LocPT_Wiki
.Quê hương & đất nước. Tạp pín lù2.Tôn Giáo3.Công Nghệ Thông TIn 4.Nghiên cứu quốc tế5.Về chúng tôi
  • HomePage
    • 1.Nhà nghiên cứu độc lập về văn hóa,lịch sử
      • Cộng Đồng Chăm Việt Nam
        • Viết Về Tôn Giáo Bà Ni
          • Phần 2: Viết Về Tôn Giáo Bà Ni
        • TÔN GIÁO BÀ NI có tín ngưỡng riêng, thờ đa thần, thờ tổ tiên, tin vào sự luân hồi, quy luật âm dương
        • ĐẠO BÀNI DƯỚI GÓC NHÌN KHOA HỌC HỆ THỐNG
      • Minh Nhân
        • Vén màn sự thật sau hành trình theo dấu Hoàng hậu Nam Phương và Vua Bảo Đại | Minh Nhân
        • Tiết lộ cuộc gặp gỡ định mệnh giữa Vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương | Minh Nhân
          • P01-Tiết lộ cuộc gặp gỡ định mệnh giữa Vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương | Minh Nhân
          • P02-Đám cưới của Vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương được định vào ngày 20/3/1934.
          • P03-Bí ẩn về ngày sinh của Hoàng hậu Nam Phương
          • P04-Cuộc đời 5 người con của Hoàng hậu Nam Phương và cách dạy "sống khiêm tốn" | Minh Nhân
      • Nguyễn Thị Thanh Thúy
        • Nhiều giả thiết mới về cuộc đời Nam Phương hoàng hậu
        • Hoàng hậu Nam Phương & các con, sự nghiệp (tóm tắt)
        • Theo dấu Hoàng hậu Nam Phương và Gia đình Huyện Sĩ.
      • Trịnh Anh Khôi
        • Loạt bài Phượng Trong Tôi - Trịnh Anh Khôi
          • Bài 13: Trong Đầu Có Chữ!
          • Bài 14: Trả Lại Em Yêu
          • Bài 15: Nỗi Lòng Cư Xá (1)
        • Cô Ba Trà tức Trần Ngọc Trà, huê khôi số một ở Sài Gòn, khoảng 1920 -1935.
        • Loạt bài Theo Dòng Lịch Sử - Trịnh Anh Khôi
          • Loạt bài Theo Dòng Lịch Sử
          • Bài 3: Miếng Bánh Tầu
          • Bài 4: Nốt Lặng Trong Đời Vua Bảo Đại
          • Bài 6: Hoa Vivace Trên Trang Sách
          • Bài 7: Một Nữ Tiến Sĩ Bí Ần & Thầm Lặng
          • Bài 8: Hơn 53 Năm Vẫn Đau Đáu!
          • Bài 9: Con Đường Không Ngắn
          • Bài 10: Gần 104 Năm, Quận 3 Sài Gòn
          • Bài 11: Vụ Xử Bắn Tạ Vinh
          • Bài 12: Tượng Hai Bà Trưng & Trần Hưng Đạo
          • Bài 13: Quả Trứng Biết Nói Quá Nhiều!
          • Bài 14: Khách Trú
          • Bài 15: Từ Richaud Đến Phan Đình Phùng
          • Bài 16: Thăng Trầm Magasin Courtinat (1)
          • Bài 17: Bạn Biết Gì Về “Xẹc” Tây?
          • Bài 32: “Tuồng Tích” Xích-Lô
          • Bài 33: Radio Saigon & Cuộc Ra Đi Của Đài Pháp-Á
          • Bài 35: Sao Gọi Là Nhà Thờ Cha Tam?
      • Viết về nhà thờ Tân Triều, Vĩnh Cửu, Đồng Nai
        • Từ du đãng Cầu Muối trở thành bậc Hiển thánh : Trần văn Hạnh.
        • Phạm Hoài Nhân - Nhà thờ Tân Triều
        • Lm. Giuse Vũ Đức Hiệp
          • Nhà Thờ Tân Triều, Vĩnh Cửu, Đồng Nai
            • P.1 - Nhà Thờ Tân Triều (Quê hương của Thánh Tử đạo Phaolô Trần Văn Hạnh)
            • P.2- Nhà Thờ Tân Triều (Quê hương của Thánh Tử đạo Phaolô Trần Văn Hạnh)
      • Nguyễn Văn Phúc
        • Hành trình thứ nhất - hướng về Trung Kỳ | Nguyễn Văn Phúc
        • Hành trình thứ nhì - từ Gia Ray đến Võ Đắc | Nguyễn Văn Phúc
        • Du lịch ở tỉnh Biên Hòa xưa
      • Nguyễn Xuân Diện
        • CÁ KHO LÀNG SO | Bài và ảnh: Vương Toàn
        • TẢO MỘ THÁNG CHẠP - Tạp văn của Nguyễn Xuân Diện
        • TẾT ÔNG TÁO - TRUYỀN THUYẾT VÀ NGHI LỄ : Truyền thuyết về Táo Quân
        • CÂY NÊU NGÀY TẾT | Bài của Cao Huy Hóa
        • Nhà văn Trần Nhương lên tiếng: BUỒN LÒNG CHỮ VIỆT HỒN TẦU
        • CÙNG SUY NGHĨ ĐỂ BỎ DẦN HỦ TỤC VÀ HƯỚNG VỀ CỘI NGUỒN VĂN HOÁ VIỆT
        • CÁC BÀI CÚNG DỊP TẾT GIÁP THÌN (2024)
      • Tôn Thất Thọ
        • Đâu là sự thật lịch sử ? về : “Bí ẩn chưa biết về dấu tích mộ tập thể dựng tóc gáy ở Biên Hòa”
      • Winston Phan Đào Nguyên
        • Ai là thủ phạm đã đốt chết mấy trăm giáo dân Thiên Chúa Giáo ở Biên Hòa và Bà Rịa vào năm 1861-1862
      • Phan Tấn Lộc
        • Chùa Bửu Phong, gần núi Bửu Long, Biên Hòa
          • Tâm sự cùng với thầy Quảng Trang, chùa Bửu Phong
        • Du lịch 4 phương
          • Cảm ơn các bạn đã cho phép Lộc đẹp trai làm hướng dẫn viên du lịch (Local Guide) 29.12.24
          • Khám Phá Thành Cổ Biên Hòa - Di Sản Lịch Sử 200 Năm
          • Travel : Sài Gòn <---> Hà Nội <---> Nam Định. Cuối tháng 11 & đầu tháng 12/2024
        • Cúng đình hàng năm tại Biên Hòa
          • Đình Trương Công Định (còn gọi là Trương Định)
          • Đình Bình Trước & Nhà hội Bình Trước - từ công sở đến di tích
          • Đình Tân Lân (Tân Lân thành phố miếu)
        • Travel Biên Hòa - Tháng 12.2024
        • Thành Biên Hòa
        • Tân Mai - vùng đất Long Lân Quy Phụng
        • Các tên địa danh cũ của phần lãnh thổ. Nay thuộc tỉnh Đồng Nai
      • Cù Mai Công
        • CƯ DÂN VÙNG ÔNG TẠ
          • LIỆU CÓ “MÈO KHEN MÈO DÀI ĐUÔI” VÙNG ÔNG TẠ?
          • CƯ DÂN VÙNG ÔNG TẠ KHÔNG CHỈ LÀ BÀ CON BẮC 54
      • Nguyễn Thanh Lợi
        • VỀ SỰ KIỆN NGUYỄN ÁNH ĐẾN CÔN ĐẢO NĂM 1783
        • Nhà vuông ở Nam Bộ
      • Chuyện xưa xứ Quảng
        • Cố Việt Bình Hương Xử Sĩ Mạc Công Mộ”..” - NGÔI MỘ CỔ CỦA MỘT KẺ SĨ Ở ẨN
        • Nhà thờ Tiền hiền làng An Sơn (tổ 3, thôn Bắc An Sơn, xã Quế Thọ, huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam)
        • “Điêu khắc gia Phạm Văn Hạng - một người con của Đà Nẵng
        • khảo cứu vùng Bà Nà – Núi Chúa
        • mộ của ông Lê Đình Lý, người thì bảo đó là mộ của ông Ông Ích Khiêm ??!!
        • Chí sĩ Lê Bá Trinh (1875 - 1934)
        • Ông Ích Khiêm
        • ông Ông Ích Đường
      • Lê Nguyễn
        • NGƯỜI SÀI GÒN BIẾT SỬ DỤNG TEM THƯ TỪ BAO GIỜ?
