE ?
        • Understanding the Difference Between MM Fiber & SM Fiber in GSM Telecom Sites
        • What are the types of SFP?
        • Category (CAT) cables are standardized types of twisted pair cables
        • MPO Cable = Multi-Fiber Push-On Cable
          • OptiTap MPO to LC Fan-out Fiber Patch Cord: Reliable High-Density Connection
          • OM3 & OM4 fiber on MPO patch cord
          • 144Core MPO MTP Fiber Optic Patch Panel
          • Cleaning MPO Connectors
            • Cleaning MPO Connectors – Wet MPO Fiber Cleaner
            • Cleaning MPO Connectors – Dry MPO Fiber Cleaner
            • MPO Fiber Optic Cleaner
          • Do you understand the structure and polarity classification of MPO fiber patch cords?
          • The Application of MPO Fiber Jumpers in Data Center Projects
          • MPO Polishing Guide: Achieving Optimal Fiber Performance
          • Why MPO Pure Fiber cable is benefit for Medical display, Data Centers, Stereoscopic 3D Photography?
          • MTP vs MPO Fiber - What's the difference?
          • MPO Patch Panel: Streamlining Fiber Optic Connectivity
          • Simplified Field Testing of 12f, 24f, 16f, 32f Connectivity
          • Unveiling the Mystery of MPO Trunk Cable: A High-Density, High-Performance Fiber Connectivity Soluti
          • Revolutionize Your Fiber Optic Network with MPO/MTP PLC Splitters
          • Understanding Redundancies in MPO Ports and Fiber Jumpers Across Optical Networks
          • The Superheroes of Fiber Optic World
          • MPO connector basics
          • Unlocking High-Density Fiber Optic Connectivity: The MPO 12 Fiber Cassette Module
          • MPO Cassette: A Modular Solution for High-Density Fiber Connectivity
          • The Origins of MPO Fiber Optic Connectors
          • The Importance of Loss/Length Testing for MPO Cables in Data Centers
          • MPO and MTP Connectors: The Backbone of High-Speed Fiber Optic Networks
          • MPO Connectors for Data Centers
          • Why MPO is a Game-Changer for Modern Data Centers?
          • Maximize Your Network Efficiency with MPO and MPO Breakout Cables
          • SC vs. LC vs. MPO: Performance Comparison of Mainstream Fiber Optic Quick-Connect Interfaces
        • How to become Data Center Infrastructure Engineer!!!!!
        • Voice call Traffic Flow
        • What is TCP/IP
        • 10 Points to Remember Before Inspecting CCTV Cameras (Aligned with NEOM and International Standards)
        • Traditional CCTV vs. Video Surveillance Systems (VSS) – What’s the Difference?
        • Belden Cables for Building Management System.
        • Cable Selection for BMS and Access Control System.
        • Understanding Conduit Types & Standards in Electrical & ELV Installations ⚡🔌
        • Why Continuity and Insulation Resistance (IR) Tests are Crucial for BMS Cables 🛠️🔌
        • The Critical Role of Bend Radius in Fiber Optic Networks
        • Understanding Cable Tray Types and Accessories: Choosing the Right One for Your Project
        • ICT-Hạ Tầng Mạng
          • Entrance Facility
          • Equipment Room
          • Single-Mode Fiber-Optic Cable
          • Multimode Fiber-Optic Cable
          • 001.DCDC Knowledge.
            • How to calculate data center cooling?
            • What is PUE / DCiE?
            • What is data center infrastructure management?
          • 002.ICT Knowledge
            • PON ( Passive Optical Network ) Types
            • Pulling or Blowing method for the optic fiber cables ?
            • What is OM5 Fiber ?
            • What is Fiber optic splitters?
            • What is the CPR
            • What is glass yarn armoring fiber?
            • CWDM vs DWDM ♦♦ Wavelength Division Multiplexing (WDM)
          • 003.RCDD Knowledge
            • Horizontal cabling, as specified by ANSI/TIA-568-C.1, is the cabling that extends from horizontal
            • Backbone cabling. (Backbone cabling is also)
            • Should You Choose Unshielded, Shielded, Screened, or Fiber-Optic Cable for Your Horizontal Wiring?
            • Coaxial Cable
            • NEC Fiber-Optic Cable Types
            • Cabling Pathways
            • Copper Cable Tests
            • Types of Crosstalk | Near-End Crosstalk (NEXT)
            • EN 60529 (International Electrotechnical Commission)
            • MICE classifications are a good place to start
      • What is an SFP Transceiver?
      • IT SUPPORT ENGINEER: Technical Support & Troubleshooting Guide
        • PART1 : IT SUPPORT ENGINEER: Technical Support & Troubleshooting Guide
        • PART II : IT SUPPORT ENGINEER: Technical Support & Troubleshooting Guide
      • Code dùng để chặn Zalo trên máy tính dùng Winddows
      • How Does SSH Work? A Step-by-Step Breakdown!
      • Understanding Modern Cybersecurity Tools: EDR, XDR, SOAR, SIEM, and Integrated Solutions
      • Full Backup vs Database Backup
      • TLS vs SSL: What’s the Difference?
      • Traditional VPN vs. Zero Trust Access
      • Updated on : 06 Nov,2024 | Domain, subdomain and IPs of Zalo Vietnam.
      • Thay đổi vị trí lưu Zalo thủ công
      • Giải Pháp Máy Chấm Công FingerTAS
        • Hướng Dẫn Nhập Tên Nhân Viên Trên Phần Mềm Chấm Công Và Úp Tên Từ Phần Mềm MIX3 Lên Máy Chấm Công
        • Hướng Dẫn Kiểm Tra IP Máy Chấm Công Kết Nối Phần Mềm Chấm Công Wise Eye Mix 3
        • Hướng Dẫn Tải Công Và Xem Công Trên Phần Mềm Chấm Công Wise Eye MIX3 Và ON39 Plus
      • FPT Edu
        • Hướng dẫn cài đặt & đăng nhập FPT-MyPTCD
      • 2.2-Ventech-Saigon : Cafe Talks
        • 27/07/24-Ventech-Saigon-Cafe Talks
      • 2.3-By Andy Pham
        • 𝗧𝗼̂̉𝗻𝗴 𝗵𝗼̛̣𝗽 𝘃𝗲̂̀ 𝗸𝗵𝗼̂𝗶 𝗽𝗵𝘂̣𝗰 𝗱𝘂̛̃ 𝗹𝗶𝗲̣̂𝘂
        • 𝗕𝗔̉𝗢 𝗗𝗨̛𝗢̛̃𝗡𝗚 𝗣𝗜𝗡 𝗠𝗔𝗖𝗕𝗢𝗢𝗞 - 𝗕𝗮̉𝗼 𝗱𝘂̛𝗼̛̃𝗻𝗴 𝗽𝗶𝗻 𝘁𝗵𝗲̂́ 𝗻𝗮̀𝗼?
        • 𝚃𝚊̣𝚒 𝚜𝚊𝚘 𝚙𝚑𝚊̉𝚒 𝚍𝚞̀𝚗𝚐 𝚢𝚊𝚢𝚝𝚎𝚡𝚝 ??
        • 𝙲𝚑𝚘̣𝚗 𝚖𝚞𝚊 𝙻𝚊𝚙𝚝𝚘𝚙/𝙼𝚊𝚌𝚋𝚘𝚘𝚔
      • 2.4-By Group Whitehat/Facebook
        • Làm giả giấy chuyển tiền để lừa nhà hàng nhưng bất thành
        • Một phiên bản mới của phần mềm gián điệp Android tinh vi mang tên Mandrake
      • 2.5-Nguyễn Thế Hùng - IT
        • Ransomware by Nguyễn Thế Hùng
          • ITTalk 1102 - Section 4 - tại Biên Hòa, Đồng Nai - Vào thứ 7 ngày 29/06/2024.
          • Kỳ 1: Ransomware – Trách nhiệm sau cùng thuộc về ai?
          • Kỳ 2 – Những phản ứng tâm lý thường gặp khi bị tấn công Ransomware và nỗi lo
          • Kỳ 3.1 – Đối phó
          • Kỳ 3.2 – Đối phó
        • IT Leadership Discussion
          • Welcome!
          • Lịch trao đổi hàng tuần
          • Phạm vi thảo luận
          • Không được hoan nghênh
          • Link download tất loại Ebooks về CNTT chung
          • Link Zalo & Telegram
          • Link xem lại trên Youtube
      • 2.6-MacOS - Maclife & Đồng Bọn
        • Hướng dẫn tắt gatekeeper trên macOS Sequoia
      • Cảnh báo virus - Cảnh báo sự cố an ninh mạng
        • Cảnh báo Ransomware Eldorado mới nhắm vào Windows, VMware ESXi VM
      • AI - Trí tuệ nhân tạo
        • "WHAT MATTERS IN AI SERIES"
        • ỨNG DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN AI TRONG DOANH NGHIỆP
        • KỸ THUẬT PROMPT: KHÔNG QUÁ QUAN TRỌNG NHƯNG CẦN ĐỂ BẠN BẮT ĐẦU DỄ DÀNG HƠN
        • 7 CÂU LỆNH CƠ BẢN CHO CÁC NEWBIE KHI TRANNING CHATGPT
        • Thử làm họa sĩ với AI vẽ tranh MidJourney
        • Các Tính Năng Nâng Cao Đáng Giá Của ChatGPT Plus (GPT 4)
        • Bing Image Creator và sức mạnh của DALL-E 3
        • Nam Thành
          • 𝗛𝘂̛𝗼̛́𝗻𝗴 𝗗𝗮̂̃𝗻 𝗖𝗵𝗶 𝗧𝗶𝗲̂́𝘁 𝗖𝗮́𝗰𝗵 𝗧𝗮̣𝗼 𝗩𝗶𝗱𝗲𝗼 𝗛𝗼𝗮̀𝗻 𝗧𝗼𝗮̀𝗻 𝗕𝗮̆̀𝗻𝗴
        • Trần Ngọc Linh
          • Hướng dẫn tạo tài khoản Discord,Đăng nhập vào MidJourney v.v....
        • Link truy cập nhóm hay về AI
        • Phạm Minh Tuân
          • Tôi đã uống trà đá miễn phí như thế nào?
          • Khởi đầu
          • Viết PROMPT tạo hình ảnh nên lưu ý gì?
          • 30 giây làm những hình ảnh này như thế nào?
            • Phần 4-30 giây làm những hình ảnh này như thế nào P4?
          • Dùng AI vẽ những bức tranh này như thế nào?
          • TIP: Tạo ảnh bằng DALL-E miễn phí bất cứ lúc nào
          • Tạo hình ảnh này như thế nào với 30 giây? UFO
        • Lan man chuyện trí tuệ nhân tạo và thế hệ 9x
        • AI lợi hại như thế nào?
        • Giới thiệu về chuyên đề đạo đức của trí tuệ nhân tạo và Thần học Ki-tô giáo.
        • Khám phá sự giao thoa của trí tuệ nhân tạo và eLearning
      • An toàn an ninh mạng
        • WiFi công cộng và Chứng Mất Trí Nhớ của Gell-Mann
        • Chống Lừa Đảo
          • Một số hình thức lừa đảo phổ biến
            • 1.Chiêu trò lừa đảo “combo du lịch giá rẻ” và cách nhận biết
            • 2.Nhận biết lừa đảo bằng cuộc gọi DeepFake, Deepvoice và cách phòng tránh
            • 3.Cảnh giác với chiêu trò lừa đảo giả mạo biên lai chuyển tiền thành công
            • 4.Chiêu trò giả danh nhân viên y tế báo người thân đang cấp cứu để lừa đảo
            • 5.Lừa đảo núp bóng tuyển người mẫu nhí và cách phòng tránh
            • 6.Lừa đảo “khóa sim” vì chưa chuẩn hóa thuê bao và cách phòng tránh
            • 7.Lừa đảo giả danh công ty tài chính và cách nhận biết
            • 8.Cảnh giác với chiêu trò cài cắm ứng dụng, link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen
            • 9.Nhận biết chiêu trò giả mạo trang thông tin điện tử của cơ quan, doanh nghiệp để lừa đảo
            • 10.Nhận biết và phòng tránh chiêu trò giả mạo SMS Brandname để lừa đảo
          • Cảnh báo lừa đảo giả mạo TPBank
        • DEEPFAKE - Mối đe dọa bảo mật mới!
      • 2.6-Quản Trị Mạng& Bảo Mật
        • CASE STUDY: XỬ LÝ VÀ TRUY VẾT MÃ ĐỘC CHÈN NỘI DUNG BET LÊN WEBSITE
        • Cách ngăn chặn vòng lặp (loop) mạng bằng nhiều cơ chế khác nhau
        • Phòng Ngừa và Ứng Phó Trước Mối Đe Dọa Từ Lỗ Hổng Bảo Mật VMware ESXi Bị Ransomware Khai Thác
        • Mallox: Phân Tích Kỹ Thuật Và Biện Pháp Giảm Thiểu Tấn Công Ransomware Mallox
        • Backend Burger
        • Azure Firewall là gì?
        • VMware ESXi là gì?
        • Ảo Hóa Trong Doanh Nghiệp: Giải Pháp Toàn Diện Cho Hiệu Quả và Tiết Kiệm
      • 2.7-By cộng đồng
        • Cảnh giác hình thức lừa đảo 'việc nhẹ lương cao'
        • Trang bị kỹ năng để luôn ứng phó được các thủ đoạn lừa đảo thay đổi liên tục
        • Xuất hiện thủ đoạn lừa đảo trực tuyến mới nhắm vào người dùng TikTok
        • 4 chiêu trò lừa đảo mạo danh đang được kẻ xấu sử dụng tấn công người dùng
        • Cảnh báo thủ đoạn lừa đảo mới: Đánh cắp thông tin thẻ tín dụng
        • Thông tin về mã độc cơ bản
          • Thời gian gần đây, người dân Mỹ báo cáo họ nhận được nhiều tin nhắn, cuộc gọi với nội dung yêu cầu .
          • Phát hiện mã độc đánh cắp thông tin người dùng Google Chrome, tiềm ẩn nguy cơ bị truy cập vào tài kh
        • Người dân vẫn liên tiếp ‘sập bẫy’ lừa đảo mạo danh chiếm đoạt tài sản
        • Tổng hợp chi tiết các hình thức và mục đích lừa đảo
        • Dương Hải Nam
          • Page
          • Các ký hiệu , thông số khi check SSD nên biết Seq (Sequential Read/Write): Đo tốc độ đọc/ghi dữ liệu
          • Windows: Tự động cập nhật Chứng chỉ gốc - Trusted Root Certificates Vấn đề Bạn gặp lỗi NET::ERR_CERT
          • ZALO KHÔNG LƯU ĐƯỢC FILE ẢNH VỪA NHẬN
      • Cảnh giác thủ đoạn mạo danh shipper lừa chuyển tiền