        • TỔ CHỨC THÀNH PHỐ SÀI GÒN THỜI PHÁP THUỘC
          • KỲ I -TỔ CHỨC THÀNH PHỐ SÀI GÒN THỜI PHÁP THUỘC
          • KỲ II -TỔ CHỨC THÀNH PHỐ SÀI GÒN THỜI PHÁP THUỘC
        • KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.01-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.02-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.03-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.04-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.05-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.06-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.07-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • Page 1
          • P.09-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.10-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
          • P.11-KỂ LẠI CHUYỆN XƯA | MỘT VÀI HỒI ỨC VỀ KHU DINH ĐIỀN CÁI SẮN
        • JEAN KOFFLER, NGƯỜI Y SĨ PHƯƠNG TÂY ĐẦU TIÊN Ở PHỦ CHÚA NGUYỄN
        • VỀ CHUYỆN THÀNH LẬP THÀNH PHỐ SÀI GÒN
        • SÀI GÒN ƠI!
        • NHÀ NGUYỄN - NHÀ TÂY SƠN | TẬP 1: VÌ SAO NGUYỄN ÁNH TRẢ THÙ TÀN KHỐC NHÀ TÂY SƠN?
        • Jean Koffler, người y sĩ phương Tây đầu tiên ở phủ Chúa Nguyễn
        • Có một Phú Nhuận trong thời thơ ấu của tôi/Lê Nguyễn
          • 1.CÓ MỘT PHÚ NHUẬN TRONG THỜI THƠ ẤU CỦA TÔI (kỳ I)
        • VỀ CHUYỆN NGUYỄN ÁNH –GIA LONG “TRẢ THÙ TÀN BẠO” NHÀ TÂY SƠN
        • Côn Đảo
          • Chuyện Côn đảo ÔNG QUẢN LÝ HỢP TÁC XÃ TIÊU THỤ VÀ NHỮNG “THÂN CHỦ” QUEN THUỘC CỦA QUỸ KÝ THÁC CAN NH
          • KÝ ỨC VỤN VỀ CHUYỆN TÙ CÔN ĐẢO NHỮNG NĂM 1970-1972
          • QUỸ KÝ THÁC CAN NHÂN VÀ CHÚT TÌNH THẦY TRÒ Ở CÔN ĐẢO
          • CÂU CHUYỆN CẢM ĐỘNG VỀ MỘT TẤM BIA THỜ
          • Những chuyện chỉ có ở Côn Đảo
            • 1.NHỮNG CHUYỆN CHỈ CÓ Ở CÔN ĐẢO
            • 2.NHỮNG CHUYỆN CHỈ CÓ Ở CÔN ĐẢO
            • 3.Bài cuối về Côn Đảo CHUYỆN CHUỒNG CỌP CÔN SƠN
          • Chút hồi ức VỀ NHỮNG NGƯỜI TÙ CÔN ĐẢO CÓ THỂ BẠN CŨNG BIẾT
          • VÀI Ý KIẾN NHỎ VỀ CHUYỆN CHÚA NGUYỄN ÁNH CÓ RA ĐẾN CÔN ĐẢO KHÔNG
          • SỰ THẬT VỀ CHUYỆN “CÂY CẢI” VÀ “RAU RĂM” Ở CÔN ĐẢO
          • Xung quanh những nghi vấn chúa Nguyễn Ánh đã từng ra Côn Đảo
          • MỘT VÀI SỬ LIỆU VỀ CÔN ĐẢO
        • TÔN THỌ TƯỜNG, DANH SĨ ĐẤT GIA ĐỊNH THẾ KỶ XIX
        • HÌNH LUẬT VIỆT NAM QUA CÁC CHẶNG ĐƯỜNG LỊCH SỬ
          • Phần 1 - HÌNH LUẬT VIỆT NAM TRƯỚC THỜI NGUYỄN
          • Phần 2 - HÌNH PHÁP VIỆT NAM DƯỚI TRIỀU NGUYỄN
        • VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN DÂN SINH DƯỚI TRIỀU NGUYỄN
        • Chút suy nghĩ về chuyện “Cõng rắn cắn gà nhà” của Nguyễn Ánh – Gia Long
      • Cá Vàng(Cao Văn Nghiệp)
        • Có phải từ nguyên của "Má Chín" là “孖展” (MA TRIỂN) ?
        • ĐÔI ĐIỀU VỀ TỪ XẼO 沼
        • NGUỒN GỐC ĐỊA DANH “TRÀ VINH” LÀ GÌ?
      • Nguyễn Đình Đầu
        • Người Việt Tới Buôn Bán Và Định Cư Rải Rác Trong Đồng Bằng Sông Mê Kông Và Sông Mê Nam Chao Phraya
      • Phạm Hoài Nhân
      • Phan Đình Dũng
        • Tên gọi Bình Trước (ở Biên Hòa, Đồng Nai)
      • Huỳnh Duy Lộc
        • Victor Debay người phát hiện vẻ đẹp Bà Nà | Huỳnh Duy Lộc
        • Một thoáng Nha Trang | Huỳnh Duy Lộc
        • Khánh Ly / Ca sĩ Khánh Ly
          • Khánh Ly và “Ai lên xứ hoa đào”
          • Cuộc gặp gỡ ở Đà Lạt | Anh đi Đà Lạt và lần đầu tiên gặp Khánh Ly đang hát ở hộp đêm Tulipe Rouge
          • Khánh Ly và “Lời ru cho Đà Nẵng”
          • Khánh Ly và “Tình yêu như bóng mây”
        • Tả quân Lê Văn Duyệt và “Trung hưng đệ nhất võ công | Huỳnh Duy Lộc
        • Qui Nhơn, Bình Định: nguồn gốc và tên gọi
        • Quách Tấn và “Xứ trầm hương”
        • Max A. Boot và ghi chép về Tổng thống Ngô Đình Diệm
        • Vì sao người Hoa quần cư thành Chợ Lớn?
        • Chúa Tiên Nguyễn Hoàng và buổi đầu mở cõi
        • K.W.Taylor và ghi chép về chúa Tiên Nguyễn Hoàng
        • Cuộc chiến tranh Việt Nam là cuộc nội chiến hay là cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước?
        • Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ và Duy-ma-cật sở thuyết kinh (Vimalakirtinirdesa sutra)
        • Chúa Nguyễn Phúc Chu và 34 năm cầm quyền
        • Sử gia K. W. Taylor đã viết về Tả quân Lê Văn Duyệt: “Nguyễn Ánh có nhiều vị tướng tài ba, nhưng khô
        • Qui Nhơn, Bình Định và trang sử buồn của Champa
        • Chúa Nguyễn Hoàng và sự thành lập Dinh Quảng Nam (1602)
        • Nguồn gốc của danh xưng Tourane (Đà Nẵng)
        • Chế Mân, Vị Vua Anh Hùng Của Champa, Và Tháp Po Klong Garai (Ninh Thuận)
      • cố học giả An Chi
        • Xuất xứ của cách gọi Đàng Trong, Đàng Ngoài
        • Chữ Ni trong Ni Cô bắt nguồn từ đâu
        • Chữ Tịnh
        • Cảm ơn hay Cám ơn
      • Lê Ngọc Quốc
        • Ngục thất thành Biên Hoà xưa
        • Xứ Nhật Bản ở Nam Bộ xưa!
        • Gia tộc và hậu duệ Đức Ông Trần Thượng Xuyên
        • ĐỨC ÔNG TRẦN THƯỢNG XUYÊN VÀ NHỮNG TRUYỀN TỤNG LINH ỨNG.
        • Gò Công Mỹ Nhơn!
        • Thất Phủ Cổ Miếu- Chùa Ông Cù Lao Phố, Biên Hoà.
        • ĐỊA DANH GÒ CÔNG - TRAO TRẢONguyên- Phong Lê Ngọc Quốc
      • Các nhà nghiên cứu khác
        • Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P01-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P02-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P06-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P08-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
          • P09-Bỏ rơi Việt Nam | Nghiên Cứu Lịch Sử
        • Người Hoa tại Việt Nam và tương quan Hoa–Việt | Trần Giao Thủy
        • Những cây cầu có tuổi đời trăm năm dưới triều đại nhà Nguyễn
        • Ai đã có công thống nhất đất nước: Quang Trung hay là Gia Long? | Nguyễn Văn Nghệ
        • Địa danh Đồng Nai
        • Tỉnh Bình Định hơn 100 năm trước
        • Hà Nội - Thành phố lớn nhất xứ Bắc Kỳ đầu thế kỷ XX
        • Lào Cai - Vân Nam Phủ: Tuyến đường sắt táo bạo của người Pháp tại Viễn Đông
        • Võ Tánh – Danh tướng đời nhà Nguyễn
        • 200 năm hình thành Kênh Vĩnh Tế - tầm nhìn chiến lược của bậc Đế vương
        • Công chúa Thiên Ninh qua Mộc bản triều Nguyễn
        • Dấu ấn lịch sử Quảng Nam qua tài liệu lưu trữ
        • Lịch sử hình thành đô thị Rạch Giá
        • Tiếp tục giải mã tấm bia bùa ở Hội An
        • Chùa Gia Lào, nơi công nương Ngọc Vạn ẩn cư cuối đời | Châu Yến Loan
        • Bác sĩ Nguyễn Thanh Lợi
          • NGHĨA TRANG BỆNH VIỆN TÂM THẦN BIÊN HÒA | Tác giả : bác sĩ Lợi
        • Bàn Cờ xóm tôi
        • Bàn Cờ, giao điểm truân chuyên
        • Ngoại giao Anh–Việt TK 17: Khác biệt giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài
        • Phù Nam: Huyền thoại và những vấn đề lịch sử
        • Hà Tiên và sự hình thành nước Việt Nam hiện đại
        • Thủy quân và ngai vàng ở Việt Nam cuối TK 18: Kỷ nguyên của những con cắt biển
        • Tại sao miếu hiệu 3 vua đầu triều Nguyễn xưng là ‘tổ’, đến vua Tự Đức xưng là ‘tông’?