      • SSD phân tầng sản phẩm - các bạn nên biết.
      • Hướng dẫn Tắt Bitlocker luôn trên máy tính hỗ trợ bitlocker
      • 2.1-VN IT for All | ITTalks 1102
        • IT Talks - Nghề IT & lộ trình thăng tiến tại Thủ Đức, 26/04/2025
        • Kỳ 06-Ransomware: Fundamentals and Countermeasure Strategies tại thành phố Vũng Tàu
        • Cảm Nhận Về ITTALK #1102 Section 5 - Ransomware Training and Awareness - THỦ ĐỨC
        • ITTalk 1102 #Section 4 29/06 ( Biên Hòa – Đồng Nai )
    • 3.Quê hương & đất nước. Tạp pín lù
      • Vesak 2025 & Xá lợi, Quả tim máu
        • Quoc Viet Nguyen - NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.00-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.01-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.02-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.03-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.04-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
        • Trái tim bất tử hay màn trình diễn niềm tin?
        • Nguyễn Gia Việt : Đi tìm Phật mà không hiểu Phật
        • XÁ LỢI THẬT CỦA ĐỨC PHẬT VÀ XÁ LỢI NIỀM TIN
        • Lê Huỳnh Phương Thảo : CÁC VỊ SÁNG LẬP TÔN GIÁO CÓ LẮC ĐẦU NGAO NGÁN?
        • CHIÊM BÁI ĐẠI NHIỆT – 278 BỒ TÁT TRƯỢT NHIỆT ĐỘ…
        • 5 BƯỚC TU HÀNH ĐỂ CÓ XÁ LỴ
        • Lê Huỳnh Phương Thảo : MỘT DÂN TỘC TIẾN HOÁ NGƯỢC
        • Quốc Ấn Mai : Ca ngợi một cục muối hồng bán đầy rẫy trên các trang thương mại điện tử thành xá lợi
      • Chăm các bé cưng (Pets)
        • Bạn có nuôi các bé cưng (pets). Hãy luôn :........(kèm trong bài)
        • Các bé : Mèo
          • Rận tai trên mèo
          • Viêm phúc mạc truyền nhiễm ở mèo (FIP)
          • Mèo : Dưới đây là một số bệnh thường gặp
          • FIP Ở MÈO: BỆNH NGUY HIỂM NHƯNG CÓ THỂ KIỂM SOÁT!
          • Kinh Nghiệm Vượt Qua Bệnh FIP Ở Mèo
        • Các bé : Chó
          • Bệnh Parvo ở chó: Nguy hiểm rình rập và giải pháp tối ưu
          • Chó : Dưới đây là một số bệnh thường gặp
          • MÙA VE CHÓ TÁC OAI
        • Giun đũa là một loại ký sinh trùng thường gặp ở chó và mèo
        • LÀM GÌ ĐỂ BẢO VỆ CHÓ MÈO NHÀ BẠN KHI THỜI TIẾT GIAO MÙA
      • Quê Hương Đồng Nai Của Tôi & Của Mọi Người
        • Đốc phủ xứ Biên Hòa : ông Võ Hà Thanh & gia đình
          • ‘Nhà lầu ông Phủ’, ẩn mình trong hoang phế
          • Lá rụng về cội (Thăm mộ đốc phủ Võ Hà Thanh)
          • Tổ đình Bửu Long và cư sĩ Võ Hà Thuật
          • Tòa nhà đốc phủ Thanh & giai thoại
        • Xôi chiên phồng
          • Xôi chiên phồng Đồng Nai
          • Đi tìm nguồn gốc xôi chiên phồng
        • Lâm Trung Trại và những anh hùng “thủy hử” đất Đồng Nai
        • Ngôi chùa mang tên Chùa Cô hồn
        • Người canh 'giấc ngủ' của tiền nhân : Khu lăng mộ danh nhân văn hóa Trịnh Hoài Đức
        • Những địa danh xưa của Đồng Nai
        • Chuyện hai vị họ Lương ở Biên Hòa
        • Cố nhân sĩ Lương văn Lựu - 1916- 1992
        • Biên Hòa trăm năm trước
        • Đi xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
          • P.1-Đi xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
          • P.2-Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
          • P3-Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
          • P.4-Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
        • Ngắm vẻ đẹp của các loài động vật hoang dã ở vườn thú lớn nhất Đồng Nai
        • Khám phá 'phố' ẩm thực về đêm không lúc nào vắng khách ở khu chợ Sặt nhỏ Hố Nai
        • Ngắm toàn cảnh từ trên cao vẻ đẹp của 11 cây cầu bắc qua sông Đồng Nai
        • Trịnh Hoài Đức - nhà văn hóa lớn, nhà sử học, nhà quân sự đại tài
        • Tản mạn về địa danh hành chính thuộc Biên Hòa
        • Khám phá hang động 'như thành quách' dưới rừng ở Đồng Nai
        • Khám phá thế giới hang động trong lòng đất giữa rừng giá tỵ ở Đồng Nai
        • Rực rỡ phúc khí cầu mang nguyện ước hạnh phúc, bình an tại Lễ hội chùa Ông ở Cù lao Phố
        • Vang danh bưởi Tân Triều
      • Lưu ý thanh toán khi dùng thẻ tín dụng, tránh bị mất tiền ngu giống mình
      • Ta đi đâu đó | cảm nhận
        • Bài số 01 - FPT Poly & Ventech Workshop
        • Bài số 02 - Bảo Mật Thông Tin tại FPT Poly Đồng Nai
        • Bài số 03
        • Bài số 04 | Father's Day | Saint Joseph
        • Bài số 05 | BICSI Hanoi | 14 Mar 2025
        • Bài số 06 | Festa del Papà – Ngày của Cha ở Ý
        • Bài số 07 - Những người bạn
        • Bài số 08 -Bạn có nuôi các bé cưng (pets). Hãy luôn ... xem trong phần ghi chú trong bài
        • Bài số 09 -Tâm Sân đó ngược lại với tâm Bi, sẽ hại chính chúng ta mà thôi
        • Bài số 10
      • Cóp nhặt linh tinh (xà bì chưởng)
        • HÃY CÙNG CHUNG TAY GIÚP MỌI NGƯỜI PHÒNG NGỪA LUADAO
        • Người không học hỏi thêm trong thời gian rảnh.....
      • Nhà Ga Xép
        • Tàu SE7 qua cầu đôi, hay cầu Chợ Mới tiếp tục hành trình vào Nam
      • Triết - tìm hiểu về triết
        • Triết học Kitô giáo
          • TÔN GIÁO: LA BÀN THIÊNG LIÊNG CHO CON NGƯỜI
          • SIÊU HÌNH HỌC CỦA BONAVENTURA: MỘT SIÊU HÌNH HỌC MANG TÍNH THẦN HỌC
          • LUẬT TỰ NHIÊN: VẤN ĐỀ TIẾN HÓA & TỔN TẠI CỦA THIÊN CHÚA
          • THIỀN VIPASSANA (Thiền minh sát tuệ)
          • LUẬT TỰ NHIÊN VÀ PHẨM GIÁ CỦA CON NGƯỜI
          • SƠ LƯỢC VỀ TRIẾT HỌC TỰ NHIÊN
          • LUẬT TỰ NHIÊN VÀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI
          • NỀN TẢNG CỦA TRI THỨC ĐẠO ĐỨC ĐẾN TỪ ĐÂU?
          • TRI THỨC CON NGƯỜI VỀ VŨ TRỤ
          • PHÁN ĐOÁN ĐẠO ĐỨC LÀ TƯƠNG ĐỐI, CHỦ QUAN VÀ TẤT ĐỊNH?
          • TÔN GIÁO VÀ CÁC BIỂU TƯỢNG NHÂN HỌC
          • Sự thành hình triết học Kitô giáo
        • SỰ THIẾT YẾU CỦA TRIẾT HỌC TRONG THỜI ĐẠI A.I.
      • Lê Trọng Kha (LeKha Mart)
        • Những lưu ý khi ở khách sạn!
      • Nguyễn Ngọc Tư (nhà văn nữ)
        • Tôi bắt đầu tin, một người không chỉ sống cho riêng mình, rằng chết chưa phải là hết.....
        • Cảm xúc ngắn
          • "Bây giờ, lúc rạp mình trước đức Phật là lúc tâm chúng sinh bất an nhất.
          • Mùng bốn, Tết tan
      • Thế giới Gen (Y,X,Z ...)
        • Delulu Là Gì? Giải Nghĩa Cụm Từ Trendy Gen Z Nào Cũng Biết
        • Gen Y Là Gì? Thế Hệ Millennials Và Những Điều Khiến Họ Khác Biệt
        • Thế hệ Gen Z Là Gì Và Những Điều “Lồi Lõm” Trong Mắt Các Gen Khác
      • Thế giới VUCA & BANI
        • BANI vs VUCA: Từ viết tắt nào phù hợp để mô tả thế giới này?
        • VUCA Là Gì? Lời Khuyên Cho Giới Trẻ Trong Thời Đại VUCA
        • BANI World Là Gì? Cách Đối Diện Với Thế Giới Mới Nhiều Hỗn Tạp
      • Nhiều tác giả
        • Tác giả : Vinh Râu
          • 2025-P01-1 CÂU CHUYỆN VỀ SỰ THẬT | Tác giả : Vinh Râu
          • 2023-CÓ MỘT CÂU CHUYỆN KHÁC VỀ TẤM ẢNH” EM bÉ NAPALM”
        • Bàn thiên- Một dấu ấn thời khai hoang còn tồn tại | TVN
        • Trương Vĩnh Ký – Người giữ lửa cho tiếng nói Nam Kỳ | Nguyễn Văn Sâm
        • Từ nỗi đau của ông, Võ Văn Kiệt
        • CHÙA GHOSITARAM,xã Hưng Hội, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu
        • PHƯỚC HẢI CỔ MIẾU - Ngôi chùa Hoa thờ Cá Ông-
        • Đình An Hội, Bến Tre
        • 6 NGÀNH NGHỀ Ở VIỆT NAM MÀ CÁC CÔNG TY NƯỚC NGOÀI CÓ THỂ RỜI ĐI SAU KHI MỸ ÁP THUẾ NHẬP KHẨU 46%
        • KÝ SỰ BỊ CHÍCH ĐIỆN Ở CAM
        • CÁCH PHÂN BIỆT SÁCH 𝗡𝗘𝗫𝗨𝗦 THẬT - GIẢ?
        • Người Sài Gòn tử tế
          • Người Sài Gòn tử tế - Bài 1: Những bữa chay ngon từ tay chú Kiếm
        • Chủ đề "Có nên đi học từ Cao Đẳng,Đại Học hoặc bỏ học?!!"
          • Phần 01-Chủ đề "Có nên đi học từ Cao Đẳng,Đại Học hoặc bỏ học?!!"
          • Phần 02-Chủ đề "Có nên đi học từ Cao Đẳng,Đại Học hoặc bỏ học?!!"
          • Phần 03-Chủ đề "Có nên đi học từ Cao Đẳng,Đại Học hoặc bỏ học?!!"
        • Đàm Hà Phú
          • Cảnh giác lừa đảo - những câu chuyện ngắn
        • Nói về việc Đọc Sách từ anh Thái Tân, anh Thái Hạo và từ sưu tầm
        • Làm thuê làm chủ khác nhau gì không?
        • Chuyện cảnh giác
          • Cẩm nang nhận biết và phòng tránh Lừa đảo chuẩn hóa thông tin cá nhân
        • Bác Sĩ Nguyễn Văn Hoài
        • Dưỡng Trí Viện Biên Hòa, ngày nay là Bệnh Viện Tâm Thần TW2 Biên Hòa
          • Nguyễn Văn Hoài (1898 - 1955): Bác Sĩ Giám Đốc - Người Việt Đầu Tiên Của Dưỡng Trí Viện Biên Hòa
          • Vị giám đốc người Việt đầu tiên của Nhà thương điên Biên Hòa
        • 7 khái niệm liên quan đến tội phạm tình dục
        • Mùng 9 vía trời - mùng 10 vía đất.
        • Mùng 10 tháng giêng: Ngày vía Thần Tài hay ngày vía Thần Đất?
        • Bỗng lù lù đâu ra ông Thần Tài? Nếu lậm quá lại thành ra mê tín
        • TỤC CÚNG THẦN TÀI VÀO MÙNG 10 THÁNG GIÊNG ÂM LỊCH: SỰ TIẾP BIẾN VĂN HÓA ĐÃ DIỄN RA NHƯ THẾ NÀO?
        • Xuất khẩu gian lận
        • “Gia phả ngầm” ở Nam bộ
        • Chữ quốc ngữ, chữ nuớc ta từ Alexandre de Rhodes đến Trương Vĩnh Ký
        • Lệ cúng Vật Lề: Mật ngữ truyền đời của người mở đất!
        • Nhà ở của người Nam bộ xưa
        • Mả Tàu | *Tản mạn – Hoài Nguyễn
      • Yếm, áo yếm, di sản trang phục cổ truyền Việt Nam | TVN
      • Chuyện Nữ thần Tự do cưới ông Paul Bert rồi trèo lên nóc Tháp Rùa Hà Nội
      • Ý nghĩa của nén hương trong văn hóa tâm linh người việt
      • Du lịch & khám phá
        • Đông Nam Bộ
          • Sài Gòn
            • Nghĩa An Hội Quán (hay còn gọi là Chùa Ông, Miếu Quan Đế - nơi thờ phụng Quan Vũ)
            • Sài Gòn nhớ nhớ thương thương
              • Kỳ 1: Nhớ lắm Trường Nguyễn Thượng Hiền
              • Kỳ 2: Bà Quẹo là... Bà Quẹo nào?
              • Kỳ 3: Bảy Hiền thân thương
              • Kỳ 4: An Phú Đông, vườn xưa bên phố
              • Kỳ 5: Bí mật 'phi thuyền Apollo' giữa Sài Gòn
              • Kỳ 6: Nhớ làng đại học Thủ Đức
              • Kỳ 7: Đường xưa về Nhà Bè
              • Kỳ 8: Lũy Bán Bích từng ngát hương ngâu
              • Kỳ 9: Bàn Cờ, giao điểm truân chuyên
              • Kỳ cuối: Bàn Cờ, phố chợ thân quen
            • Hầm bí mật dài gần 100 m trong ngôi đình cổ ở TP HCM
          • Biên Hòa - Đồng Nai
            • NGỌC XÁ LỢI CỦA ĐỨC BỔN SƯ THÍCH CA MÂU NI PHẬT | HOÀNG ÂN CỔ TỰ
            • Hoàng Ân cổ tự với cây dầu 300 tuổi
            • Lệ Kỳ Yên
              • Đình Tân Lân
            • Thác Đá Hàn
            • Khu nghỉ dưỡng Thiền Tâm
            • Kinh nghiệm du lịch Đồng Nai “đầy đủ và hữu ích nhất”
            • Ngôi chùa ‘đặc biệt’ trong bệnh viện tâm thần ở Biên Hòa
            • Tản mạn địa danh Hố, Trảng ở Đồng Nai
          • Bà Rịa - Vũng Tàu
            • Suối Đá và suối Tiên nằm trong quần thể núi Dinh
        • Đôi nét về lịch sử hòn đảo Đài Loan
        • Khái quát quá trình hình thành và phát triển biển – đảo Việt Nam
        • Miền Tây Nam Bộ
          • Hà Tiên
            • Đến Hà Tiên viếng lăng Mạc Cửu
      • Nguyễn Gia Việt
        • Người Miền Nam chúng ta cúng mùng 10 tháng Giêng là cúng Chú Thổ
        • Người Miền Nam nói rõ vú sữa, bác sĩ, sầu riêng. Cấm kêu là "quả sầu", "quả vú", "bác"
        • Nghĩ về Tết nó như cuốn phim xưa tuôn lại....
        • Nhà đẹp ngày xưa
        • Cháo vịt Miền Nam
        • Chợ Nổi Miền Tây
    • 4.Tôn Giáo
      • Công Giáo
        • HIỆN TƯỢNG THIẾU NỮ “DIỄN NGUYỆN” HIỆN NAY TẠI VIỆT NAM
        • Lm. Anmai, CSsR tổng hợp
          • NƠI CAO TRỌNG NHẤT TRONG NHÀ THỜ VÀ Ý NGHĨA SÂU SẮC CỦA CỬ CHỈ THỜ LẠY
          • CÓ NHIỀU THỨ ĐÃ CŨ ĐẾN MỤC NÁT, MÀ HỔNG HIỂU SAO NGƯỜI TA CỨ LÔI RA ĐỂ LÀM ĐAU NHAU
          • CHỮ CŨNG CÓ NĂM BA ĐƯỜNG CHỮ
          • LỜI NGUYỆN TỐI
          • LẠY CHÚA!
          • HÔN NHÂN : QUÀ HAY GÁNH NẶNG
          • Xá lợi hay đá muối? Mời các bạn đoc bài viết sau đây của nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc- Phuc Dinh Kim
          • VATICAN SẼ CẮT SÓNG ĐIỆN THOẠI TRONG THỜI GIAN MẬT NGHỊ BẦU GIÁO HOÀNG
          • TRUMP BÁC BỎ LỜI CHỈ TRÍCH VỀ HÌNH ẢNH ĐỨC GIÁO HOÀNG DO AI TẠO RA
          • CHỜ KHÓI TRẮNG Ở VATICAN LÀM BÙNG NỔ MẠNG XÃ HỘI
        • Giáo lý cho người trẻ
          • 01. Làm sao để có thể khám phá tôi thật sự là ai?
          • 02. Bằng cách nào Kinh Thánh giúp tôi hiểu biết chính mình?
          • 03. Làm sao để hiểu Kinh Thánh?
        • Tên trộm lành: Thánh Disma, hy vọng đến từ thập giá
        • Nơi yên nghỉ của Đức Tổng Phaolô Bùi Văn Đọc
        • Lời nguyện tín hữu - Chúa nhật IV Mùa Chay - năm C (2025)
        • Hành trình tìm nơi lưu giữ thánh tích của một vị thánh tử đạo trên đất Sài Gòn
        • Một trong các tác phẩm điêu khắc nổi tiếng nhất thế giới cũng là nguồn lạ lùng tạo nên các truyền th
        • Từ khổ giá đến vinh quang
        • Truyền giáo là yêu thương người tật nguyền
        • ANTIQUA ET NOVA Ghi chú về Mối Tương Quan giữa Trí Tuệ Nhân Tạo và Trí Tuệ Con Người
        • DẠY VÀ HỌC KINH THÁNH do Lm Ignatio Hồ Văn Xuân giảng dạy trực tuyến
          • Phần 1: Một số khái niệm căn bản
          • Phần 2: NGŨ THƯ | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 3: CÁC SÁCH LỊCH SỬ | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 4: CÁC SÁCH GIÁO HUẤN - KHÔN NGOAN | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 5: NGÔN SỨ - TIÊN TRI | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 6: CÁC SÁCH TIN MỪNG | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 7: SÁCH CÔNG VỤ TÔNG ĐỒ | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 8: CÁC THƯ MỤC VỤ CỦA THÁNH PHAOLÔ | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 9: CÁC THƯ CHUNG - Phần 10: SÁCH KHẢI HUYỀN | Thánh Kinh Tổng quát
          • Bài 11: Mô-sê và việc thành lập dân Ít-ra-en (P1) | Các tổ phụ - Tìm hiểu Cựu Ước
          • Bài 12: Mô-sê và việc thành lập dân Ít-ra-en (P2) | Các tổ phụ - Tìm hiểu Cựu Ước
          • Bài 13: Giô-suê lãnh đạo dân chinh phục đất Ca-na-an | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 14: Thời đại các thủ lãnh | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 15: Lập nền quân chủ: Sa-mu-en và Sau-lê | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 16: Đa-vít, tôi trung của Chúa (1010-970) | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 17: Sa-lo-môn, một sự huy hoàng đắt giá (970-931) | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 18: Các ngôn sứ, lãnh đạo tinh thần của Dân Chúa - Ngôn sứ Ê-li-a và Ê-li-sê
          • Bài 19: Các hành động kỳ lạ của các ngôn sứ | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC |
        • QUY ĐỊNH VỀ THỦ TỤC HÔN PHỐI ÁP DỤNG CHO TOÀN GIÁO HỘI TẠI VIỆT NAM 2024
        • Mục vụ Giới trẻ Việt Nam - Vietnam Youth Ministry
          • Thông điệp hàng ngày
            • THỨ SÁU SAU LỄ TRO . Mt 9,14-15
            • THỨ NĂM SAU LỄ TRO . Lc 9,22-25
        • Các lớp giáo lý (đang thực hiện)
          • 1.Dự án lớp học THKT-GHTGVN
            • 2023
              • Hướng dẫn sử dụng Zoom
                • Cài đặt ứng dụng Zoom cho điện thoại Android
                • Hướng dẫn thay đổi hình nền trong Zoom - trên di động
                • Hướng dẫn đổi tên hiển thị trên Zoom
                • Hướng dẫn đăng nhập vào Zoom khi đã có ID/Link học
                • Hướng dẫn tải ứng dụng Zoom & 1 số hướng dẫn chung cơ bản
              • Hướng dẫn bật tính năng Nhận Tin Nhắn và Cuộc Gọi Lạ trong Zalo
              • Link Youtube để xem lại
              • Nội dung và thành phần giáo viên hướng dẫn Lớp Tìm Hiểu Kinh Thánh & Cầu Nguyện Với Lời Chúa
            • 2024
          • 2.Chương trình hồi tâm trực tuyến (Online)
            • 2023
              • Thư Mời - Chương Trình Hồi Tâm Hằng Tháng
              • Hướng dẫn sử dụng Zoom cơ bản
                • Hướng dẫn cách bật tính năng Nhận Tin Nhắn và Cuộc Gọi Lạ trong Zalo
                • Hướng dẫn thay đổi hình nền trong Zoom trên nền điện thoại di động
                • Hướng dẫn sử dụng Zoom cho Android và IOS (tương tự)
            • 2024
          • 3.Chương trình “Cứ Theo Thầy”
            • 2023
              • THƯ MỜI v/v tham gia chương trình “Cứ Theo Thầy”
            • 2024
          • 4.Hỏi và Đáp với các Cha
          • 5.Lớp giáo lý viên-GP.Xuân Lộc
            • LỊCH CÔNG GIÁO - Năm Phụng Vụ 2023 - 2024
            • "YOUCAT" -
            • LỜI NGUYỆN CHUNG -
            • HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC VIỆT NAM HƯỚNG DẪN TỔNG QUÁT VIỆC DẠY GIÁO LÝ TẠI VIỆT NAM 2017
            • BỘ PHÚC ÂM HÓA CÁC DÂN TỘC - Dành cho các giáo lý viên
            • CATECHESI TRADENDAE | Tông huấn của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II về DẠY GIÁO LÝ TRONG THỜI ĐẠI CHÚN
        • Giáo lý cấp I
          • Ký hiệu các sách Kinh Thánh
          • Đến Bàn Tiệc Thánh
            • Phần 1-Tuyên xưng đức tin
              • Bài 1-Thiên Chúa sáng tạo trời đất & muôn vật
              • Bài 2-Thiên Chúa tạo dựng loài người
              • Bài 3-Sa ngã
              • Bài 4-Con Thiên Chúa làm người
              • Bài 5-Cuộc khổ nạn của chúa Jesus
              • Bài 6-Chúa Jesus sống lại & lên trời
              • Bài 7-Chúa Thánh Thần
              • Bài 8-Thiên Chúa Ba Ngôi
              • Bài 9-Cộng Đoàn Hội Thánh
              • Bài 10-Tổ Chức Hội Thánh
              • Bài 11-ĐỨC MA-RI-A MẸ CHÚA GIÊ-SU VÀ MẸ HỘI THÁNH
              • Bài 12-ƠN THA TỘI
              • Bài 13-ƠN PHỤC SINH VÀ ĐỜI SỐNG VĨNH CỬU
            • Lời nói đầu
            • Bài mở đầu
            • Phần 2-Sống trong chúa Ki-tô
              • Bài 14-Con người là hình ảnh của Thiên Chúa
        • Nhà thờ & địa lý
          • Lược sử Giáo xứ Thánh Gẫm
        • Trung Vu Cssr
          • KHI HỌ TOAN TÍNH, HÃY CHẮC CHẮN RẰNG BẠN ĐANG LẦN CHUỖI MÂN CÔI...
          • Đôi khi, ma quỷ không đến với cặp sừng đáng sợ; nó đến trong hình hài của một quý ông...
          • ĐỪNG ĐỔI SỰ THẬT LẤY HÒA BÌNH; VIỆC ẤY SẼ PHẢN TÁC DỤNG...
          • XÁC ĐỊNH BẢN THÂN HOẶC NGƯỜI KHÁC SẼ XÁC ĐỊNH BẠN
          • ĐỪNG BAO GIỜ PHỚT LỜ TIẾNG GỌI KÊU GỌI TA CẦU NGUYỆN...
          • AI HIỂU ĐƯỢC THỜI GIAN VÀ THỜI ĐIỂM SẼ KHÔNG GHEN TỊ VỚI AI...
          • Ở SAI NƠI, BẠN SẼ KHÔNG BAO GIỜ ĐƯỢC TRÂN TRỌNG ...
          • SỰ KHÁC BIỆT GIỮA: TÔNG ĐỒ VÀ MÔN ĐỆ
          • NHƯỜNG NHỊN NGHĨA LÀ BẠN TRÂN TRỌNG MỐI QUAN HỆ HƠN LÀ CÁI TÔI
          • THÔNG ĐIỆP DILEXIT NOS CỦA ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ VỀ TÌNH YÊU NHÂN LOẠI VÀ THẦN LINH CỦA THÁNH TÂM C
          • MỘT NGƯỜI LÃNH ĐẠO PHẢI CHẤP NHẬN SỰ PHÊ BÌNH XÂY DỰNG
          • ĐỪNG NÓI, “CHUYỆN ẤY SẼ KHÔNG BAO GIỜ XẢY ĐẾN VỚI TÔI;” BÀN CỜ CÓ LÚC XOAY CHIỀU
          • ĐỪNG SỐNG ĐỂ LÀM HÀI LÒNG NGƯỜI ĐỜI; CON NGƯỜI RẤT NHANH QUÊN KẺ ĐÃ KHUẤT...
          • Mặc áo nhặm và ngồi trên tro
          • Không ai thực sự thất bại, chỉ là chúng ta đang trải qua những thăng trầm của cuộc sống
          • GIÀU HAY NGHÈO LÀ DỰA VÀO BẢN CHẤT, KHÔNG PHẢI CỦA CẢI
          • CHÚNG TA ĐỀU CÓ MỘT CHIẾC TÚI; BẠN ĐANG MANG GÌ TRONG ĐÓ?
          • ĐÔI KHI, BUÔNG BỎ LÀ CON ĐƯỜNG DUY NHẤT ĐỂ CHỮA LÀNH
          • Hôm nay là lễ nhớ Đức Maria Nữ Vương Thiên Đàng!
          • Đừng tách rời Sự Thật và Nhân Đức
          • MỘT NGÀY KHÓ CHO CÁI TÔI LÀ MỘT NGÀY TỐT CHO TÂM HỒN
          • ĐỪNG ĐỂ SỰ HIỆN ĐẠI HỦY HOẠI CON CÁI BẠN...
          • BẠN BÈ CHÂN THÀNH RẤT HIẾM; NẾU CÓ, HÃY GIỮ LẤY
          • Nói chậm, nói vừa phải và nói ít.
          • Có nên hài lòng với điều kiện tối thiểu?
          • KHI NGƯỜI KHÁC TIN TƯỞNG BẠN VỚI NHỮNG YẾU ĐUỐI CỦA HỌ, XIN ĐỪNG LỢI DỤNG ĐIỀU ĐÓ ĐỂ CHỐNG LẠI HỌ.
          • Lỗ Kim trong Kinh Thánh là thứ gì ?
          • Dù đã cầu nguyện nhưng khó khăn vẫn chồng chất...
          • ĐỪNG NÓI RẰNG KẺ THẤT BẠI LÀ SẼ THẤT BẠI MÃI MÃI...
          • CAM KẾT LÀ HÀNH ĐỘNG, KHÔNG PHẢI LỜI NÓI
          • Bỏ lối tư duy "cái gì đến, sẽ đến"; hãy chiến đấu cho những điều bạn mong ước
          • LỜI BÀO CHỮA VỤNG VỀ
          • DƯỚI SỰ CHE CHỞ CỦA MẸ MARIA, KẺ THÙ KHÔNG THỂ ĐÁNH BẠI BẠN...
          • BẠN ĐÔI KHI CẦN HÀNH ĐỘNG, KHÔNG PHẢI CHỈ KIÊN NHẪN
          • Tuyên bố quan điểm về Lễ khai mạc Thế vận hội của Hội đồng Giám mục Chính thống Coptic Bắc Mỹ
          • Uống nước từ ly vỡ sẽ khiến bạn bị thương, cũng như tranh cãi với những người độc hại
          • Yêu Là Dám Chấp Nhận Ngay Cả Khi Bị Giáo Hội Làm Tổn Thương
          • CHẠY ĐẾN VỚI CHÚA GIÊSU TRONG BÍ TÍCH THÁNH THỂ HOẶC NHỮNG CON SÓI ĐÓ SẼ XÉ NÁT BẠN
          • QUY TẮC TIẾN HÀNH BIỆN PHÂN CÁC HIỆN TƯỢNG ĐƯỢC CHO LÀ CÓ NGUỒN GỐC SIÊU NHIÊN
            • Dẫn Nhập : Lắng Nghe Thần Khí Hoạt Động Nơi Dân Chúa
              • Sự Sửa Đổi Gần Đây
              • Lý Do Cho Các Quy Tắc Mới
              • Các Khía Cạnh Mới
              • Nhận Biết Hành Động Của Chúa Thánh Thần
              • Sự Tham Gia Và Đồng Hành Của Bộ
            • Lời Giới Thiệu
              • I. NHỮNG HƯỚNG DẪN CHUNG
              • II. CÁC THỦ TỤC CẦN LÀM THEO
              • Giai đoạn Kết luận
          • Ý nghĩa bức tranh Chúa Giêsu đánh đuổi những người buôn bán trong Đền Thờ
          • Fiducia Supplicans
            • Thông cáo báo chí liên quan đến việc tiếp nhận Fiducia supplicans của Thánh Bộ Giáo Lý Đức Tin
            • Hỏi đáp ngắn gọn về văn kiện "Fiducia Supplicans"
            • Tuyên bố Fiducia Supplicans về ý nghĩa mục vụ của việc chúc lành
            • HƯỚNG DẪN MỤC VỤ CHO VIỆC THỰC HIỆN FIDUCIA SUPPLICANS
            • Thông báo của Tổng Giáo Phận Singapore:
            • Tuyên bố Fiducia Supplicans về ý nghĩa mục vụ của việc chúc lành | Fiducia Supplicans
          • Dignitas Infinita
            • Tuyên bố Dignitas Infinita, văn kiện mới nhất của Tòa Thánh bàn về Phẩm Giá Con Người .
            • Phân Tích Triết Học về Tuyên bố Dignitas Infinita (Phẩm Giá Vô Hạn)
            • Trong 'Dignitas Infinita', Vatican bảo vệ con người, không phải chính trị"
            • Dignitas và truyền thông
            • Đạo đức sinh học trong Dignitas Infinita
            • Dignitas Infinita: Cái nhìn Tổng quan
            • Dignitas Infinitas: Giới bảo thủ hoan nghênh, giới cấp tiến lại coi đây là một bước lùi
            • BẢY ĐIỂM MƠ HỒ CỦA TUYÊN BỐ DIGNITAS INFINITAS
            • Ba điểm để hiểu "Dignitas infinita"
            • Dignitas Infinita - Bốn loại phẩm giá
            • Dignitas Infinita: Giáo Huấn Xã Hội Công Giáo Tái Khẳng Định Truyền Thống Nhân Quyền Phổ Quát
          • GỌI CHO HỌ NGAY, ĐỪNG MONG TRÊN THIÊN ĐƯỜNG CÓ BỐT ĐIỆN THOẠI...
          • THIÊN CHÚA HIỆN HỮU NHƯNG BẠN KHÔNG PHẢI LÀ NGÀI... HÃY SỐNG KHIÊM NHƯỜNG
          • AI LÀ BẠN CỦA BẠN?
          • CHÚA GIÊSU ĐÃ KHÔNG CHẾT ĐỂ LÀM CHO BẠN TRỞ THÀNH TỶ PHÚ; HÃY BIẾT ĐIỀU NÀY VÀ BÌNH AN...