        • Gia Định trước 1802. Chính quyền của Nguyễn Ánh
          • 1-Gia Định trước 1802. Chính quyền của Nguyễn Ánh (1)
          • 2-Gia Định trước 1802. Chính quyền của Nguyễn Ánh (2)
          • 3-Gia Định trước 1802. Chính quyền của Nguyễn Ánh (3)
        • Sài Gòn Gia Định thời Đàng Trong
          • 1-Sài Gòn Gia Định thời Đàng Trong (1)
          • 2-Sài Gòn Gia Định thời Đàng Trong (2)
        • Sách XỨ ĐÀNG TRONG Lịch sử Kinh tế - Xã hội Việt Nam Thế kỷ 17-18 của tác giả LI TANA
        • Đàng Trong từng được gọi là Quinam và Quảng Nam quốc, vì sao?
        • Đàng Ngoài – Đàng Trong | Hoàng Đinh Hiếu
        • Đàng Trong (theo Wikipedia)
        • Alexandre de Rhodes có nói như thế không (Trần Thanh Ái - Văn Hóa Học)
        • TRÌNH ĐỘ CHỮ QUỐC NGỮ CỦA LM. ĐẮC LỘ TỪ NĂM 1625 ĐẾN 1644 (Đỗ Quang Chính - Dũng Lạc)
        • Xuất xứ của cách gọi Đàng Trong, Đàng Ngoài _ An Chi ( Đã đăng ANTG số 1.000, 9-10-2010).
        • Lại “kiêng húy”! (Cao Tự Thanh)
        • Những tiết lộ mới về chiến dịch đánh quân Thanh của hoàng đế Quang Trung
        • Đông hơn 7 lần, vì sao hạm đội Tây Sơn thảm bại trận Thị Nại?
        • Vẻ đẹp bất tử trong cái chết của nữ tướng Bùi Thị Xuân
        • Những hé mở về số phận hai người con của hoàng đế Quang Trung
        • Những nghi vấn lịch sử về triều đại Quang Trung
        • Chủ quyền Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam thời Tây Sơn
        • ‘Nước cờ Tam Điệp’ trong cuộc chiến chống quân Thanh 1789
        • Hoàng đế Quang Trung đã làm gì sau khi đánh quân phương Bắc tơi bời?
        • Chiến thuật ‘qua sông đốt thuyền, ăn xong lấp giếng’ trong trận Ngọc Hồi – Đống Đa
        • Kế hiểm giúp Nguyễn Ánh chiếm thành Gia Định không tốn một hòn đạn
        • Người sang Trung Hoa là vua Quang Trung giả hay thật?
        • Chùm ảnh: Chuông La Chữ – hiện vật lịch sử đặc biệt của triều Tây Sơn
        • Thiên tình sử lằng nhằng nhất trong lịch sử Việt Nam
        • Vua Quang Trung ‘giả’ và chuyến đi sứ Trung Quốc lạ lùng nhất sử Việt
        • Những giai thoại kỳ lạ về hoàng đế Quang Trung
        • Nếu vua Quang Trung không mất sớm
        • Võ Văn Dũng – vị dũng tướng kiệt xuất của triều Tây Sơn
        • Khảo cổ & những bi kịch
          • Phát hiện ngôi mộ cổ thời Trần tại Hải Dương trong quá trình đào mương dẫn nước
          • 𝐗Á𝐂 ƯỚ𝐏 𝐁Í Ẩ𝐍 𝐓𝐑𝐎𝐍𝐆 𝐍𝐆Ô𝐈 𝐌Ộ 𝐁Ị 𝐋Ã𝐍𝐆 𝐐𝐔Ê𝐍 Ở 𝐇Ư𝐍𝐆 𝐘Ê𝐍:
          • Thảm kịch mộ ướp Việt Nam: Bẻ xác ướp cho vừa tiểu sành.
        • Ảnh ít người biết về cựu hoàng Bảo Đại của phóng viên quốc tế
        • Cuộc bạo động ở trường thi Hà Nội 1879
        • Ba ngày ở ngôi ngắn ngủi của hai vị vua Việt
        • Vì sao tư tưởng canh tân của Nguyễn Trường Tộ không thành?
        • Vua Gia Long và phong thủy kinh thành Huế
        • Chuyện về vị quan thanh liêm bậc nhất triều Nguyễn
        • Vương quốc Phù Nam: Cường quốc thương mại Đông Nam Á cổ đại
        • Giai thoại về huyệt kết và cái chết của vua Quang Trung
        • Chuyện lên ngôi chật vật của vua Tự Đức
        • Chúa Nguyễn đã xây dựng đàn voi chiến hùng mạnh như thế nào?
        • NGUYÊN CỚ "BIẾN LOẠN THÀNH PHIÊN AN" THEO MỘT SỐ GHI CHÉP
        • TÂY SƠN CÓ CẦU VIỆN NHÀ THANH ?
        • VÌ SAO GIA LONG KHÔNG TRẢ THÙ HAY DIỆT TỘC HỌ LÊ - TRỊNH?
        • NGOẠI GIAO VIỆT NAM VỚI CÁC NƯỚC LÂN BANG DƯỚI THỜI NHÀ NGUYỄN
        • Vì sao hạm đội Tây Sơn thảm bại trận Thị Nại?
        • Thủy chiến Thị Nại
        • Cuộc Tấn Công Quân Sự Đầu Tiên Của Pháp Vào Việt Nam
        • Một Việt Nam khác? Vương quốc họ Nguyễn ở thế kỷ 17 và 18
        • Về vai trò của người nước ngoài đầu thời Nguyễn Ánh – Gia Long
        • La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp và đại thắng Kỷ Dậu (1789)
        • Những nghi vấn về triều đại Quang Trung
        • 460 năm Nguyễn Hoàng vào Thuận Hóa (1558-2018)
        • Vua triều Nguyễn chống tà thuật dị đoan như thế nào?
        • Tại sao miếu hiệu 3 vua đầu triều Nguyễn xưng là ‘tổ’, đến vua Tự Đức xưng là ‘tông’?
        • 200 năm trước qua hồi ký của một văn nhân Trung Quốc
          • Thanh Hóa đến Hà Nội
          • Bắc Ninh đến Lạng Sơn
          • Quảng Nam-Đà Nẵng
          • Quảng Bình, Nghệ Tĩnh
          • Huế, Quảng Trị
          • Quảng Ngãi
        • Lạ lùng tìm mộ danh tướng Đỗ Thành Nhân ở Sài thành
      • Phan Thanh Xuân - PTX
        • Người Pháp chia VN ra 3 kỳ để dể trị ??!!
      • Tô Như
        • HUYỀN THOẠI NAM VANG
        • Xã hội Việt Nam thời Lê-Nguyễn. Tác giả : Lê Nguyễn | Phản biện lại bởi anh : Tô Như
          • PHÊ BÌNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM THỜI LÊ-NGUYỄN (CỦA TÁC GIẢ LÊ NGUYỄN)
          • File demo XÃ HỘI VIỆT NAM THỜI LÊ NGUYỄN ĐÃ SAI NHƯ THẾ NÀO?
          • Phần 2-Binh chế trong lịch sử
          • Phần 3-Lễ chúc thọ trong cung đình
          • Phần 5 -Lễ bảo cử và hồi tỵ
          • Phần 6-Cách trọng dụng nhân tài của người xưa
          • Phần 7-Bưu chính Việt Nam từ thời quản chủ đến thời Pháp thuộc
          • Phần 8-Hoạn quan ở các cung đình xưa
          • Phần 11-Tôn Nhơn phủ Triều Nguyễn
          • Phần 12-Quốc Tử Giám
        • VUA GIA LONG VÀ ÁN NGUYỄN VĂN THÀNH
        • Hà Tiên của Mạc Cửu rộng tới đâu
        • Địa vị phụ nữ dưới triều Nguyễn
        • Vương quốc Hoa Thanh Quế
        • Ấn Ngọc thời nhà Nguyễn
        • Lý luận này giống như Mát tổ Chương hoàng để bảo "Nam Vang là vinh quang của nước Nam"
        • HOÀNG TÔN DƯƠNG
        • Nhà Nguyễn - mối liên hệ giữa Thụy Hiệu và Cửu Đỉnh
        • Vì sao Nguyễn Huệ diệt Vũ Văn Nhậm?