          • NHÀ CÓ Ô DÙ VÀ THẾ HỆ DỰA DẪM
          • NĂNG LỰC VÀ TÀI NĂNG MỞ RA CÁNH CỬA; NHƯNG SỰ KHÔN NGOAN VÀ KỶ LUẬT MỚI LÀ THỨ GIỮ CHO NÓ LUÔN MỞ...
          • XÂY DỰNG ĐỨC TIN TRƯỚC CƠN BÃO...
          • GIỮA NGHI NGỜ VÀ TIN TƯỞNG
          • Ý nghĩa bức tranh Lễ Truyền Tin của Titian
          • Tu vậy mới là tu
          • KỂ CẢ KHI BẠN NÓI SỰ THẬT, Ý ĐỊNH CỦA BẠN VẪN QUAN TRỌNG...
          • ĐỨC GIÁO HOÀNG THỰC SỰ ĐÃ NÓI GÌ?
          • [Infographic] 01/01/2024: Thông điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô nhân ngày Hòa bình Thế giới lần thứ
          • Trí tuệ nhân tạo và Hòa bình – Vấn đề mới đặt ra cho các tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế
          • ĐIỀU CHÚNG TA BIẾT MÀ HỌ KHÔNG BIẾT...
          • CHUỖI MÂN CÔI THỰC HIỆN NHỮNG ĐIỀU KỲ DIỆU...
          • Tiểu sử Tôi Tớ Chúa Dumoulin Boria, Giám mục Tây Đàng Ngoài (1)
          • Báo cáo năm 1872 về Hạt Đại diện Tông Tòa Nam Đàng Ngoài
          • Các Thừa sai Pháp ở Bắc Kỳ (1): LỜI MỞ ĐẦU
          • Các Đấng Tử Đạo Của Nam Kỳ
          • Một bằng chứng lịch sử mới tìm thấy liên quan tới vụ thảm sát giáo dân ở Biên Hòa
          • Về vụ giải cứu 5 thừa sai Pháp năm 1843
          • Trích thư chung năm xxxx của Hội Thừa Sai Paris
            • Thư chung năm 1858 của Hội Thừa Sai Paris - Tây Đàng Trong
            • Thư luân lưu năm 1841 của Hội Thừa sai Paris
            • Trích thư Luân lưu năm 1840 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư Luân lưu năm 1842 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích thư luân lưu năm 1844 của Hội Thừa Sai Paris.
            • Trích Thư chung năm 1845 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích THƯ CHUNG năm 1846 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư chung năm 1847 của Hội Thừa Sai Paris
            • Thư chung năm 1848 của Hội Thừa sai Paris
            • Trích thư chung năm 1849 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư chung năm 1852 của Hội Thừa sai Paris
            • Trích Thư chung năm 1853 của Hội Thừa sai Paris
            • Trích Thư Chung 1854 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư chung năm 1855 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư Chung năm 1856 của Hội Thừa Sai Paris
          • NGƯỜI CÔNG GIÁO CÓ NÊN DÙNG MẠNG XÃ HỘI ĐỂ PHÊ BÌNH GIÁO HỘI KHÔNG?
          • Cha John Aloysius Bonnard & Cha Augustin Schceffler : Các Thánh Tử Đạo Bắc Kỳ
          • Cha Philip Minh - Các Đấng Tử Đạo Của Nam Kỳ
        • Phêrô Nguyễn Văn Khải DCCT
          • MỘT TẬP TỤC ĐẠO ĐỨC RẤT HAY CỦA CÔNG GIÁO TRONG NGÀY LỄ CHÚA HIỂN LINH
          • NHỮNG LỜI RẤT HAY VÀ RẤT THỐNG THIẾT CỦA ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ TRONG SỨ ĐIỆP MÙA CHAY 2024
          • LỢI ÍCH KỲ DIỆU TỪ VIỆC THỰC HÀNH CÁCH ĂN CHAY MÀ CHÚA ƯA THÍCH (Is 58: 6-9)
          • NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA PHẨM PHỤC CỦA CÁC LINH MỤC MẶC TRONG THÁNH LỄ
          • THÔNG ĐIỆP MÙA CHAY 2024 CỦA ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ
          • ĐỂ HIỂU CHO ĐÚNG TUYÊN BỐ LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC CHÚC LÀNH CHO CÁC CẶP ĐỒNG GIỚI VÀ CÁC CẶP BẤT HỢP LỆ
          • CHUYỆN ĐI ĂN ĐÁM CƯỚI “KHÔNG PHÉP ĐẠO”
      • Phật Giáo
        • TẦM QUAN TRỌNG CỦA THIỆN NGHIỆP – LỜI DẠY TỪ KINH CUNDA NGƯỜI THỢ RÈN
        • CHÁNH NGỮ (SAMMĀ-VĀCĀ) TRONG PHẬT GIÁO NGUYÊN THỦY
        • Kinh chánh tri kiến | Phật Giáo Nguyên Thủy - kinh NIKAYA
          • P01-Thiện và bất thiện
          • P02-Thức ăn
          • P03-Tứ Diệu Đế
          • P04-Già và chết
          • P05-Sanh (Sinh)
          • P06-Hữu
          • P07-Chấp thủ
          • P08-Tham Ái
          • P09-Cảm thọ
          • P10-Xúc
          • P11-6 nhập
          • P12-Danh Sắc (Thân Tâm)
          • P13-Thức (Ý thức, nhận thức)
          • P14-Hành
          • P15-Vô Minh
          • P.16-Phần cuối - Lậu Hoặc
        • Kinh sám hối
          • Các cách khấn nguyện, sám hối tại nhà
          • Cần lưu ý gì khi đọc kinh sám hối hằng ngày?
          • khấn nguyện số 1 -Kinh sám hối
          • khấn nguyện số 2 -Kinh sám hối
          • khấn nguyện số 3 - Kinh sám hối
          • khấn nguyện số 4 - Kinh sám hối
        • Budsas.org - Bình Anson
          • Binh Anson's Facebook
            • TỈNH THỨC TRƯỚC CÁI CHẾT (2) | Hòa thượng Gunaratana (2017)
            • Nhầm lẫn giữa cây SALA và cây ĐẦU LÂN (Hàm Rồng)
            • GIỚI THIỆU PHẬT GIÁO TRONG 5 PHÚT
            • ĐẠI KINH THIẾT LẬP NIỆM (DN 22)
            • TÔI ĐÃ ĐẾN VỚI PHẬT GIÁO THERAVADA NHƯ THẾ NÀO?
            • DỊCH KINH VÀ ĐẠI HỌC - Hòa thượng Thích Minh Châu - Chánh pháp và Hạnh phúc
            • HẠNH ĐẦU ĐÀ CỦA TRƯỞNG LÃO MAHĀKASSAPA (ĐẠI CA-DIẾP)
            • Lời Phật dạy :PHÚC LỢI CHO MÌNH VÀ CHO NGƯỜI KHÁC
            • TAM TẠNG THÁNH ĐIỂN PHẬT GIÁO VIỆT NAM
            • CHÁNH NGỮ KHI SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI
            • CÁC PHÁP HÀNH ĐẦU-ĐÀ PHỔ THÔNG TRONG THỜI HIỆN ĐẠI
            • Lời Phật dạy : NGƯỜI MÙ SỜ VOI
            • Làm lành, tránh ác, tu tâm.
            • Lời Phật dạy :THÙNG RỖNG KÊU TO
            • Chỉ là MỘT HẠT CÁT.
            • LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIÁC NGỘ?
          • A.Căn bản Phật pháp
            • 1.Giới thiệu đạo Phật | Tỳ kheo Bodhicitto
            • 2.Tóm Tắt Căn Bản Phật Giáo | Tỳ khưu Dhammika | Bình Anson lược dịch
            • 3.Lịch sử Đức Phật Thích Ca Mâu Ni | Gia Tuệ
            • 4.Đức Phật của chúng ta Tỳ kheo Thích Minh Châu
            • 5.Tam Tạng Kinh Điển Nguyên Thủy (Tam Tạng - Tipitaka)
            • 6.Tránh Vụ Phật Tử Tại Gia | Thích Thanh Từ
            • 7.Đạo đức trong nếp sống người Phật tử | Tỳ kheo Thích Minh Châu
            • 8.Người Phật tử chân chánh | Phúc Trung
            • 9.Phật giáo là gì? | Hòa thượng Narada
            • 10.Con đường giác ngộ theo kinh điển Nikaya | Thích Nữ Trí Liên
          • B.Lịch sử (về Tam Tạng Kinh,hình thành Đại Thừa, Nguyên Thủy v.v..)
            • 1.Tam Tạng Kinh Điển | Bình Anson
            • 2.Cây cỗ thụ Phật Giáo | R.P. Hayes
            • 3.Mahayana và Theravada: Cùng một cỗ xe | Bình Anson
            • 4.Sự hình thành Đại thừa | J. R. O'Neil
            • 5.Đạo Phật Nguyên Thủy và Đạo Phật Đại Thừa | Hòa thượng W. Rahula & Tỳ kheo Thiện Minh dịch
            • 6.Khái quát lịch sử truyền bá kinh điển và những đặc điểm của Kinh tạng Nikàya | Thích Viên Giác
            • 7.Khái quát về nguồn gốc kinh A-hàm | Thích Nguyên Hiền
            • 8.Sự hình thành của A Tỳ Ðạt Ma | Hòa thượng Thích Thiện Siêu
            • 9.Giới thiệu Phật giáo Nguyên thủy tại Việt Nam
              • A.Lịch sử phát triển
                • 9.1.Đạo Phật Nguyên Thủy tại Việt Nam | Bình Anson
                • 9.2.Năm trung tâm hoằng pháp đầu tiên của Phật giáo Nguyên thủy | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.3.Một số đặc điểm trong sinh hoạt của Phật giáo Nam tông | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.4.Vài nét về sự phát triển của Phật giáo Nguyên thủy tại Việt Nam | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.5.Một số đặc điểm trong sinh hoạt của Phật giáo Nam tông | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.6.Phật giáo Nam tông Việt Nam: Cái nhìn từ bên ngoài | Thích Huệ Giáo
                • 9.7.Những Nhà Sư Phật giáo Nguyên thủy truyền giáo đầu tiên ở Sài gòn - Gia định | Tỳ kheo Thiện Min
                • 9.8.Phật giáo Nam tông ở Cố đô Huế | Tỳ kheo Thiện Minh
              • B.Nghi thức sinh hoạt
                • 9.9.Lễ hội trong truyền thống Phật giáo Nguyên thủy | Tỳ kheo Thiện Minh
                  • 9.9.1.Ý nghĩa lễ hội rằm tháng Giêng (Màghapùja)
                  • 9.9.2.Ý nghĩ lễ hội rằm tháng Tư (Vesàkhapùja)
                  • 9.9.3.Ý Nghĩa Lễ Hội Rằm Tháng Sáu (Àsàlhapùjà)
                  • 9.9.4.Ý nghĩa lễ hội Rằm tháng Bảy
                  • 9.9.5.Ý nghĩa lễ hội Rằm tháng Chín
                • 9.10.Nghi thức Phật giáo Nguyên thủy | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.11.Nghi Thức Tụng Niệm trong truyền thống Phật giáo Nguyên thủy
        • Xá-lợi | Biết thêm về ngọc xá-lợi
        • Phật Giáo Theravāda – Dhamma
          • Bộ nền tảng Phật giáo – Ngài Hộ Pháp
            • Phật Giáo Là Gì? Nền Tảng Phật Giáo – Tỳ-Khưu Hộ Pháp
            • Kinh Chuyển Pháp Luân – Tỳ Kheo Hộ Pháp
            • Nền Tảng Phật Giáo & Các Đầu Sách Tỳ Khưu Hộ Pháp Biên Soạn
            • Bát Chánh Đạo, Pháp Hành Trung Đạo – Tỳ Kheo Hộ Pháp
            • Ngày Rằm Tháng Tư Trong Phật Giáo – Tỳ Khưu Hộ Pháp
            • 3 Con Đường Thoát Khổ – Tỳ Khưu Hộ Pháp
          • Phật Pháp Căn Bản
            • Phần I
              • 1.1.Phần I – Giới Thiệu Đức Phật, Đức Pháp, Đức Tăng
              • 1.2.Phần I – Cuộc Đời Đức Phật
              • 1.3.Phần I – Tứ Diệu Đế
              • 1.4.Phần I – Bát Chánh Đạo
              • 1.5.Phần I – Giảng Giải Thêm Về Bốn Tầng Thiền Định (Jhana)
              • 1.6.Phần I – Nghiệp
              • 1.7.Bản Phần I – Nghiệp Chứa Ở Đâu?
              • 1.8.Phần I – Có Thể Biến Cải Quả Của Nghiệp Không?
              • 1.9.Phần I – Những Hiểu Biết Sai Lầm Hay Tà Kiến Về Kamma (Nghiệp)
              • 1.10.Phần I – Tìm Hiểu Về Nghiệp (Tiếp Theo)
              • 1.11.Phần I – Một Số Câu Hỏi Liên Quan Đến Nghiệp
              • 1.12.Phần I – Lợi Ích Của Sự Hiểu Biết Luật Nghiệp Báo
              • 1.13.Phần I – Các Loại Nghiệp
              • 1.14.Phần I – Lý Duyên Sinh
              • 1.15.Phần I – Luật Duyên Hệ Duyên
              • 1.16.Phần I – Hướng Dẫn Hành Thiền
              • 1.17.Phần I – Thiền Tha Thứ
              • 1.18.Phần I – Thiền Từ Ái (Niệm Tâm Từ)
              • 1.19.Phần I – Thực Hành Thiền Tha Thứ Và Thiền Từ Ái
            • Phần 2
              • 2.1.Phần II – Đặc Tính Siêu Việt Của Phật Giáo
              • 2.2.Phần II – Các Hạng Chúng Sinh Trên Đường Giải Thoát
              • 2.2.Phần II – Con Đường Giải Thoát
              • 2.4.Phần II – Hai Loại Quy Y
              • 2.5.Phần II – Quy Y Siêu Thế
              • 2.6.Phần II – Thiền Định (Samatha)
              • 2.7-Phần II - THIỀN MINH SÁT (VIPASSANĀ)
              • 2.8.Phần II -– Tông Phái Và Kết Tập Tam Tạng
              • 2.9.Phần II – Vô Ngã
              • 2.10.Phần II – Phụ Lục – Hãy Tìm Hiểu Tôn Giáo Này
              • 2.11.Phần II - HƯỚNG DẪN HÀNH THIỀN
              • 2.12-Phần II – Thực Hành Thiền Tha Thứ Và Thiền Từ Ái
          • 13 Điều Học Tăng Tàn – Luật Xuất Gia Tóm Tắt – Tỳ Khưu Hộ Tông
        • Nguyễn Gia Việt
          • Xá lợi lớn nhứt của một đời người là tiếng thơm và những việc giúp ích cho chúng sanh của người đó đ
          • Sống để rèn luyện đạo đức và sống cho thành nhân chớ không phải vì sợ nghiệp quả
          • Bốn hướng tám phương trời là gì?
          • Đạo Phật nguyên bổn trong giáo lý không có "lễ hằng thuận" ,cũng không có "giáo lý hôn nhân"
          • Đi chùa cầu bình an cho "mọi người và gia đình" có được không?
          • Đức Phật Thích Ca quan niệm về Trời (Đấng Tạo Hóa) như thế nào?
        • Huỳnh Duy Lộc
          • Phật giáo và con đường thoát khổ