        • Đại chiến thành Bình Định
        • Bình Định Vương đi lánh nạn
        • Nhà Nguyễn đã mất Nam Kỳ Lục Tỉnh như thế nào?
          • Phần 1-Sự toán tính
          • Phần 2-Đà Nẵng 1858
          • Phần 3-Gia Định 1859
          • Phần 4-Mất phương hướng
          • Phần 5-Nguyễn Tri Phương ở Gia Định
          • Phần 6-Mất Định Tường
          • Phần 7-Mất Biên Hòa
          • Phần 8-Đến lượt Vĩnh Long
          • Phần 9-Phan Thanh Giản dập tắt Nam Kỳ Khởi Nghĩa
        • Vì sao Nguyễn Phúc Ánh không lên ngôi Hoàng Đế ?
      • Tổng hợp & sưu tầm
        • Khái quát về Đình làng Nam Bộ | TVN
        • Vì sao gọi người Trung Quốc là ‘Tàu’? | TVN
        • Nguồn gốc những tên gọi “lạ tai” ở Sài Gòn | TVN
        • Mười tám thôn Vườn Trầu | Sơn Nam
        • Phật Thầy Tây An và giáo phái Bửu Sơn Kỳ Hương | Bùi Thị Đào Nguyên
        • Phong tục đưa, rước ông bà ngày tết ở Miền Nam | TVN
        • Nguồn gốc người Việt: Một lược sử tư tưởng”, TS Trần Trọng Dương
          • P.01 - “Người Việt” là gì? & dòng sử chí Nho giáo
          • P.02 - Giống nòi hỗn huyết và sự dung hội Đông-Tây Trần Trọng Dương
        • Kể chuyện theo dấu Hoàng hậu Nam Phương và Vua Bảo Đại
        • Đi tìm năm sinh và quê quán của Hoàng hậu Nam Phương
        • ngôi nhà cổ của cụ Vũ Ngọc Kỳ, trưởng thôn Dịch Diệp xã Trực Chính huyện Trực Ninh - Nam Định
        • Lăng mộ của Tổng trấn Gia Định thành, Thượng quốc công Lê Văn Duyệt
        • Sơ lược về nguồn gốc một số địa danh miền Nam
          • Sơ lược về nguồn gốc một số địa danh miền Nam (1)
          • Sơ lược về nguồn gốc một số địa danh miền Nam (3)
        • Sài Gòn thay đổi danh tính là Thành Phố Hồ Chí Minh sau 1975, vẫn còn là Hòn Ngọc Viễn Đông?
        • Nhận xét về nhân vật Lê Văn Duyệt
        • Các quận,huyện,xã ở Sài Gòn trước đây
          • Đakao thuộc Quận I của thủ đô Sài Gòn
          • Quận 3 & Bàn Cờ xóm tôi
          • CỦ CHI
          • GÒ VẤP
          • Thủ Đức: Xưa và Nay | Một Chút Lịch Sử Và Địa Lý
        • Việt sử Xứ Đàng Trong: Chuyện thi cử vào thế kỷ 17-18
        • 18 nơi cổ xưa nhất ở Sài Gòn
        • KÝ ỨC ĐỔ VỠ BÊN HỒ GƯƠM VÀ ĐỀN ĐUỔM
        • ĐỪNG HỖN LÁO VỚI HỒ GƯƠM!!!
        • HỒ GƯƠM- HÀ NỘI
        • Chuyện cũ Hồ Gươm: MỘT ĐÀO NƯƠNG CỨU CẢ KINH THÀNH THĂNG LONG THOÁT KHỎI BỆNH DỊCH
        • CẢNH QUAN HỒ GƯƠM VÀ ĐỀN NGỌC SƠN LÀ DI TÍCH QUỐC GIA ĐẶC BIỆT
        • HÃY DỪNG NGAY DỰ ÁN CHỈNH TRANG HỒ HOÀN KIẾM VÀ CÔNG VIÊN LÝ THÁI TỔ
        • Bạn có biết rằng Tháp Eiffel có một viên ngọc ẩn ở ngay trên đỉnh không?
        • Ball’s Pyramid vươn lên ngoạn mục từ Thái Bình Dương
        • Người phụ nữ Skrydstrup ~ 3600 tuổi
        • SÔNG NƯỚC TRONG VĂN HÓA VÀ NGÔN NGỮ PHƯƠNG NAM
        • ĐÌNH THẦN ĐỒNG NAI - LƯU GIỮ NHỮNG DẤU CHÂN MỞ CÕI
        • TÔM CÁ VÀ VĂN HÓA ĐÁNH BẮT THỦY SẢN Ở ĐBSCL
        • ĐÔNG XUYÊN THỊ (là thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang ngày nay)
        • Tháp rùa Hồ Gươm, Hà Nội
        • Hui Bon Hoa, gia tộc, sự việc và công danh
          • Ba người con trai siêu hạng của Chú Hỏa
          • Cạnh dinh Chú Hỏa tráng lệ xưa là đường Hui Bon Hoa
          • Giải mã lại Chú Hỏa
            • Kỳ 1: Từ bản tin tang lễ trên báo Saigon 1934
            • Kỳ 2: Chú Hỏa - Hui Bon Hoa thật sự là ai?
          • Chú Hỏa - Huỳnh Trọng Tán và cơ nghiệp lừng lẫy Sài Gòn
        • “Chữ Đàng” trong danh từ “Đàng Ngoài, Đàng Trong” vốn có nghĩa là gì?
        • Người Việt đầu TK 20 qua hồi ký của Paul Doumer
        • Tìm hiểu nước Thủy Xá và Hỏa Xá qua mộc bản triều Nguyễn
        • Phong cách cư xử đẳng cấp của hoàng đế Quang Trung
        • Trả lại vị trí lịch sử xứng đáng cho Ngô Thì Nhậm
        • Uẩn khúc Hoàng đế Quang Trung cầu hôn công chúa nhà Thanh
        • Bài học lòng dân từ sự hưng thịnh và suy vong của triều đại Tây Sơn
        • Sức mạnh tình báo của vương triều Tây Sơn
        • Vai trò của cướp biển trong cuộc chiến chống nhà Thanh của vua Quang Trung
        • Chuyện vua Gia Long trả thù nhà Tây Sơn qua lời kể giáo sĩ Pháp
        • Mối quan hệ Nho giáo – Công giáo trong lịch sử Việt Nam
        • Chính sử nhà Nguyễn Viết gì về ‘kẻ tử thù’ Quang Trung?
        • Những vũ khí lợi hại của danh tướng Tây Sơn
        • Cuộc phiêu lưu quân sự của nhà Thanh ở Đàng Trong thế kỷ 18
        • Đội Tuần dương quân chống cướp biển Tầu Ô của nhà Nguyễn
        • 25 năm giữa Nguyễn Ánh và Tây Sơn (1777 – 1802)
          • Phấn 1-Tóm tắt giai đoạn lịch sử 1777- 1802
          • Phần 2-Tóm tắt giai đoạn lịch sử 1777- 1802
          • Phần 3-Tóm tắt giai đoạn lịch sử 1777- 1802
          • Phần 4-Barisy tường thuật các trận Chủ Sơn, Thị Nại, Phú Xuân và vua Gia Long vào Huế
          • Phần 5-Barisy tường thuật các trận Chủ Sơn, Thị Nại, Phú Xuân và vua Gia Long vào Huế
        • Vì sao phương Tây ‘ngả mũ’ thán phục chiến hạm thời Tây Sơn?
        • CHÙA CẦU – DẤU ẤN NGƯỜI NHẬT TRÊN PHỐ CỔ HỘI AN
        • QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG HIẾU LĂNG – NƠI AN TÁNG VUA MINH MẠNG
        • CỬU ĐỈNH TRIỀU NGUYỄN
        • Báo chí được phân phối như thế nào trong thời thuộc Pháp?
        • GÓP PHẦN MINH GIẢI VĂN TỰ VÀ TÊN GỌI CỦA CHIẾC BẢO ẤN TRUYỀN QUỐC “ĐẠI VIỆT QUỐC NGUYỄN CHÚA .....
        • TỐNG SƠN QUẬN CHÚA NGUYỄN THỊ NGỌC VẠN QUA SẮC PHONG, LĂNG MỘ VÀ TÍN NGƯỠNG THỜ PHỤNG Ở HUẾ
        • CÔNG NỮ NGỌC TUYÊN VÀ DÒNG TỘC NGUYỄN CỬU LÀNG VÂN DƯƠNG: NHÌN TỪ VAI TRÒ VÀ CÔNG LAO TO LỚN ĐỐI VỚI
        • TRẤN THỦ QUẢNG NAM NGUYỄN PHÚC KỲ VỚI BỨC QUỐC THƯ BAN QUỐC TÍNH CHO HÀO THƯƠNG ARAKI SOTARO
        • LÀNG HÀ TRUNG VÀ CHÙA SẮC TỨ HÀ TRUNGTRONG LỊCH SỬ XÃ HỘI ĐÀNG TRONG THỜI CÁC CHÚA NGUYỄN
        • VĂN BIA TRIỀU TÂY SƠN QUÝ GIÁ TRÊN ĐẤT HUẾ: BÀI MINH VĂN TRÊN MỘ VŨ HUÂN TƯỚNG QUÂN LÊ VIẾT SINH
        • TRANG PHỤC (THƯỜNG PHỤC) Ở ĐÀNG TRONG THỜI VÕ VƯƠNG NGUYỄN PHÚC KHOÁT – NHỮNG NÉT ĐẶC TRƯNG
        • Thủy quân Đại Việt thế kỷ 17, 18 và đầu thế kỷ 19 qua các nguồn sử liệu phương Tây
        • Dinh Chiêm (Dinciam) ở đâu?
          • Phần 01
          • Phần 02
          • Phần 3
          • Phần 4
        • Việt gian bán nước trong lịch sử – vua Gia Long làm việt gian để tôn vinh vua Quang Trung
        • Xem xét lại thời Tây Sơn
        • Đi tìm năm sinh và quê quán của Hoàng hậu Nam Phương
        • Cù Lao Phố – Cảng Biển Đầu Tiên Ở Nam Bộ
        • Tội đánh chết con riêng thời nhà Nguyễn bị xử ra sao?
      • Brian Wu
        • Về cách đọc Nguyễn Phước hay Nguyễn Phúc cho dòng họ vua chúa Nguyễn
        • Về việc đặt tên theo bộ của dòng họ Nguyễn Phước
        • Về phương ngữ miền Nam - Vỏ Ca | Brian Wu
        • Về câu đối tương truyền là của Đức Ông Trần Thượng Xuyên
        • Về sự khó hiểu trong sắc phong cho Đức Ông Trần Thượng Xuyên
        • Viết thêm xíu về tên họ của Đức Ông Trần Thượng Xuyên
        • Thơ thế hệ - 字辈 - Generation Poem | Brian Wu
      • Mathew NChương
        • Đàng Trong là gì ? Đàng Ngoài là gì ? Tại sao gọi như vậy ? nguồn gốc
        • SỨC SỐNG MIỀN NAM: KHÔNG GIAN ĐA VĂN HÓA, ĐA SẮC TỘC
        • Ca tài tử & hát cải lương | Tồn nghị giữa Võ hay Vỏ
      • Nguyễn Gia Việt
        • Nam Phương hoàng hậu quê ở Gò Công nhưng là Gò Công ở Thủ Đức
        • Rồi những cái tên bị thay đổi thô bạo!
        • Sài Gòn ơi bao giờ người trở lại?
        • Quận 5 nên có phường Chợ Lớn và phường Đồng Khánh
        • Chúng ta học hỏi được ở nhạc sĩ Lam Phương về tình yêu người, yêu quê hương Miền Nam
        • Bánh mì của chúng ta
        • Nhập hai tỉnh nếu có, thì đặt tên tỉnh mới là gì?
        • Thằng lơ xe đò trong văn hóa Miền Nam
        • Di sản của bang hội người Hoa Chợ Lớn
        • Sài Gòn chỉ có Tân Sơn Nhứt, sẽ có tội nếu lập phường Tân Sơn Nhất!
        • Người Miền Nam không ai kêu người làm đ-ĩ là gái bán hoa hay gái bán bông
        • Bỏ thành phố, Đà Lạt chỉ còn phường, vậy sẽ hát Đà Lạt Hoàng Hôn ra sao?
        • Phú Nhuận đăt tên phường Phú Nhuận và Xã Tài là hay nhứt
        • Cái nút áo của người Nam Kỳ xưa
    • 2.IT-CNTT
      • Important Cables you should know via unknown! | Cable that connect to Cisco Switches | RJ 45 ...
      • Common Networking Protocols
      • SFP: Must know for Network Engineers | What is SFP ?
      • Hãy đọc bài này nếu bạn có ý định đi thi CCNA quốc tế!!! 3 dạng câu hỏi trong bài thi!!!
      • CÁC LOẠI MÃ ĐỘC (MALWARE)
      • XSS là gì?
      • 15 Cách Bảo Vệ Doanh Nghiệp Của Bạn Trước Các Cuộc Tấn Công Mạng
      • Subnetting & Supernetting (Câu hỏi áp dụng ngay dưới cmt cho các bác tính thử)
      • Thêm kiến thức về Box và SSD
      • Google Authenticator (app) để bảo mật 2 lớp
      • Google chính thức ngừng hỗ trợ đăng nhập Google Account cho ứng dụng bên thứ ba
      • What is ARP protocol?
      • VLAN (Virtual Local Area Network) Explanation
      • Network Engineering Roadmap from Beginner to Specialist.
      • Đặt mật khẩu khó đoán giúp bảo vệ tài khoản và dữ liệu của bạn
      • What is PAM? (Privileged Access Management)
      • Networking Ports & Interfaces Explained
      • AI = trí tuệ nhân tạo
        • Academy - AI
          • AI FRIDAYS - Chương trình đào tạo về trí tuệ nhân tạo (AI)-Cơ bản
          • Introduction to Networking
          • AI for All: From Basics to GenAI Practice
        • Confused about which AI framework to use?
        • AI education
        • How to build/create AI Agents
          • Cài DeepSeek R1 lên NVIDIA Jetson Orin Nano Super Developer Kit
          • How I Built My First AI Agent Using Python
          • 7 Steps to Build an AI Agent with No Code
          • How to Build an AI Agent from Scratch?
        • AI clouds
        • AI -- LLMs summary - March 2025
        • the roadmap to be a great AI engineer/researcher/data scientist
        • AI -- LLMs
        • GenAI
        • AI agents are transforming industries, but like any technology, they come with pros and cons
        • 30 AI apps
        • Manus AI
        • AI Agents workflow
        • AI Agents
        • AI education
      • Active vs. Passive Antenna Connections: What’s the Difference?
      • Types of Networks
      • AI ERP for Vietnam
        • Lịch sử và Phát triển ERP
        • P1-ERP cho người mới
        • P2-ERP cho người mới
        • P3-ERP dành cho người mới
        • Quyết định – Chứ không phải tài liệu – Thúc đẩy triển khai ERP
      • Understanding LAN & WAN Architecture!
      • What is VPN?
      • Understanding Network Layers: L1, L2, and L3 in Action!
      • What is DDoS?
      • What_is_Base_Transceiver_Station[BTS]
      • Beginner’s Guide to Becoming a Network Engineer
      • Exploring Network Protocol Dependencies
      • ICT
        • Data Center (DC)
          • A Diagnostic Guide: How to Identify if Your Network Performance Issues Originate from Your Ethernet
          • Why Modular Data Centers Are Redefining the Future of Digital Infrastructure
          • Hydrogen-Powered Data Centers: The Future of Sustainable Computing?
          • 𝗛𝗼𝘄 𝗧𝗼𝗽 𝗖𝗼𝗺𝗽𝗮𝗻𝗶𝗲𝘀 𝗔𝗿𝗲 𝗟𝗲𝘃𝗲𝗿𝗮𝗴𝗶𝗻𝗴 𝗡𝗲𝘄 𝗖𝗼𝗼𝗹𝗶𝗻𝗴 𝗧𝗲𝗰𝗵𝗻𝗼𝗹𝗼
        • What Is SFP MODULE ?
        • Understanding the Difference Between MM Fiber & SM Fiber in GSM Telecom Sites
        • What are the types of SFP?
        • Category (CAT) cables are standardized types of twisted pair cables
        • MPO Cable = Multi-Fiber Push-On Cable
          • OptiTap MPO to LC Fan-out Fiber Patch Cord: Reliable High-Density Connection
          • OM3 & OM4 fiber on MPO patch cord
          • 144Core MPO MTP Fiber Optic Patch Panel
          • Cleaning MPO Connectors
            • Cleaning MPO Connectors – Wet MPO Fiber Cleaner
            • Cleaning MPO Connectors – Dry MPO Fiber Cleaner
            • MPO Fiber Optic Cleaner
          • Do you understand the structure and polarity classification of MPO fiber patch cords?
          • The Application of MPO Fiber Jumpers in Data Center Projects
          • MPO Polishing Guide: Achieving Optimal Fiber Performance
          • Why MPO Pure Fiber cable is benefit for Medical display, Data Centers, Stereoscopic 3D Photography?
          • MTP vs MPO Fiber - What's the difference?