          • Đức Phật: từ giây phút giác ngộ tới 50 năm làm khất sĩ | Mừng Phật Đản, Phật Lịch 2568
          • Đại lễ Phật đản 2024: Đức Phật và lý Duyên khởi
          • Phái Theravada (Thượng tọa bộ) của Phật giáo
          • Bồ Đề Đạt Ma, vị tổ thứ 28 của Thiền tông
          • Đức Phật và quán niệm về cái chết
          • Phật giáo Đại thừa: bối cảnh ra đời và ảnh hưởng
          • Hermann Oldenberg và “Đức Phật, cuộc đời, học thuyết và tăng đoàn”
        • Thích Tuệ Sỹ
          • (PDF) Kỷ yếu Tri ân Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ
          • TIỂU SỬ HÒA THƯỢNG THÍCH NGUYÊN CHỨNG | Hiệu: Tuệ Sỹ
          • Hoà thượng Tuệ Sỹ viên tịch
          • Hoà Thượng Thích Tuệ Sỹ Và “Tô Đông Pha Những Phương Trời Viễn Mộng”
          • Tuệ Sỹ và “Triết học về tánh Không”
        • Bồ Đề Đạt Ma, vị tổ thứ 28 của Thiền tông
        • MƯỜI HAI NHÂN DUYÊN - NGUYÊN LÝ VÀ ĐỊNH NGHĨA
      • Cao Đài
        • Khái quát về Đạo Cao Đài
    • 5.Nghiên cứu Quốc tế
      • Mỹ tăng thuế quan với toàn thế giới trong “Ngày giải phóng”, Việt Nam nằm trong nhóm cao nhất
      • Thế Giới Hôm Nay
        • THẾ GIỚI HÔM NAY: 21/06/2024
        • THẾ GIỚI HÔM NAY: 20/06/2024
        • THẾ GIỚI HÔM NAY: 18/06/2024
      • CUỘC ĐÀN ÁP HỒI GIÁO CỦA BẮC KINH ĐANG NHẮM ĐẾN TRẺ EM
      • “NHÀ NƯỚC NGẦM” CỦA TRUMP
      • TẠI SAO ĐẠO ĐỨC LÀ KẺ THÙ CỦA HÒA BÌNH?
      • NHỮNG THAY ĐỔI NHÂN KHẨU HỌC CHƯA TỪNG THẤY Ở TRUNG QUỐC
    • 6.HR/Admin-Thuế-Tài chính/Kế toán
      • Đừng thần thánh hóa việc đi thực tập sớm
      • Kế toán tài chính | Hạch toán
        • Hướng dẫn hạch toán mượn tiền giám đốc
      • SAU KHI ĐI LÀM BẠN NHẬN RA ĐIỀU GÌ?
      • Phạm Quang Phước - Hệ Thống Lương 3P
      • Bich Le
        • Series: Nghệ Thuật Offboarding – "Ly hôn" đúng cách nơi công sở
          • Phần 1: Offboarding là gì? Tại sao nó quan trọng?
          • Phần 2: Những Sai Lầm Phổ Biến Khi Offboarding
          • Phần 3: Hỗ trợ quyền lợi cho nhân viên khi nghỉ việc – Đừng để họ ra đi trong ấm ức!
          • Phần 4 - Exit Interview: Hỏi Gì Để Thực Sự Học Hỏi?
        • Series - Bí mật HR không ai nói
          • Phần 1: Cách deal lương để không bị ép giá
          • Phần 2: Tại sao những người làm ít hơn bạn lại được lương cao hơn?
          • Phần 3: Bạn có thật sự được “đánh giá công bằng” khi xét tăng lương hay không?
          • Phần 4.1: Làm thế nào để được thăng tiến mà không cần nịnh bợ sếp?
          • Phần 4.2: Làm thế nào để được thăng tiến mà không cần nịnh bợ sếp?
          • Phần 5: Dấu hiệu cho thấy công ty đang ép bạn nghỉ việc (mà không nói thẳng)
          • Phần 6: Những sai lầm khiến nhân viên giỏi không bao giờ thăng tiến
          • Phần 7: Khi nào nên nhảy việc? Khi nào nên ở lại? Nghệ thuật ra quyết định trong sự nghiệp.
          • Phần 8: Vì sao công ty luôn thích tuyển người mới thay vì tăng lương cho nhân viên cũ?
          • Phần 9: Tại sao nhân viên giỏi nghỉ việc, nhưng công ty vẫn không quan tâm?
      • Thanh Huyen Tran
        • HRBP có nên trực tiếp giải quyết xung đột nội bộ hay chỉ đóng vai trò tư vấn?
      • BẢN TIN NHÂN SỰ |bởi : 101 quản trị nhân sự
        • BẢN TIN NHÂN SỰ NGÀY 26-27/2/2025
      • BỊ "SA THẢI" CÓ LƯU VÀO HỒ SƠ VÀ BỊ CHECK REFERENCE KHI XIN VIỆC TIẾP THEO???
      • Tổng hợp Bộ luật lao động qua các năm
      • Cập nhật văn bản hướng dẫn Bộ luật Lao động 2019
      • SINH VIÊN MỚI RA TRƯỜNG KHÔNG CÓ KINH NGHIỆM LÀM SAO TÌM ĐƯỢC VIỆC LÀM?
      • Thắng Huỳnh
        • Xúc phạm /Vu khống/ Công kích/ “Bóc phốt” người khác trên mạng xã hội.
      • HR CẦN LÀM GÌ ĐỂ XÂY DỰNG EMPLOYER BRANDING MẠNH MẼ TRÊN MẠNG XÃ HỘI?
      • NHỮNG CÂU CHUYỆN VỀ LƯƠNG KHI BẮT ĐẦU ĐI LÀM
      • 6.1.HR/Admin
      • 6.2.Thuế
        • BHXH
        • Giảm Trừ Thuế TNCN
          • Giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc là một trong những quyền lợi quan trọng của người nộp thuế
          • 10 Lưu Ý Khi Đăng Ký Người Phụ Thuộc Để Giảm Trừ Thuế TNCN
          • Hướng dẫn làm Hồ Sơ Đăng Ký Thuế cho Người Phụ Thuộc - năm 2024 [tham khảo]
          • 12 THU NHẬP MIỄN THUẾ TNDN
          • 16 thông tin về thu nhập miễn thuế thu nhập cá nhân - 2024
      • 6.3.Tài chính/Kế toán
      • NHỮNG CÂU CHUYỆN VỀ LƯƠNG KHI BẮT ĐẦU ĐI LÀM
      • KHUNG NĂNG LỰC (Competency Framework) - NỀN TẢNG CHO SỰ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ & TỔ CHỨC
      • NHỮNG KỸ NĂNG CẦN CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI ĐI LÀM
      • NGƯỜI LÀM NHÂN SỰ PHẢI CÓ ĐỦ KIẾN THỨC VỀ LUẬT LAO ĐỘNG
      • Vai trò của HR trong làn sóng AI đang dần thay thế lao động?
      • Tổng hợp 104 Bài viết chuyên sâu HR & LEADERSHIP trong năm 2024 trên Phi&P - HR & Leadership
        • I. AI VÀ CÔNG NGHỆ TRONG QUẢN LÝ NHÂN SỰ
          • 1.AI trong Quản lý Nguồn Nhân lực - Lịch sử phát triển của AI
          • 2.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - Tác động tiềm ẩn của AI
          • 3.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - Những lợi ích từ việc áp dụng AI
          • 4.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - AI và ứng dụng trong công việc
          • 5.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực
          • 6.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực
          • 7.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực
          • 8.03 bước tiếp cận hiệu quả để ứng dụng AI trong Nhân sự
          • 9.Bài trình bày đính kèm nói về "Lãnh đạo đối diện với sự phát triển của Kỷ nguyên AI như thế nào?"
      • Challenge 2025: 365 ngày - Mỗi ngày 1 thuật ngữ Nhân sự
        • Ngày 1: Thuật ngữ "Employee Morale - Tinh thần nhân viên"
        • Ngày 2: Thuật ngữ "9 Box Grid - Mô hình 9 chiếc hộp"
        • NGÀY 6: BEHAVIORAL EVENT INTERVIEWING (PHỎNG VẤN SỰ KIỆN HÀNH VI) TRONG TUYỂN DỤNG NHÂN TÀI
        • NGÀY 7: BLENDED LEARNING SOLUTIONS TRONG ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN
        • NGÀY 8: BOTTOM-UP COMMUNICATION TRONG TỔ CHỨC
        • NGÀY 12: BASE PAY - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPENSATION & BENEFITS
        • NGÀY 13: BEHAVIORAL COMPETENCIES - VAI TRÒ & Ý NGHĨA TRONG EMPLOYEE DEVELOPMENT
        • NGÀY 14: BEREAVEMENT LEAVE: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG LEAVE MANAGEMENT
        • NGÀY 15: BIWEEKLY PAY - KHÁI NIỆM &VAI TRÒ TRONG PAYROLL
        • NGÀY 16: BLENDED WORKFORCE: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG WORKFORCE PLANNING
        • NGÀY 17: CROSSBOARDING: CHUYỂN ĐỔI NỘI BỘ - NÂNG TẦM CHIẾN LƯỢC NHÂN SỰ
        • NGÀY 18: CULTURE ADD: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPANY CULTURE
        • NGÀY 19: BROADBANDING - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPENSATION & BENEFITS
        • NGÀY 20: BUDDY PUNCHING - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPLIANCE
        • NGÀY 21: CANDIDATE REDISCOVERY TOOLS: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG TALENT ACQUISITION
        • NGÀY 22: COLLABORATIVE LEADERSHIP: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG LEADERSHIP STYLE
        • NGÀY 23: CAREER LATTICE - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG CAREER DEVELOPMENT
        • NGÀY 27: CANDIDATE NPS - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG HR ANALYTICS
        • NGÀY 33: COMMISSION PAY - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPENSATION & BENEFITS
        • NGÀY 38: COMPETENCY-BASED PAY: TIẾP CẬN DỰA TRÊN NĂNG LỰC TRONG QUẢN LÝ TIỀN LƯƠNG
        • NGÀY 39: NÂNG TẦM CẠNH TRANH VỚI COMPETITIVE PAY TRONG QUẢN LÝ TIỀN LƯƠNG
        • NGÀY 42: CONTINGENCY RECRUITING - GIẢI PHÁP TUYỂN DỤNG LINH HOẠT TRONG THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG ĐƯƠNG ĐẠI
        • NGÀY 43: CONTINGENT WORKERS - KHAI THÁC LỰC LƯỢNG LAO ĐỘNG LINH HOẠT TRONG KẾ HOẠCH NHÂN SỰ
        • NGÀY 44: CONTINUANCE COMMITMENT - YẾU TỐ THEN CHỐT TRONG CAM KẾT NHÂN VIÊN
        • NGÀY 45: CONTINUOUS CHANGE - ĐỊNH HÌNH THẾ HỆ TIẾP THEO TRONG QUẢN LÝ THAY ĐỔI
        • NGÀY 46: FLEXIBLE STAFFING - ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÂN SỰ BIẾN ĐỘNG THÔNG QUA NHÂN VIÊN HỢP ĐỒNG
        • NGÀY 48: COST TO COMPANY (CTC) - HIỂU SÂU VỀ TỔNG CHI PHÍ NHÂN SỰ TRONG LƯƠNG BỔNG
        • NGÀY 49: BOOMERANG EMPLOYEES - CHIẾN LƯỢC GIỮ CHÂN NHÂN TÀI
        • NGÀY 50: KHÁM PHÁ BOUNDARYLESS ORGANIZATION TRONG THIẾT KẾ TỔ CHỨC
        • NGÀY 51: KHÁM PHÁ CULTURE FRAMEWORK TRONG VĂN HÓA NHÂN SỰ (ORGANIZATIONAL DEVELOPMENT)
        • NGÀY 52: KHÁM PHÁ CYBERVETTING TRONG CÔNG NGHỆ NHÂN SỰ (HR TECHNOLOGY)
        • NGÀY 53: KHÁM PHÁ DATA-DRIVEN RECRUITING TRONG TUYỂN DỤNG
        • NGÀY 54: KHÁM PHÁ CHIẾN LƯỢC TÌM KIẾM ĐA DẠNG (DIVERSITY SOURCING STRATEGIES) TRONG DIVERSITY & INCL
        • NGÀY 58: KHÁM PHÁ DECENTRALIZED ORGANIZATIONAL STRUCTURE TRONG THIẾT KẾ TỔ CHỨC
        • NGÀY 59: KHÁM PHÁ DELAYERING TRONG THIẾT KẾ TỔ CHỨC
        • Ngày 60: KHÁM PHÁ DELEGATIVE LEADERSHIP TRONG PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO
        • NGÀY 89: EMPLOYMENT STATUS – PHÂN LOẠI TRẠNG THÁI VIỆC LÀM TRONG EMPLOYMENT CLASSIFICATION
        • NGÀY 90: EXEMPT EMPLOYEE – PHÂN LOẠI NHÂN VIÊN MIỄN TRỪ TRONG EMPLOYMENT CLASSIFICATION
      • 7 Mô Hình Lắng Nghe Giúp Bạn Thành Công Trong Sự Nghiệp!
      • Trần Vũ Thanh
        • Chuyển Nghề tuổi 30, sao không dám?
      • Lương Ngọc Anh
        • 20 KỸ NĂNG QUAN TRỌNG CHO NGƯỜI LÀM NHÂN SỰ – Bạn đã trang bị đủ chưa?
        • Nhận Diện Sớm Biểu Hiện Tâm Lý Tiêu Cực Ở Nhân Viên: Phân Tích Từ Góc Độ Tâm Lý Học Tổ Chức và Chiến
        • [5 Mô Hình Chiến Lược] nổi tiếng từ McKinsey & Company, EY, PwC, Deloitte, BCG
        • Chăm Sóc Sức Khỏe Tinh Thần Cho Nhân Viên Tại Nơi Làm Việc: Với Chi Phí 0 Đồng
        • Lãnh Đạo Phục Vụ: Đặc điểm & những hình mẫu thành công!
        • [Goals] for HR in 2025: Xây dựng mục tiêu & kết quả quan trọng
        • Vai trò của HR trong Xây dựng Chiến lược: SO SÁNH GIỮA hr pRACTIONERS & HR DIrectors
        • So sánh vai trò của CEO, COO, CHRO, CFO trong SMEs, MNCs và Startups
      • Thao Ngoc Tran | Country Manager | Founder of HR Talks
        • Đừng trả lời “Em là người có thể làm việc dưới áp lực cao” khi được NTD hỏi “hãy mô tả phong cách là
        • Phụ nữ và những rào cản vô hình (Glass Ceiling)‼️
        • Lãnh đạo phục vụ
        • Thương hiệu cá nhân từ đâu mà có?
        • Tại sao người ta thường dùng “mindset” (Carols Dweck) khi muốn nói nghĩ, cảm nhận và phản ứng với cá
        • Có bao giờ trong phút giây nào bạn ngồi lại và tự hỏi “BẠN CÓ ĐANG SỐNG HẠNH PHÚC KHÔNG?”
        • Quản lý cấp trung cần biết!
        • Quấy rối tình dục (QRTD) - Ranh giới giữa vô văn hoá và khác biệt văn hoá là ở nhận thức
        • Làm gì khi bạn thấy mông lung trong sự nghiệp?
      • TẠM HOÃN XUẤT CẢNH DO NỢ THUẾ
      • Điều kiện vàng để hưởng các chế độ BHXH
      • 10 thay đổi lớn của Luật Bảo Hiểm Xã Hội - 2024
      • Bạn đã biết ? | Chế độ thai sản khi sinh con - 2024
      • HD chế độ Thuế & quản lý Thuế đối với các tổ chứ, cá nhân có hoạt động kinh doanh TMĐT
      • Hưởng lương hưu & Rút BHXH 1 lần | cách nào có lợi hơn ? [tham khảo]
      • Những chiếc Reg Flag Nên Né Khi Đi Phỏng Vấn
Powered by GitBook
On this page