          • MPO Patch Panel: Streamlining Fiber Optic Connectivity
          • Simplified Field Testing of 12f, 24f, 16f, 32f Connectivity
          • Unveiling the Mystery of MPO Trunk Cable: A High-Density, High-Performance Fiber Connectivity Soluti
          • Revolutionize Your Fiber Optic Network with MPO/MTP PLC Splitters
          • Understanding Redundancies in MPO Ports and Fiber Jumpers Across Optical Networks
          • The Superheroes of Fiber Optic World
          • MPO connector basics
          • Unlocking High-Density Fiber Optic Connectivity: The MPO 12 Fiber Cassette Module
          • MPO Cassette: A Modular Solution for High-Density Fiber Connectivity
          • The Origins of MPO Fiber Optic Connectors
          • The Importance of Loss/Length Testing for MPO Cables in Data Centers
          • MPO and MTP Connectors: The Backbone of High-Speed Fiber Optic Networks
          • MPO Connectors for Data Centers
          • Why MPO is a Game-Changer for Modern Data Centers?
          • Maximize Your Network Efficiency with MPO and MPO Breakout Cables
          • SC vs. LC vs. MPO: Performance Comparison of Mainstream Fiber Optic Quick-Connect Interfaces
        • How to become Data Center Infrastructure Engineer!!!!!
        • Voice call Traffic Flow
        • What is TCP/IP
        • 10 Points to Remember Before Inspecting CCTV Cameras (Aligned with NEOM and International Standards)
        • Traditional CCTV vs. Video Surveillance Systems (VSS) – What’s the Difference?
        • Belden Cables for Building Management System.
        • Cable Selection for BMS and Access Control System.
        • Understanding Conduit Types & Standards in Electrical & ELV Installations ⚡🔌
        • Why Continuity and Insulation Resistance (IR) Tests are Crucial for BMS Cables 🛠️🔌
        • The Critical Role of Bend Radius in Fiber Optic Networks
        • Understanding Cable Tray Types and Accessories: Choosing the Right One for Your Project
        • ICT-Hạ Tầng Mạng
          • Entrance Facility
          • Equipment Room
          • Single-Mode Fiber-Optic Cable
          • Multimode Fiber-Optic Cable
          • 001.DCDC Knowledge.
            • How to calculate data center cooling?
            • What is PUE / DCiE?
            • What is data center infrastructure management?
          • 002.ICT Knowledge
            • PON ( Passive Optical Network ) Types
            • Pulling or Blowing method for the optic fiber cables ?
            • What is OM5 Fiber ?
            • What is Fiber optic splitters?
            • What is the CPR
            • What is glass yarn armoring fiber?
            • CWDM vs DWDM ♦♦ Wavelength Division Multiplexing (WDM)
          • 003.RCDD Knowledge
            • Horizontal cabling, as specified by ANSI/TIA-568-C.1, is the cabling that extends from horizontal
            • Backbone cabling. (Backbone cabling is also)
            • Should You Choose Unshielded, Shielded, Screened, or Fiber-Optic Cable for Your Horizontal Wiring?
            • Coaxial Cable
            • NEC Fiber-Optic Cable Types
            • Cabling Pathways
            • Copper Cable Tests
            • Types of Crosstalk | Near-End Crosstalk (NEXT)
            • EN 60529 (International Electrotechnical Commission)
            • MICE classifications are a good place to start
      • What is an SFP Transceiver?
      • IT SUPPORT ENGINEER: Technical Support & Troubleshooting Guide
        • PART1 : IT SUPPORT ENGINEER: Technical Support & Troubleshooting Guide
        • PART II : IT SUPPORT ENGINEER: Technical Support & Troubleshooting Guide
      • Code dùng để chặn Zalo trên máy tính dùng Winddows
      • How Does SSH Work? A Step-by-Step Breakdown!
      • Understanding Modern Cybersecurity Tools: EDR, XDR, SOAR, SIEM, and Integrated Solutions
      • Full Backup vs Database Backup
      • TLS vs SSL: What’s the Difference?
      • Traditional VPN vs. Zero Trust Access
      • Updated on : 06 Nov,2024 | Domain, subdomain and IPs of Zalo Vietnam.
      • Thay đổi vị trí lưu Zalo thủ công
      • Giải Pháp Máy Chấm Công FingerTAS
        • Hướng Dẫn Nhập Tên Nhân Viên Trên Phần Mềm Chấm Công Và Úp Tên Từ Phần Mềm MIX3 Lên Máy Chấm Công
        • Hướng Dẫn Kiểm Tra IP Máy Chấm Công Kết Nối Phần Mềm Chấm Công Wise Eye Mix 3
        • Hướng Dẫn Tải Công Và Xem Công Trên Phần Mềm Chấm Công Wise Eye MIX3 Và ON39 Plus
      • FPT Edu
        • Hướng dẫn cài đặt & đăng nhập FPT-MyPTCD
      • 2.2-Ventech-Saigon : Cafe Talks
        • 27/07/24-Ventech-Saigon-Cafe Talks
      • 2.3-By Andy Pham
        • 𝗧𝗼̂̉𝗻𝗴 𝗵𝗼̛̣𝗽 𝘃𝗲̂̀ 𝗸𝗵𝗼̂𝗶 𝗽𝗵𝘂̣𝗰 𝗱𝘂̛̃ 𝗹𝗶𝗲̣̂𝘂
        • 𝗕𝗔̉𝗢 𝗗𝗨̛𝗢̛̃𝗡𝗚 𝗣𝗜𝗡 𝗠𝗔𝗖𝗕𝗢𝗢𝗞 - 𝗕𝗮̉𝗼 𝗱𝘂̛𝗼̛̃𝗻𝗴 𝗽𝗶𝗻 𝘁𝗵𝗲̂́ 𝗻𝗮̀𝗼?
        • 𝚃𝚊̣𝚒 𝚜𝚊𝚘 𝚙𝚑𝚊̉𝚒 𝚍𝚞̀𝚗𝚐 𝚢𝚊𝚢𝚝𝚎𝚡𝚝 ??
        • 𝙲𝚑𝚘̣𝚗 𝚖𝚞𝚊 𝙻𝚊𝚙𝚝𝚘𝚙/𝙼𝚊𝚌𝚋𝚘𝚘𝚔
      • 2.4-By Group Whitehat/Facebook
        • Làm giả giấy chuyển tiền để lừa nhà hàng nhưng bất thành
        • Một phiên bản mới của phần mềm gián điệp Android tinh vi mang tên Mandrake
      • 2.5-Nguyễn Thế Hùng - IT
        • Ransomware by Nguyễn Thế Hùng
          • ITTalk 1102 - Section 4 - tại Biên Hòa, Đồng Nai - Vào thứ 7 ngày 29/06/2024.
          • Kỳ 1: Ransomware – Trách nhiệm sau cùng thuộc về ai?
          • Kỳ 2 – Những phản ứng tâm lý thường gặp khi bị tấn công Ransomware và nỗi lo
          • Kỳ 3.1 – Đối phó
          • Kỳ 3.2 – Đối phó
        • IT Leadership Discussion
          • Welcome!
          • Lịch trao đổi hàng tuần
          • Phạm vi thảo luận
          • Không được hoan nghênh
          • Link download tất loại Ebooks về CNTT chung
          • Link Zalo & Telegram
          • Link xem lại trên Youtube
      • 2.6-MacOS - Maclife & Đồng Bọn
        • Hướng dẫn tắt gatekeeper trên macOS Sequoia
      • Cảnh báo virus - Cảnh báo sự cố an ninh mạng
        • Cảnh báo Ransomware Eldorado mới nhắm vào Windows, VMware ESXi VM
      • AI - Trí tuệ nhân tạo
        • "WHAT MATTERS IN AI SERIES"
        • ỨNG DỤNG VÀ PHÁT TRIỂN AI TRONG DOANH NGHIỆP
        • KỸ THUẬT PROMPT: KHÔNG QUÁ QUAN TRỌNG NHƯNG CẦN ĐỂ BẠN BẮT ĐẦU DỄ DÀNG HƠN
        • 7 CÂU LỆNH CƠ BẢN CHO CÁC NEWBIE KHI TRANNING CHATGPT
        • Thử làm họa sĩ với AI vẽ tranh MidJourney
        • Các Tính Năng Nâng Cao Đáng Giá Của ChatGPT Plus (GPT 4)
        • Bing Image Creator và sức mạnh của DALL-E 3
        • Nam Thành
          • 𝗛𝘂̛𝗼̛́𝗻𝗴 𝗗𝗮̂̃𝗻 𝗖𝗵𝗶 𝗧𝗶𝗲̂́𝘁 𝗖𝗮́𝗰𝗵 𝗧𝗮̣𝗼 𝗩𝗶𝗱𝗲𝗼 𝗛𝗼𝗮̀𝗻 𝗧𝗼𝗮̀𝗻 𝗕𝗮̆̀𝗻𝗴
        • Trần Ngọc Linh
          • Hướng dẫn tạo tài khoản Discord,Đăng nhập vào MidJourney v.v....