Was this helpful?

  1. HomePage
  2. 1.Nhà nghiên cứu độc lập về văn hóa,lịch sử
  3. Tổng hợp & sưu tầm

Xem xét lại thời Tây Sơn

Xem xét lại thời Tây Sơn

George Dutton, Nguyệt Cầm chuyển ngữ

George Dutton làm Phó Giáo sư (Assistant Professor) khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Á châu, đồng thời là Giám đốc Chương trình Liên khoa Ðông Nam Á học của trường đại học California tại Los Angeles (UCLA). Sách nghiên cứu của Dutton về thời Tây Sơn do đại học Hawaii xuất bản, sắp ra mắt độc giả với nhiều đúc kết khác biệt so với quan điểm sử học truyền thống của Việt Nam. Dưới đây là bản dịch một phần của nghiên cứu này. [Nguyệt Cầm]

Vào mùa xuân 1773, một quân đội nhỏ gồm các nhóm tộc người trên cao nguyên và nông dân miền xuôi, từ cao nguyên An Khê, nay thuộc miền trung-nam Việt Nam, tấn công vào thủ phủ thành lũy Qui Nhơn. Thủ lĩnh của họ là Nguyễn Nhạc, một nhà buôn cau bán chuyên nghiệp và một viên quan thuế nhỏ. Sau khi chiếm được thủ phủ, với lòng tự tin dâng cao do thành công đó, những kẻ nổi loạn nhanh chóng chuyển hướng tấn công đến các mục tiêu khác dọc theo bờ biển. Trong khi quân đội của Nhạc di chuyển qua các vùng nông thôn, hành quân với một tấm băng đỏ khổng lồ và tạo ra những âm thanh chấn động để đe dọa địch thủ, binh lính chiếm đoạt của cải của những nhà giàu bất hợp tác với họ và chia cho nông dân nghèo, khiến họ ca ngợi những kẻ nổi loạn mới này là “những tên trộm đạo đức và từ thiện.”1

Chuỗi sự kiện này đánh dấu buổi đầu một trong những kỷ nguyên trọng đại nhất của lịch sử Việt Nam, một kỷ nguyên mà những biến động chính trị và xã hội khổng lồ sẽ kéo dài trong suốt gần ba thập kỷ và sang tận thế kỷ mười chín.

Những xung đột cuối thế kỷ mười tám diễn ra ở nông thôn và dọc theo bờ biển của lãnh thổ Việt Nam, cũng như ở rất nhiều trung tâm quyền lực chính trị đã tồn tại hoặc sẽ nổi lên trong quá trình nổi dậy này. Trước khi quân đội nổi loạn cuối cùng bị đánh bại vào năm 1802, họ đã lật đổ hai dòng họ cầm quyền, thống nhất, dù rất ngắn, một lãnh thổ mà trước đó đã được cai trị như hai vương quốc riêng biệt trong suốt một thời gian dài, và chấm dứt một vương triều với 300 năm tuổi. Dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Nhạc và hai người em trai – Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ – những kẻ nổi loạn cũng khơi dậy và sau đó đánh lui hai cuộc xâm lăng qui mô lớn của Xiêm La (Thái Lan) và Trung Hoa, và thậm chí chính họ cũng thực hiện những cuộc tấn công sang các vương quốc Lào và Khmer láng giềng. Trong khi cuộc nổi dậy và những cuộc chiến tranh tiếp theo kéo dài, lính đánh thuê từ Pháp, Bồ Ðào Nha và các nước Ðông Nam Á khác cũng tham gia vào cuộc chiến, hàng trăm ngàn người bị giết vì chiến tranh và vì nạn đói. Rất nhiều người khác bị ly tán nhà cửa và ruộng đồng, trong khi xã hội Việt Nam – từ nông dân, đến giới tinh hoa trí thức và chính trị, cho đến các tộc người và các nhóm tôn giáo – phải đối mặt với thực tại khắc nghiệt của một vương quốc đầy rối ren.

Các sử gia Việt Nam đã đặt thời Tây Sơn dưới ống kính xem xét sử học rất kỹ lưỡng, và các diễn giải về cuộc nổi dậy này đã gây ra khá nhiều tranh luận nảy lửa. Thật vậy, thời kỳ này và các sự kiện gắn liền với nó đã đóng một vai trò rất quan trọng cho cách viết sử sẽ xuất hiện trong toàn bộ thuật nghiên cứu sử tiếp sau đó. Các vấn đề trọng tâm ở đây là về tính chính đáng chính trị, về sự phân chia và thống nhất quốc gia, về các xung đột và đối lập xã hội. Trong thế kỷ mười chín, nhà Nguyễn – người sáng lập ra vương triều này đã đánh lại và cuối cùng thì lật đổ được chính thể Tây Sơn- đã gọi Tây Sơn là một cuộc nổi dậy của bọn “tặc” và “giặc,”gạt bỏ bất kỳ một quan niệm nào cho Tây Sơn là một vương triều hợp thức. Dự án sử học này công khai kiến tạo tính chính danh cho triều Nguyễn, triều đại mà chính bản thân nó được lập ra phần lớn nhờ thành công quân sự hơn là nhờ một sự chuyển giao quyền lực vương triều chính thức.2

Ở cấp độ chính thức, vương triều mới đã bảo đảm ưu thế thống trị của cách diễn giải này, thậm chí ngay cả khi tri thức dân gian về Tây Sơn bắt đầu hình thành một cách nhìn lý tưởng hóa về phong trào nổi dậy này, và khi cư dân tỉnh Bình Ðịnh tìm cách khôi phục lại những nhân vật mà dưới mắt họ, là anh hùng địa phương.3

Vào đầu thế kỷ hai mươi, những suy yếu chính trị của nhà Nguyễn dưới sự đô hộ của thực dân Pháp mở rộng không gian cho những diễn giải lại. Các sử gia bắt đầu tránh dùng những từ đề cập đến Tây Sơn như “tặc” và “giặc.” Bớt bị trói buộc bởi những quan tâm tư tưởng của một triều đình nhà Nguyễn suy yếu, các học giả này cho rằng ba anh em Tây Sơn đã nắm quyền lực chính trị chính đáng.4

Nhưng thậm chí ngay cả khi có sự hay đổi này, những cách diễn giải thời gian đầu thế kỷ hai mươi cũng không nghiên cứu vấn đề về sự ủng hộ của dân chúng đối với phong trào đó. Thật vậy, những đề cập đến “nông dân” hầu như hoàn toàn vắng mặt trong các bài viết của hai sử gia lỗi lạc đầu thế kỷ hai mươi là Phan Bội Châu và Trần Trọng Kim.5

Mãi đến năm 1938 thì Ðào Duy Anh, trong cuốn Việt Nam Văn Hóa Sử Cương, mới gắn sức mạnh và thành công của Tây Sơn với sự tham gia của nông dân.6

Sau Thế Chiến thứ II, và trong buổi đầu của cuộc cách mạng Cộng sản với những liên hệ chặt chẽ với nông thôn Việt Nam, việc xây dựng hình ảnh Tây Sơn với đặc điểm là một “cuộc nổi dậy của nông dân” hoặc một “phong trào nông dân” bắt đầu xuất hiện trong nghiên cứu của Việt Nam. Các học giả đã nhiệt tình mô tả cuộc nổi dậy của Tây Sơn hoặc như một cuộc “cách mạng,” hoặc một cách trung lập hơn, là một “phong trào nông dân.”7

Cả hai cách diễn giải đều cho rằng giới nông dân, trừ một vài ngoại lệ, đã ủng hộ các lãnh tụ phong trào Tây Sơn và triều đại họ dựng lên sau đó, rằng nông dân đã nhiệt tình ủng hộ các lãnh tụ Tây Sơn từ buổi đầu của cuộc nổi dậy, rồi sau đó là sự hợp tác đoàn kết của nông dân trong những nỗ lực anh hùng nhằm thống nhất đất nước và đánh lui giặc ngoại xâm – quân Xiêm năm 1785 và quân Tàu năm 1789. Trong cách nghiên cứu sử học về Tây Sơn này, nông dân nổi lên như một biểu tượng anh hùng, cao thượng và không biết sợ hãi, quyết tâm theo đuổi mục tiêu công bằng kinh tế và xã hội, và vì một đất nước thống nhất không bị ngoại bang can thiệp. Cách diễn giải này mô tả nông dân thời Tây Sơn như những người mở đường cho cuộc cách mạng được nông dân ủng hộ vào thế kỷ hai mươi, thậm chí ngay cả thất bại của họ trong việc thay đổi các cơ cấu kinh tế và chính trị cũng được xem như những dấu hiệu của những hạn chế khắc nghiệt mà thời đoạn lịch sử lúc đó đã áp đặt lên họ. Người ta lý luận rằng chỉ có Ðảng cuối cùng mới có thể vượt qua được những hạn chế nhận thức đã trói buộc trí tưởng tượng của người nông dân từ bao lâu nay.

Chính những cách diễn giải này, mà phần lớn được các sử gia cộng sản công bố vào nửa sau thế kỷ hai mươi, thống trị toàn bộ diễn ngôn (discourse) về thời Tây Sơn. Cách xây dựng đặc điểm của người nông dân vào thế kỷ mười tám như một giai cấp bị trị cao thượng và kiên quyết, và như những ủng hộ viên trung thành của Tây Sơn, khiến họ giống như cổ động viên cho chính sự áp bức họ, vì đối với nông dân, thời Tây Sơn hiển nhiên là một thời kỳ hết sức khó khăn và gian khổ. Ðó cũng là thời điểm mà những lợi ích đạt được từ cuộc nổi dậy, nếu đôi chút nào có thể nhận ra, thì chúng cũng hiếm khi vượt qua nổi cái giá khủng khiếp mà chính họ phải trả. Hơn nữa, hình ảnh của người nông dân, trong rất nhiều trường hợp, bị hòa với những lãnh tụ, gợi ý tưởng là động cơ của các lãnh tụ (bản thân không phải là nông dân), bằng cách nào đó, đã đại diện hoặc trùng hợp với động cơ của những người (thường miễn cưỡng) theo họ. Kết quả là thuật ngữ “Tây Sơn” được sử dụng cho toàn bộ phong trào này, cả cho các lãnh tụ cũng như những người theo họ; những mối quan tâm của cả hai nhóm được coi như hòa đồng, hoặc đa phần là trùng hợp; trong khi đó, trên thực tế, các lãnh tụ thường không giải quyết những mối quan tâm của những người theo họ, và những người được xem là đi theo này thường theo một cách miễn cưỡng hoặc bị ép buộc. Mặc dù một vài bài viết bằng tiếng Việt gần đây bắt đầu xem xét thời kỳ Tây Sơn với cách nhìn phê phán hơn đôi chút, nhưng chưa hề có một sự định giá lại có hệ thống nào về thời kỳ hay cuộc nổi dậy này được xuất bản.8

Trong những phần sau, tôi muốn bàn về hai vấn đề liên quan đến người dân Việt Nam trong những năm thuộc Tây Sơn. Vấn đề thứ nhất là tình cảnh vô cùng gian khổ mà họ phải gánh chịu, đặc biệt dưới hình thức bị bắt lính và lao động khổ dịch thường xuyên do các lãnh tụ Tây Sơn yêu cầu. Ðó chỉ là hai trong số rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng bất bình phổ biến, những nguyên nhân khác bao gồm quan lại tham nhũng, sưu cao thuế nặng, quyên góp bắt buộc, và nạn hôi của tràn lan. Vấn đề thứ hai mà tôi muốn bàn đến, và vấn đề này có liên quan với vấn đề trước, là những người dân bị quấy nhiễu thường dựa vào các thế lực chính trị-quân sự khác giải thoát cho họ. Mục đích của tôi trước hết nhằm thách thức những diễn giải quá mức nhẹ nhàng đang hiện hành về cuộc sống của người nông dân dưới thời Tây Sơn, và thứ đến là đặt vấn đề với những quan điểm đã khẳng định sự tương phản hiển nhiên giữa các thế lực chính trị đối địch vào thời đó. Theo tôi, người dân thường, trong quãng thời gian khó khăn ấy, không hề bằng lòng với các vị chúa tể chính trị của mình, và họ luôn hi vọng vào một thực thể chính trị nào khác tốt hơn thực thể đang áp bức họ lúc đó.

Những khó khăn của nông dân dưới thời Tây Sơn

Nghĩa vụ đi lính: Mặc dù trước các lãnh tụ Tây Sơn, đã có rất nhiều chính thể ở Việt Nam bắt dân đi lính, nhưng những đòi hỏi quân sự mà họ áp đặt với dân chúng trong thời gian họ cầm quyền đặc biệt nặng nề. Lúc nào cũng có kẻ thù đối mặt với nhà Tây Sơn, và khi họ không bị nhà Nguyễn thách đố thì họ tự đi tìm xung đột: với nhà Trịnh vào năm 1786; và sau đó lại một vài lần nữa ra bắc để đè bẹp các nỗ lực khôi phục nhà Lê; một cuộc xâm lược qui mô lớn sang Lào năm 1791; và cuối cùng là kế hoạch của Quang Trung vào năm 1792, trước hết tấn công Trung Hoa trong một nỗ lực nhằm giành lại hai tỉnh Quảng Ðông và Quảng Tây “đã bị mất,” và sau đó sẽ mở một trận tấn công lớn nhằm vào nhà Nguyễn. Ngoài ra còn có những trận chiến công khai trong nội bộ nhà Tây Sơn với nhau, bao gồm bi đát nhất là cuộc chiến ngắn ngủi giữa Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ vào năm 1787, và cả những xung đột vào cuối những năm 1790, khi triều đình Tây Sơn tại Phú Xuân chống lại đám tướng lĩnh nổi loạn ở Qui Nhơn, thủ phủ trước đây của Nguyễn Nhạc.

Trong các cuộc chiến tranh thời Tây Sơn, không chỉ mức độ thường xuyên của xung đột mà cả qui mô của chúng cũng mang lại bất hạnh cho những người nông dân bị buộc phải đăng lính. Khi quân đội lớn mạnh thì tổn thất, cùng với những tác động tương ứng mà các cuộc chiến thời Tây Sơn đã gây ra cho dân chúng cũng gia tăng, đối với cả binh lính và dân thường. Mặc dù các ước tính mới chỉ là phác qua, những bằng chứng dù rời rạc cũng cho thấy vài trăm ngàn người đã bỏ mạng tại chiến trường, và có lẽ là hàng vạn người khác đã chết vì những nguyên nhân liên quan trực tiếpt đến chiến tranh. Những báo cáo rải rác về số người chết và thương vong cho chúng ta thấy được phần nào mức độ căng thẳng của xung đột mà trong đó, quân Tây Sơn đã giết 1600 binh lính của nhà Nguyễn vào đầu năm 1774. 9

Những thập niên tiếp theo chứng kiến các cuộc chiến ác liệt liên miên giữa quân Tây Sơn và nhà Nguyễn, sau đó là giữa Tây Sơn và nhà Trịnh, và sau đó nữa là Trung Hoa. Có lẽ có khoảng tới 30.000 quân nhà Trịnh đã bỏ mạng chỉ trong một trận chiến tại Phú Xuân vào mùa hè 1786.10.