        • Link truy cập nhóm hay về AI
        • Phạm Minh Tuân
          • Tôi đã uống trà đá miễn phí như thế nào?
          • Khởi đầu
          • Viết PROMPT tạo hình ảnh nên lưu ý gì?
          • 30 giây làm những hình ảnh này như thế nào?
            • Phần 4-30 giây làm những hình ảnh này như thế nào P4?
          • Dùng AI vẽ những bức tranh này như thế nào?
          • TIP: Tạo ảnh bằng DALL-E miễn phí bất cứ lúc nào
          • Tạo hình ảnh này như thế nào với 30 giây? UFO
        • Lan man chuyện trí tuệ nhân tạo và thế hệ 9x
        • AI lợi hại như thế nào?
        • Giới thiệu về chuyên đề đạo đức của trí tuệ nhân tạo và Thần học Ki-tô giáo.
        • Khám phá sự giao thoa của trí tuệ nhân tạo và eLearning
      • An toàn an ninh mạng
        • WiFi công cộng và Chứng Mất Trí Nhớ của Gell-Mann
        • Chống Lừa Đảo
          • Một số hình thức lừa đảo phổ biến
            • 1.Chiêu trò lừa đảo “combo du lịch giá rẻ” và cách nhận biết
            • 2.Nhận biết lừa đảo bằng cuộc gọi DeepFake, Deepvoice và cách phòng tránh
            • 3.Cảnh giác với chiêu trò lừa đảo giả mạo biên lai chuyển tiền thành công
            • 4.Chiêu trò giả danh nhân viên y tế báo người thân đang cấp cứu để lừa đảo
            • 5.Lừa đảo núp bóng tuyển người mẫu nhí và cách phòng tránh
            • 6.Lừa đảo “khóa sim” vì chưa chuẩn hóa thuê bao và cách phòng tránh
            • 7.Lừa đảo giả danh công ty tài chính và cách nhận biết
            • 8.Cảnh giác với chiêu trò cài cắm ứng dụng, link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen
            • 9.Nhận biết chiêu trò giả mạo trang thông tin điện tử của cơ quan, doanh nghiệp để lừa đảo
            • 10.Nhận biết và phòng tránh chiêu trò giả mạo SMS Brandname để lừa đảo
          • Cảnh báo lừa đảo giả mạo TPBank
        • DEEPFAKE - Mối đe dọa bảo mật mới!
      • 2.6-Quản Trị Mạng& Bảo Mật
        • CASE STUDY: XỬ LÝ VÀ TRUY VẾT MÃ ĐỘC CHÈN NỘI DUNG BET LÊN WEBSITE
        • Cách ngăn chặn vòng lặp (loop) mạng bằng nhiều cơ chế khác nhau
        • Phòng Ngừa và Ứng Phó Trước Mối Đe Dọa Từ Lỗ Hổng Bảo Mật VMware ESXi Bị Ransomware Khai Thác
        • Mallox: Phân Tích Kỹ Thuật Và Biện Pháp Giảm Thiểu Tấn Công Ransomware Mallox
        • Backend Burger
        • Azure Firewall là gì?
        • VMware ESXi là gì?
        • Ảo Hóa Trong Doanh Nghiệp: Giải Pháp Toàn Diện Cho Hiệu Quả và Tiết Kiệm
      • 2.7-By cộng đồng
        • Cảnh giác hình thức lừa đảo 'việc nhẹ lương cao'
        • Trang bị kỹ năng để luôn ứng phó được các thủ đoạn lừa đảo thay đổi liên tục
        • Xuất hiện thủ đoạn lừa đảo trực tuyến mới nhắm vào người dùng TikTok
        • 4 chiêu trò lừa đảo mạo danh đang được kẻ xấu sử dụng tấn công người dùng
        • Cảnh báo thủ đoạn lừa đảo mới: Đánh cắp thông tin thẻ tín dụng
        • Thông tin về mã độc cơ bản
          • Thời gian gần đây, người dân Mỹ báo cáo họ nhận được nhiều tin nhắn, cuộc gọi với nội dung yêu cầu .
          • Phát hiện mã độc đánh cắp thông tin người dùng Google Chrome, tiềm ẩn nguy cơ bị truy cập vào tài kh
        • Người dân vẫn liên tiếp ‘sập bẫy’ lừa đảo mạo danh chiếm đoạt tài sản
        • Tổng hợp chi tiết các hình thức và mục đích lừa đảo
        • Dương Hải Nam
          • Page
          • Các ký hiệu , thông số khi check SSD nên biết Seq (Sequential Read/Write): Đo tốc độ đọc/ghi dữ liệu
          • Windows: Tự động cập nhật Chứng chỉ gốc - Trusted Root Certificates Vấn đề Bạn gặp lỗi NET::ERR_CERT
          • ZALO KHÔNG LƯU ĐƯỢC FILE ẢNH VỪA NHẬN
      • Cảnh giác thủ đoạn mạo danh shipper lừa chuyển tiền
      • SSD phân tầng sản phẩm - các bạn nên biết.
      • Hướng dẫn Tắt Bitlocker luôn trên máy tính hỗ trợ bitlocker
      • 2.1-VN IT for All | ITTalks 1102
        • IT Talks - Nghề IT & lộ trình thăng tiến tại Thủ Đức, 26/04/2025
        • Kỳ 06-Ransomware: Fundamentals and Countermeasure Strategies tại thành phố Vũng Tàu
        • Cảm Nhận Về ITTALK #1102 Section 5 - Ransomware Training and Awareness - THỦ ĐỨC
        • ITTalk 1102 #Section 4 29/06 ( Biên Hòa – Đồng Nai )
    • 3.Quê hương & đất nước. Tạp pín lù
      • Vesak 2025 & Xá lợi, Quả tim máu
        • Quoc Viet Nguyen - NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.00-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.01-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.02-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.03-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
          • P.04-NHỮNG LỜI ĐỒN VÀ SỰ THẬT VỀ NGÀI QUẢNG ĐỨC
        • Trái tim bất tử hay màn trình diễn niềm tin?
        • Nguyễn Gia Việt : Đi tìm Phật mà không hiểu Phật
        • XÁ LỢI THẬT CỦA ĐỨC PHẬT VÀ XÁ LỢI NIỀM TIN
        • Lê Huỳnh Phương Thảo : CÁC VỊ SÁNG LẬP TÔN GIÁO CÓ LẮC ĐẦU NGAO NGÁN?
        • CHIÊM BÁI ĐẠI NHIỆT – 278 BỒ TÁT TRƯỢT NHIỆT ĐỘ…
        • 5 BƯỚC TU HÀNH ĐỂ CÓ XÁ LỴ
        • Lê Huỳnh Phương Thảo : MỘT DÂN TỘC TIẾN HOÁ NGƯỢC
        • Quốc Ấn Mai : Ca ngợi một cục muối hồng bán đầy rẫy trên các trang thương mại điện tử thành xá lợi
      • Chăm các bé cưng (Pets)
        • Bạn có nuôi các bé cưng (pets). Hãy luôn :........(kèm trong bài)
        • Các bé : Mèo
          • Rận tai trên mèo
          • Viêm phúc mạc truyền nhiễm ở mèo (FIP)
          • Mèo : Dưới đây là một số bệnh thường gặp
          • FIP Ở MÈO: BỆNH NGUY HIỂM NHƯNG CÓ THỂ KIỂM SOÁT!