Và trong một cuộc chiến ngắn ngủi giữa Nhạc và Huệ đầu năm 1787, một nhà truyền đạo ghi lại rằng Nhạc đã mất 40.000 lính.11

Những con số này cho thấy rất rõ qui mô của các cuộc chiến tranh thời Tây Sơn, và những nhu cầu tương hợp tuyển tân binh liên tiếp để cung ứng những đội quân lớn và thường xuyên bị hao hụt này.

Nguy cơ tử trận và thương vong cao bắt nguồn từ những trận chiến qui mô lớn và kéo dài, cộng với những khó khăn chung trong đời sống của quân đội Tây Sơn trong những năm xung đột, được thể hiện rõ qua tỉ lệ hao binh cực kỳ cao. Lúc đầu, quân Tây Sơn gồm lính tình nguyện, đặc biệt vào thời điểm phong trào này còn thu hẹp với những chiến dịch qui mô nhỏ trên miền cao nguyên, tập chung chính vào việc tăng quân. Bằng cách này, vào năm 1774, quân Tây Sơn đã tăng lên tới 25000 người.12

Ðây là một lực lượng đáng kể, nhưng lực lượng ấy vẫn phải đối mặt với một đội quân lớn hơn rất nhiều của nhà Nguyễn, và vì vậy, vào năm 1775, Nguyễn Nhạc, lúc này đã tự xưng vương, đặt mức chỉ tiêu đăng lính cho những vùng thuộc sự kiểm soát của Nhạc. Trong mỗi làng, cứ năm đàn ông thì một buộc phải đăng lính.13

Chi tiết này cho thấy rằng, ngay vào thời điểm còn sớm này, quân Tây Sơn đã không được bổ xung bởi những tình nguyện viên hăng hái nữa, thay vào đó ngày càng nhiều những người bị bắt lính miễn cưỡng. Ở một mức độ mà nói, điều này không khác gì mấy cung cách mà nhà Nguyễn bắt lính trong những vùng họ kiểm soát. Tuy nhiên, trên một mức độ khác, có một sự khác biệt quan trọng: những người bị bắt lính trong quân đội Tây Sơn trên thực tế đã phải đối mặt với chiến tranh gần như không nghỉ – ở nhiều mức độ căng thẳng khác nhau – từ giữa thập niên 1770 cho đến những năm đầu thế kỷ mười chín.

Với những khó khăn như vậy, chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi rất nhiều trong số những người bị bắt đi lính cho Tây Sơn đó đã đào binh ngay khi có thể được, trốn tránh những điều kiện khắc nghiệt bao gồm thiếu lương thực, kỷ luật tàn bạo của các cấp chỉ huy, và những gian khổ gặp phải trong các cuộc hành quân tấn công chớp nhoáng bắt buộc. Vấp phải với những chống cự bắt lính thường xuyên và sự thất thoát quân binh, các lãnh đạo quân sự Tây Sơn đã áp dụng những biện pháp cưỡng ép nhằm bảo đảm sức mạnh đầy đủ cho quân đội, và thường rất tàn bạo trong quan hệ với dân chúng và quan lại địa phương. Theo nhiều tài liệu, nhà Tây Sơn bắt lính rất nhanh, và cũng trừng phạt rất nhanh những người không chịu theo họ. Việc ép lính hoặc nguồn binh lính tiềm tàng bằng những biện pháp hăm dọa đã được nhà Nguyễn áp dụng từ thế kỷ mười bảy, vì vậy sự tàn bạo liên quan đến quân đội vào lúc này đã trở thành một phần của văn hóa quân sự tại miền nam trước khi nhà Tây Sơn xuất hiện.14

Sáng kiến của nhà Tây Sơn, nếu có thể gọi đó là sáng kiến, có thể là việc tăng cường mức độ và qui mô của sự tàn bạo được áp dụng để hăm dọa, buộc dân chúng đáp ứng yêu cầu của họ.

Lao Dịch: Nghĩa vụ đi lính không phải là gánh nặng duy nhất mà nhà Tây Sơn áp đặt cho dân chúng dưới sự kiểm soát của họ. Những người dân này cũng phải đáp ứng các yêu cầu lao động khổ dịch gần như không ngưng nghỉ, một nghĩa vụ vừa nặng nề, vừa tốn nhiều thời gian, đe dọa đến sinh kế của nông dân và buộc họ phải bỏ bê việc đồng áng. Cũng như các chúa Nguyễn và chúa Trịnh trước đó, và nhà Nguyễn sau này, nhà Tây Sơn dựa vào lao động cưỡng bức của thần dân để thực hiện các dự án của họ, cả lớn lẫn nhỏ. Vào thời kỳ mà chiến tranh và mức độ tàn phá lớn như giai đoạn cuối thế kỷ mười tám, có lẽ việc đòi hỏi đóng góp lao động, vừa để ủng hộ các chiến dịch quân sự đang tiến triển, vừa để xây dựng và tái kiến thiết lại các loại hạ tầng cơ sở bị phá hủy, là điều không thể tránh khỏi. Mặc dù có thể coi một số dịch vụ lao động mà chính thể Tây Sơn đòi hỏi cũng có lợi cho dân địa phương – chẳng hạn sửa chữa đê điều hoặc đường xá -, nhiều dự án khác mang lại rất ít, hoặc không hề có lợi ích cụ thể nào cho những người dân bị buộc phải tham gia lao dịch.

Nhu cầu lao động khổ dịch xuất hiện ngày từ buổi sơ khai của phong trào Tây Sơn, và có rất nhiều khả năng là cách thức tiến hành chiến tranh đặc biệt tàn phá của Tây Sơn – đốt cháy những tòa nhà có thể đã từng hữu dụng – đã góp phần rất lớn vào những đòi hỏi lao động khổ dịch không tài nào thỏa mãn nổi mà họ đặt ra. Khi chiếm thủ phủ Qui Nhơn vào năm 1773 chẳng hạn, phiến quân lập tức đốt cháy tòa dinh thự của quan đầu tỉnh. Không bao lâu sau, “họ đốt cháy dinh cơ của quan đầu tỉnh Quảng Ngãi và xây dựng một dinh cơ mới.”15

Sau này, khi họ tiến ra Ðàng Ngoài, họ cũng phá hủy rất nhiều các công trình kiến trúc của triều đình.16

Dù những tòa dinh cơ này bị đốt cháy hay từng viên gạch một bị gỡ bỏ, rõ ràng những hành động như vậy phản ánh tính thất thường của người cầm quyền, và rốt cuộc thì chính dân chúng cuối cùng phải gánh chịu tổn hại trong việc tái thiết những gì đã bị phá hủy.

Trong khi dân chúng bị buộc phải đi xây dựng lại các công trình kiến trúc bị chiến tranh tàn phá, họ cũng lại phải xây dựng những trung tâm chính trị mới cho các lãnh tụ Tây Sơn. Vào năm 1775, Nguyễn Nhạc dựa vào dân địa phương để xây dựng thành trì của mình tại Chà Bàn, năm 1776 nơi đây trở thành kinh đô của Nhạc, và đến năm 1778 là nơi Nhạc lên ngôi vua. Khi Tây Sơn bắt đầu cuộc bắc tiến vào năm 1786, Nguyễn Huệ cũng bắt dân chúng ở đó đi lao dịch, điều này góp phần không nhỏ gây nên lòngï căm ghét Tây Sơn tại vùng này. Sau khi quân của Huệ đã chiếm được Phú Xuân từ nhà Trịnh, Huệ ra lệnh bắt lao dịch và buộc dân làm ngày làm đêm để tái xây dựng lại thành lũy, nơi ông đã thiết lập chính thể của mình vào đầu năm 1786.18

Mấy năm sau, Nguyễn Huệ, lúc đó là Hoàng đế Quang Trung, buộc lao dịch xây dựng sơ khởi công trình mà ông định sẽ làm thành kinh đô mới của mình ở Nghệ An. Ðịnh vị giữa Phú Xuân và Thăng Long, kinh đô mới – Phượng Hoàng Trung Ðô – được dự định xây dựng với một qui mô đồ sộ. Một bản tường trình gần như cùng thời đó có đề cập đến phản ứng của dân chúng chống lại dự án này, và rất nhiều người đã trốn chạy.19

Những đòi hỏi lao dịch liên tục này của nhà Tây Sơn phần nào đó có thể nặng nhọc hơn các chính thể trước và cùng thời với họ, vì chính thể mới áp đặt những yêu cầu này đối với hầu như toàn bộ mọi thành phần trong xã hội Việt Nam. Những nghĩa vụ này thường không ngoại trừ cả những đối tượng từ trước đến lúc đó thường được miễn, bao gồm phụ nữ, trẻ em, người già, và thậm chí cả sư sãi. (Thực vậy, nhóm người duy nhất được miễn lao dịch là các bà mẹ đang cho con bú).20

Chẳng hạn, các lãnh tụ Tây Sơn, những người không mấy coi trọng thể chế Phật giáo, đã không hề băn khoăn khi tìm nguồn nhân công có thể sử dụng được từ các tu viện. Họ thường xuyên bắt sư sãi rời chùa (nhiều nơi đã bị lính Tây Sơn cướp phá), đi khuân vác hoặc thậm chí đăng lính cho họ.21

Lao dịch bắt buộc vì vậy trở thành một trong những nguyên nhân bất mãn thường xuyên của dân chúng, và một nguyên nhân lớn dẫn đến sự phân cách giữa dân chúng và những người được coi là giải phóng họ.

Chờ đợi Cứu tinh: Phải đương đầu với những khổ nạn kinh khiếp này, người nông dân Việt Nam nhìn quanh để tìm cứu tinh. Nhiều người hi vọng là một thế lực chính trị-quân sự nào khác sẽ cứu họ khỏi sự lầm than. Thực vậy, từ quan điểm của người nông dân, “thế lực khác” –chẳng hạn một thế lực lúc đó không áp bức họ- luôn luôn có thể trở thành cứu tinh, dù sau này điều đó chứng tỏ chỉ là ảo tưởng. Ngay từ buổi đầu thời Tây Sơn đã tồn tại ý tưởng là dân chúng trông đợi được giải phóng, ý tưởng này đã bắt đầu với việc nhà Trịnh xâm lấn lãnh thổ của nhà Nguyễn năm 1774, và trở thành một đề tài trong suốt cả thời đại đó. Vì vậy, chẳng hạn trong Phủ Biên Tạp Lục, Lê Quý Ðôn đã viết là, “Nhân dân xứ Quảng Nam lúc bấy giờ quá đỗi đói khổ cùng khốn. Họ đều ngóng trông quân nhà vua đến giải cứu cho họ.”22

Chi tiết này tất nhiên có thể chỉ là sự hợp thức hóa tiện lợi cho cuộc xâm lăng của nhà Trịnh, cũng như có thể phản ánh thực tế, nhưng hẳn phải có một sự thật nào đó trong quan niệm là người dân địa phương mong muốn một sự cải thiện cho cuộc sống khổ nhọc của họ. Mặc dầu vậy, chẳng bao lâu sau đó, dân chúng Ðàng Trong vùng rìa nam song Gianh lại chịu khổ cực dưới chính thể nhà Trịnh, và hi vọng được cứu thoát, nhưng lần này là khỏi chính những người trước đó đã cứu họ.23

Kết cuộc, khi Tây Sơn, thay vì nhà Nguyễn mà họ mong đợi, cuối cùng, vào cuối tháng 6 năm 1786, đã bao vây những vùng lãnh thổ trước đây của nhà Nguyễn mà nhà Trịnh đang chiếm giữ, dân chúng đã chào đón quân Tây Sơn như những người giải phóng và nhân dịp đó trả thù nhà Trịnh. Bị quân nổi dậy tấn công, trong khi quân Trịnh bỏ trốn khỏi Phú Xuân thì dân địa phương đã bắt giữ những kẻ trước đó đã hành hạ họ để giao lại cho quân Tây Sơn hoặc tự mình hành quyết họ.24

Vào cuối mùa hè năm đó, khi quân Tây Sơn mở rộng cuộc bắc tiến ra Thăng Long, họ dùng danh tiếng triều Lê để kêu gọi dân chúng, một chiến lược đã được các lãnh tụ một số cuộc nổi dậy chính trị ở Ðàng Ngoài sử dụng vào giữa thế kỷ mười tám. Chiến lược nhấn mạnh vào việc khôi phục lại sức mạnh và quyền lực cho nhà Lê, trong từng trường hợp, thể hiện cố gắng thiết lập quan hệ với kí ức chính trị mà trí tưởng tượng của công chúng đã gắn với cứu tinh chính trị, thậm chí ngay cả khi hoàng gia triều Lê lúc đó chỉ còn là bóng mờ. Cái mà người ta theo không phải là một nhà Lê của thế kỷ mười tám, mà là nhà Lê đã được lý tưởng hóa của thế kỷ mười lăm. Nhưng sự đồng thuận với Tây Sơn lúc ban đầu ở Ðàng Ngoài đã nhanh chóng nhường chỗ cho sự bất mãn và căm ghét ngày một gia tăng. Mặc dù lúc đầu quân Tây Sơn đã thể hiện sự kiềm chế đáng kể trước dân chúng miền Bắc, khi rút quân, họ đã cướp phá và ngược đãi dân địa phương ở nhiều nơi.25

Ðiều này có thể đã đánh dấu bước đầu của việc kết thúc một giai đoạn cực kỳ ngắn ngủi khi quân Tây Sơn chiếm được long dân chúng miền Bắc, và ngay từ năm 1788, dân chúng Ðàng Ngoài đã bắt đầu bộc lộ sự căm ghét của họ với các chúa Tây Sơn mới và long khao khát được giải thoát khỏi [ách thống trị] của họ.26

Kết quả của sự bất bình gia tăng với chính thể Tây Sơn, những người dân Việt sống ở rìa nam sông Gianh và ở Ðàng Ngoài ngày một bắt đầu hướng về miền nam, và về sức mạnh đang tăng của thế lực nhà Nguyễn, mong chờ được họ giải phóng. Biên niên sử triều Nguyễn ghi lại về năm 1791 (tất nhiên có thiên vị) là, “nhân dân miền Thuận- Quảng chán ghét chính sách bạo ngược của Tây Sơn từ lâu, hằng ngày mong đợi quân vua, mỗi khi thấy gió nồm thổi thì đều nói rằng: ‘Chúa cũ chúng ta đã đến đấy.’”27

Trong bức thư viết vào năm 1792 của một nhà truyền đạo cũng đề cập đến “vị vua của miền xuôi Cochinchina, người mà dân cả vùng Bắc kỳ đang nóng lòng trông đợi.”28

Do sự kiểm soát ngặt nghèo ở các vùng giáp ranh giữa lãnh thổ Tây Sơn kiểm soát và những khu vực do nhà Nguyễn nắm giữ, những người dân này không hề có thông tin nào về bản chất thực sự của chính thể nhà Nguyễn tại Gia Ðịnh, nhưng họ vẫn hi vọng nhà Nguyễn có thể là cứu tinh của họ, y như trước đây họ đã từng hi vọng vào nhà Tây Sơn lúc họ chưa biết gì. Thật vậy, rất có thể là việc lí tưởng hóa cuộc sống dưới chính thể nhà Nguyễn đã bắt đầu ở những khu vực ngày trước đã từng thuộc quyền kiểm soát của các chúa Nguyễn, và chính sự lí tưởng hóa này, cộng thêm với những khó khăn trong cuộc sống dưới thời Tây Sơn, đã châm ngòi cho trí tưởng tượng của công chúng.

Thật trớ trêu thay, khi dân chúng Ðàng Ngoài càng ngày càng biểu lộ hi vọng là nhà Nguyễn sớm sẽ cứu họ thoát khỏi Tây Sơn, những người dân đang sống dưới quyền kiểm soát chính trị của chính thế lực nhà Nguyễn này ở sâu trong miền nam lại mong đợi được giải thoát khỏi họ. Ðến cả Pigneau de Behaine (Bá Ða Lộc), ủng hộ viên người Âu nhiệt tình nhất của Nguyễn Ánh, vào năm 1791, cũng đề cập đến điều này, khi ông viết về tình cảnh ngày càng không chịu đựng nổi của những người dân Việt sống trong vùng nhà Nguyễn kiểm soát.29

Hai năm sau đó, hoàn cảnh sống của người dân dưới chính thể nhà Nguyễn vẫn chẳng hề được cải thiện; điều này được mô tả trong thư của một nhà truyền giáo người Pháp khác, rằng “hai năm vừa qua, mọi người đều phải đi làm việc công ích, và [người ta] không bận tâm với bất kì điều gì khác ngoài việc tìm cách để sống sót, đau khổ đã trở nên đến cực điểm.”30

Sự bất bình của người dân với nhà Nguyễn tiếp tục cho đến cuối thập niên 1790, và với họ, nhà Tây Sơn là một lựa chọn khả quan hơn.31

Rõ ràng là những yêu sách của nhà Nguyễn, cũng giống như nhà Tây Sơn, đã khiến dân chúng xa lánh họ và châm ngòi cho ước mơ của người dân là được bất kỳ một thế lực chính trị nào khác cứu vớt.

Vào năm 1802, khi ước nguyện được quân nhà Nguyễn giải thoát khỏi quân Tây Sơn của nông dân Ðàng Ngoài trở thành sự thật, chẳng bao lâu họ đã nhận ra mơ ước của họ chỉ là ảo tưởng. Thậm chí trước khi chiếm Thăng Long vào tháng 7 năm 1802, quân Nguyễn, trong khi đang đánh lui quân Tây Sơn, đã bắt đầu sách nhiễu dân chúng Ðàng Ngoài, khiến người ta bắt đầu nghi ngờ vị thế cứu tinh của họ. Trong chiến dịch bắc tiến, nhà Nguyễn đã bắt dân chúng phải đóng góp nhiều của cải, không chỉ những món đồ thực tiễn như ngựa và yên cương mà cả những vũ khí cầu kỳ. “Ðiều này,” nhà truyền đạo Pierre- Jacques Bissachere viết, “là khởi đầu của sự bất mãn chống lại chính thể mới.”32

Chỉ mấy năm sau bản báo cáo đầu tiên này, Bissachere viết, “thế tử [Ánh] bị dân chúng căm ghét, đặc biệt kể từ khi ông ta lên ngôi và xưng Hoàng Ðế, vì ông ta đã bắt dân lao dịch cực khổ để xây hào lũy và các thành phố…”33

Nhà truyền đạo kết luận bằng cách tóm lược lại tình hình: “Dân Bắc kỳ cầu xin vị quốc vương hiện thời giúp họ triệt phá nhà Tây Sơn, nhưng sau khi ông ta cai trị họ chưa đầy sáu năm, họ đã nguyền rủa ông ta mỗi ngày vì ông bắt họ lao động nặng nhọc còn gấp đôi thời Tây Sơn; lòng họ muốn nổi loạn, nhưng họ không có đủ sức (để làm như vậy) và thiếu người lãnh đạo đủ khả năng xúi họ bạo loạn.”34

Xem xét trên tổng thể, những bằng chứng hiện có cho ta thấy cuộc sống của người dân không nhất thiết tốt đẹp hay khổ nhọc hơn dưới bất kỳ thế lực chính trị- quân sự nào trong thời Tây Sơn. Mỗi bên đều đặt ra yêu cầu khắc nghiệt đòi hỏi người dân sống trong vùng mình kiểm soát đi xây dựng, đào thành lũy, cống hiến của cải và phục vụ các mục đích quân sự. Ðối với dân chúng, bất kể bên nào, miễn là phía bên kia, mang đến cho họ hi vọng được giải thoát. Thực vậy, người dân thời đó không bao giờ thấy hoàn toàn mãn nguyện. Họ luôn hi vọng là vị lãnh tụ đến sau, hoặc một vị lãnh tụ khác nào đó, sẽ tử tế hơn và có lẽ sẽ ít sách nhiễu hơn. Như các sự kiện thời Tây Sơn đã chứng tỏ, vị cứu tinh mọi người mong chờ không hề xuất hiện, ngay cả khi một thế lực chính trị hoặc quân sự khác lên nắm quyền. Dân chúng dưới ách thống trị của nhà Trịnh được nhà Tây Sơn giải phóng, chẳng bao lâu đã mong đợi nhà Nguyễn cứu họ. Những người dân sống ở miền nam sông Gianh được nhà Nguyễn giải thoát khỏi quân Tây Sơn, chẳng bao lâu sau đó đã ao ước các vị lãnh tụ chính trị trước đây trở lại cứu mình. Và những người sống dưới thời Trịnh, thoạt đầu được Tây Sơn giải phóng, sau đó lại được nhà Nguyễn giải phóng, chẳng bao lâu sao đó họ đã ao ước có thể phá bỏ ách thống trị của nhà Nguyễn. Rõ ràng là các đòi hỏi của mỗi chính thể với người dân đều đặc biệt khó nhọc trong thời đại chiến tranh và tái xây dựng này, và chẳng có bên nào có được những biện pháp thích hợp trấn an lòng dân chúng.

Kết luận

Bài viết này mới chỉ đề cập đến bề nổi của mối quan hệ phức tạp giữa nông dân Việt Nam và các lãnh tụ của phong trào Tây Sơn. Mặc dầu vậy, điều tôi hi vọng là chỉ ra được những cách diễn tả phổ biến hiện thời về chính thể Tây Sơn thường quá nhẹ nhàng khi đánh giá về bản chất của chính thể này. Việc mô tả quá dễ dãi cuộc nổi dậy của Tây Sơn như một “phong trào nông dân” đã che đậy mối quan hệ phức tạp hơn gấp nhiều lần của các nhà lãnh đạo phong trào này với những người dân mà họ bắt lính và những người sống trong vùng kiểm soát chính trị của họ. Chúng ta không thể giả bộ cho rằng mối quan tâm của các lãnh tụ của phong trào này cũng giống như của quần chúng nông dân, và vì vậy, những cách diễn giải kết hợp ba anh em nhà Tây Sơn với phong trào họ lãnh đạo là hết sức sai lạc. Có nhiều bằng chứng cho thấy có sự hợp tác và ủng hộ của người dân đối với phong trào Tây Sơn và một số mục đích của phong trào này, nhưng lại có nhiều bằng chứng hơn thế cho thấy kháng cự của người dân địa phương chống lại các yêu sách của chính thể mới này. Một điều quan trọng cũng cần lưu ý là chúng ta không nên coi những hành động kháng cự hoặc chống lệnh này là đại diện cho bất kỳ một mối ác cảm đặc biệt nào đối với Tây Sơn. Thay vì vậy, ta nên xem chúng là những hành động kháng cự chống lại bất kỳ sự áp bức gia tăng nào của quyền lực chính trị, bất kể nguồn gốc của quyền lực ấy là gì. Do vậy, chúng ta phải hiểu việc hào quang hóa phong trào Tây Sơn trong trí tưởng tượng của dân chúng vào thế kỷ thứ mười chín trong bối cảnh như vậy. Khả năng cách nhìn ưu ái dành cho phong trào và chính thể Tây Sơn có thể là sản phẩm của mối ác cảm dân chúng dành cho nhà Nguyễn, cũng nhiều bằng khả năng đó chính là ký ức tập thể thật sự về nhà Tây Sơn. Tất nhiên, hoài niệm về một thời gian tốt đẹp hơn trong quá khứ tồn tại trong rất nhiều xã hội trên thế giới. Vấn đề ở đây là chúng ta phải nhận rõ được những hoài niệm như vậy và hoàn cảnh chúng được tạo nên. Các sử gia người Việt trong thế kỷ hai mươi, những người đã dựa rất nhiều vào văn hóa truyền khẩu và các truyền thống dân gian về phong trào Tây Sơn, theo tôi, đã gặp rất nhiều những hoài niệm kiểu này.

George Dutton

Nguyệt Cầm chuyển ngữ

California, 3-2005

Cước chú:

1 P. Lorenzo Pérez, “La Révolte et la guerre des Tayson d’après les Franciscains Espagnols de Cochinchine.” Do M.Villa dịch. Bulletin de la Société des Etudes Indochinoises, XII, no.3-4 (1940), 74; Do chiến lược này, Tây Sơn được biết đến với tên gọi “quân đội huýt gió” (the hissing armies).

2 Xem Philippe Langlet, L’Ancienne Historiographie D’État au Vietnam: Tome 1, Raisons d’être, conditions d’élaboration et caractères au siècle des Nguyễn. (Paris: École Française D’Extrême-Orient, 1990), 15.

3 Xem Nguyễn Bá Huần, Tây Sơn Văn Thần Liệt Truyện (Qui Nhơn: Ty Văn Hóa và Thông Tin Nghĩa Bình, 1979) và Cân Quắc Anh Hùng Truyện.

4 Xem lời giới thiệu của Thiện Ðình vào năm 1905 cho Ðặng Xuân Bảng, Việt Sử Cương Mục Tiết Yếu (Hà Nội: Nxb Khoa học-Xã hội, 2000), 9; Trần Trọng Kim, Việt Nam Sử Lược (Sài Gòn: Bộ Giáo dục, 1971), tập 2, 127-128.

5 Xem Trần Trọng Kim, Việt Nam Sử Lược, tập 2, 129; Phan Bội Châu, Việt Nam Vong Quốc Sử (Houston: Xuân Thu, 19?), 23.

6 Ðào Duy Anh, Việt Nam Văn Hóa Sử Cương (Huế, 1938: in lại Houston, TX: Xuân Thu), 321.

7 Văn Tân, Cách Mạng Tây Sơn (Hà Nội: Nxb Văn Sử Ðịa, 1957); Trần Huy Liệu, “Ðánh Giá Cuộc Cách Mạng Tây-Sơn và Vai Trò Lịch Sử của Nguyễn Huệ,” Văn Sử Ðịa 14 (2/56): 30-44.

8 Trần Thị Vinh, “Tìm hiểu về tổ chức Nhà Nước thời Tây Sơn,” Nghiên cứu Lịch Sử 1, (1989): 42-47.

9 Perez, “La Révolte,” 78.

10 Maurice Durand, Tây Sơn, bản thảo chưa xuất bản, tại Manuscripts Division, Yale University Library, New Haven, CT, 9. Cũng xem Ðỗ Bang, “Tình hình Ðấu Tranh Giai Cấp ở Thuận Hóa Thế Kỷ XVIII,” trong Nghiên Cứu Lịch Sử, 3 (216), (1981): 43.

11 Jean-André Doussain to ? 8 tháng 7, 1787. MEP 746, 205. MEP Archives, Paris. Tài liệu này không nói rõ bao nhiêu phần trăm trong số đó chết hay bị thương và bao nhiêu phần trăm đã trốn khỏi quân đội của Nhạc.

12 Perez, “La Révolte,” 78.

13 Nguyễn Thị Tây Sơn Ký, ms. A.3138, Viện Hán Nôm, Hà Nội, 5a; bản Ðại Nam Thực Lục sau này đưa ra tỉ lệ một trên bảy. ÐNTL (2001), 521.

14 Li Tana, Nguyễn Cochinchina: Southern Vietnam in the Seventeenth and Eighteenth Centuries. (Ithaca, NY.: Cornell University Southeast Asia Program, 1998), 39.

15 Perez, “La Révolte,” 76.

16 Quốc Sử Quán Triều Nguyễn. Ðại Nam Nhất Thống Chí, ed. Ðào Duy Anh, dịch. Phạm Trọng Ðiềm. (Huế: Nxb Thuận Hóa, 1996), 271, thuật lại sự kiện một cung điện của nhà Trịnh ở Thanh Hóa bị Tây Sơn phá hủy hoàn toàn.

17 Bùi Dương Lịch, Lê Quý Dật Sử, Phạm Văn Thắm dịch. (Hà Nội: Nxb Khoa học Xã hội, 1987), 35.

18 “Extrait d’une lettre de Mgr. L’Eveque de Veren coadjuteur de Mgr. l’Eveque d’Adran en datte de 23 Juilliet, 88.” MEP 306, 1008.

19 nt., 90.

20 Guérard to ?, 14 May, 1792, trong Nouvelles Lettres Édifiantes Des Missions de la Chine Et Des Indes Orientales. (Paris: Chez Ad. Le Clere, 1821-), vol.7, 141- 142; La Mothe to Blandin, 28 May, 1790, MEP 692, 216; Philippe Sérard to de Chaumont, 6 May, 1792. MEP 692, 495.

21 Jean LaBartette to Pierre-Antoine Blandin, 23 June, 1786. MEP 746, 177-178; 22 Lê Quý Ðôn, Phủ Biên Tạp Lục (Sài Gòn: Phủ Quốc Vụ Khanh Ðặc Trách Văn Hóa xuất bản, 1972), tập 1, 134.

23 Philippe Sérard to Jean Steiner, 3 May, 1779. MEP 700, 935; Jean Labartette to Pierre-Antoine Blandin, 23 June, 1786. MEP 745, 176. cũng xem Jacques-Benjamin Longer to Pierre-Antoine Blandin, 26 July, 1786, với phần tái bút ghi ngày 3, May, 1787 trong Cadière, “Documents Relatifs,” 16.

24 Jean-André Doussain to Pierre-Antoine Blandin, 25, July, 1788, nt., 18; Tạ Quang Phát, Nhà Tây Sơn, 18a.

25 Xem Sử ký Ðại Nam Việt Quốc Triều (Sài Gòn: Nhóm Nghiên cứu Sử Ðịa Việt Nam xuất bản, 1973), 39, đã tả những cuộc cướp bóc và đốt phá do quân Tây Sơn gây ra, và cũng cho biết hai tỉnh bị phá nặng nhất là Thanh Hóa và Nghệ An.

26 “Extrait d’une lettre de Mgr.L’Eveque de Veren coadjuteur de Mgr. l’Eveque d’Adran en datte de 23 Juiliet, 1788.” MEP 306, 1007; Philippe Sérard to Jean-Jacques Descouvrieres, 2 May, 1791. MEP 692, 279.

27 ÐNTL (2001), 282. Gió nổi là dự báo có sự biến chuyển trong hướng gió mùa, cho phép quân nhà Nguyễn bắc tiến ra những vùng Tây Sơn nắm giữ.

28 Philippe Sérard to Claude-François L’Etondal, 4 May, 1792. MEP 700, 1488.

29 Pigneau de Behaine to?, 14 September, 1791. MEP 801, 417.

30 Pierre Lavoué to Pierre-Antoine Blandin, 1 August, 1793. MEP 746, 432.

31 Pierre Lavoué to ?, 27 April, 1795. MEP 801, 573; Ðại Nam Thực Lục (2001), 332.

32 Charles B. Maybon, La Relation sur le Tonkin et Cochinchine de Mr. de La Bissachère, Paris, 1920; 115.

33 -nt-., 127.

34 -nt-., 156.

PreviousViệt gian bán nước trong lịch sử – vua Gia Long làm việt gian để tôn vinh vua Quang TrungNextĐi tìm năm sinh và quê quán của Hoàng hậu Nam Phương

Last updated 1 year ago

Was this helpful?

https://nghiencuulichsu.com/2012/10/01/xem-xet-lai-thoi-tay-son/