          • Kinh Nghiệm Vượt Qua Bệnh FIP Ở Mèo
        • Các bé : Chó
          • Bệnh Parvo ở chó: Nguy hiểm rình rập và giải pháp tối ưu
          • Chó : Dưới đây là một số bệnh thường gặp
          • MÙA VE CHÓ TÁC OAI
        • Giun đũa là một loại ký sinh trùng thường gặp ở chó và mèo
        • LÀM GÌ ĐỂ BẢO VỆ CHÓ MÈO NHÀ BẠN KHI THỜI TIẾT GIAO MÙA
      • Quê Hương Đồng Nai Của Tôi & Của Mọi Người
        • Đốc phủ xứ Biên Hòa : ông Võ Hà Thanh & gia đình
          • ‘Nhà lầu ông Phủ’, ẩn mình trong hoang phế
          • Lá rụng về cội (Thăm mộ đốc phủ Võ Hà Thanh)
          • Tổ đình Bửu Long và cư sĩ Võ Hà Thuật
          • Tòa nhà đốc phủ Thanh & giai thoại
        • Xôi chiên phồng
          • Xôi chiên phồng Đồng Nai
          • Đi tìm nguồn gốc xôi chiên phồng
        • Lâm Trung Trại và những anh hùng “thủy hử” đất Đồng Nai
        • Ngôi chùa mang tên Chùa Cô hồn
        • Người canh 'giấc ngủ' của tiền nhân : Khu lăng mộ danh nhân văn hóa Trịnh Hoài Đức
        • Những địa danh xưa của Đồng Nai
        • Chuyện hai vị họ Lương ở Biên Hòa
        • Cố nhân sĩ Lương văn Lựu - 1916- 1992
        • Biên Hòa trăm năm trước
        • Đi xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
          • P.1-Đi xe lửa Sài Gòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
          • P.2-Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
          • P3-Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
          • P.4-Đi xe lửa Sàigòn - Biên Hòa nửa thế kỷ trước
        • Ngắm vẻ đẹp của các loài động vật hoang dã ở vườn thú lớn nhất Đồng Nai
        • Khám phá 'phố' ẩm thực về đêm không lúc nào vắng khách ở khu chợ Sặt nhỏ Hố Nai
        • Ngắm toàn cảnh từ trên cao vẻ đẹp của 11 cây cầu bắc qua sông Đồng Nai
        • Trịnh Hoài Đức - nhà văn hóa lớn, nhà sử học, nhà quân sự đại tài
        • Tản mạn về địa danh hành chính thuộc Biên Hòa
        • Khám phá hang động 'như thành quách' dưới rừng ở Đồng Nai
        • Khám phá thế giới hang động trong lòng đất giữa rừng giá tỵ ở Đồng Nai
        • Rực rỡ phúc khí cầu mang nguyện ước hạnh phúc, bình an tại Lễ hội chùa Ông ở Cù lao Phố
        • Vang danh bưởi Tân Triều
      • Lưu ý thanh toán khi dùng thẻ tín dụng, tránh bị mất tiền ngu giống mình
      • Ta đi đâu đó | cảm nhận
        • Bài số 01 - FPT Poly & Ventech Workshop
        • Bài số 02 - Bảo Mật Thông Tin tại FPT Poly Đồng Nai
        • Bài số 03
        • Bài số 04 | Father's Day | Saint Joseph
        • Bài số 05 | BICSI Hanoi | 14 Mar 2025
        • Bài số 06 | Festa del Papà – Ngày của Cha ở Ý
        • Bài số 07 - Những người bạn
        • Bài số 08 -Bạn có nuôi các bé cưng (pets). Hãy luôn ... xem trong phần ghi chú trong bài
        • Bài số 09 -Tâm Sân đó ngược lại với tâm Bi, sẽ hại chính chúng ta mà thôi
        • Bài số 10
      • Cóp nhặt linh tinh (xà bì chưởng)
        • HÃY CÙNG CHUNG TAY GIÚP MỌI NGƯỜI PHÒNG NGỪA LUADAO
        • Người không học hỏi thêm trong thời gian rảnh.....
      • Nhà Ga Xép
        • Tàu SE7 qua cầu đôi, hay cầu Chợ Mới tiếp tục hành trình vào Nam
      • Triết - tìm hiểu về triết
        • Triết học Kitô giáo
          • TÔN GIÁO: LA BÀN THIÊNG LIÊNG CHO CON NGƯỜI
          • SIÊU HÌNH HỌC CỦA BONAVENTURA: MỘT SIÊU HÌNH HỌC MANG TÍNH THẦN HỌC
          • LUẬT TỰ NHIÊN: VẤN ĐỀ TIẾN HÓA & TỔN TẠI CỦA THIÊN CHÚA
          • THIỀN VIPASSANA (Thiền minh sát tuệ)
          • LUẬT TỰ NHIÊN VÀ PHẨM GIÁ CỦA CON NGƯỜI
          • SƠ LƯỢC VỀ TRIẾT HỌC TỰ NHIÊN
          • LUẬT TỰ NHIÊN VÀ CÔNG BẰNG XÃ HỘI
          • NỀN TẢNG CỦA TRI THỨC ĐẠO ĐỨC ĐẾN TỪ ĐÂU?
          • TRI THỨC CON NGƯỜI VỀ VŨ TRỤ
          • PHÁN ĐOÁN ĐẠO ĐỨC LÀ TƯƠNG ĐỐI, CHỦ QUAN VÀ TẤT ĐỊNH?
          • TÔN GIÁO VÀ CÁC BIỂU TƯỢNG NHÂN HỌC
          • Sự thành hình triết học Kitô giáo
        • SỰ THIẾT YẾU CỦA TRIẾT HỌC TRONG THỜI ĐẠI A.I.
      • Lê Trọng Kha (LeKha Mart)
        • Những lưu ý khi ở khách sạn!
      • Nguyễn Ngọc Tư (nhà văn nữ)
        • Tôi bắt đầu tin, một người không chỉ sống cho riêng mình, rằng chết chưa phải là hết.....
        • Cảm xúc ngắn
          • "Bây giờ, lúc rạp mình trước đức Phật là lúc tâm chúng sinh bất an nhất.
          • Mùng bốn, Tết tan
      • Thế giới Gen (Y,X,Z ...)
        • Delulu Là Gì? Giải Nghĩa Cụm Từ Trendy Gen Z Nào Cũng Biết
        • Gen Y Là Gì? Thế Hệ Millennials Và Những Điều Khiến Họ Khác Biệt
        • Thế hệ Gen Z Là Gì Và Những Điều “Lồi Lõm” Trong Mắt Các Gen Khác
      • Thế giới VUCA & BANI
        • BANI vs VUCA: Từ viết tắt nào phù hợp để mô tả thế giới này?
        • VUCA Là Gì? Lời Khuyên Cho Giới Trẻ Trong Thời Đại VUCA
        • BANI World Là Gì? Cách Đối Diện Với Thế Giới Mới Nhiều Hỗn Tạp
      • Nhiều tác giả
        • Tác giả : Vinh Râu
          • 2025-P01-1 CÂU CHUYỆN VỀ SỰ THẬT | Tác giả : Vinh Râu
          • 2023-CÓ MỘT CÂU CHUYỆN KHÁC VỀ TẤM ẢNH” EM bÉ NAPALM”
        • Bàn thiên- Một dấu ấn thời khai hoang còn tồn tại | TVN
        • Trương Vĩnh Ký – Người giữ lửa cho tiếng nói Nam Kỳ | Nguyễn Văn Sâm
        • Từ nỗi đau của ông, Võ Văn Kiệt
        • CHÙA GHOSITARAM,xã Hưng Hội, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu
        • PHƯỚC HẢI CỔ MIẾU - Ngôi chùa Hoa thờ Cá Ông-
        • Đình An Hội, Bến Tre
        • 6 NGÀNH NGHỀ Ở VIỆT NAM MÀ CÁC CÔNG TY NƯỚC NGOÀI CÓ THỂ RỜI ĐI SAU KHI MỸ ÁP THUẾ NHẬP KHẨU 46%
        • KÝ SỰ BỊ CHÍCH ĐIỆN Ở CAM
        • CÁCH PHÂN BIỆT SÁCH 𝗡𝗘𝗫𝗨𝗦 THẬT - GIẢ?
        • Người Sài Gòn tử tế
          • Người Sài Gòn tử tế - Bài 1: Những bữa chay ngon từ tay chú Kiếm
        • Chủ đề "Có nên đi học từ Cao Đẳng,Đại Học hoặc bỏ học?!!"
          • Phần 01-Chủ đề "Có nên đi học từ Cao Đẳng,Đại Học hoặc bỏ học?!!"
          • Phần 02-Chủ đề "Có nên đi học từ Cao Đẳng,Đại Học hoặc bỏ học?!!"
          • Phần 03-Chủ đề "Có nên đi học từ Cao Đẳng,Đại Học hoặc bỏ học?!!"
        • Đàm Hà Phú
          • Cảnh giác lừa đảo - những câu chuyện ngắn
        • Nói về việc Đọc Sách từ anh Thái Tân, anh Thái Hạo và từ sưu tầm
        • Làm thuê làm chủ khác nhau gì không?
        • Chuyện cảnh giác
          • Cẩm nang nhận biết và phòng tránh Lừa đảo chuẩn hóa thông tin cá nhân
        • Bác Sĩ Nguyễn Văn Hoài
        • Dưỡng Trí Viện Biên Hòa, ngày nay là Bệnh Viện Tâm Thần TW2 Biên Hòa
          • Nguyễn Văn Hoài (1898 - 1955): Bác Sĩ Giám Đốc - Người Việt Đầu Tiên Của Dưỡng Trí Viện Biên Hòa
          • Vị giám đốc người Việt đầu tiên của Nhà thương điên Biên Hòa
        • 7 khái niệm liên quan đến tội phạm tình dục
        • Mùng 9 vía trời - mùng 10 vía đất.
        • Mùng 10 tháng giêng: Ngày vía Thần Tài hay ngày vía Thần Đất?
        • Bỗng lù lù đâu ra ông Thần Tài? Nếu lậm quá lại thành ra mê tín
        • TỤC CÚNG THẦN TÀI VÀO MÙNG 10 THÁNG GIÊNG ÂM LỊCH: SỰ TIẾP BIẾN VĂN HÓA ĐÃ DIỄN RA NHƯ THẾ NÀO?
        • Xuất khẩu gian lận
        • “Gia phả ngầm” ở Nam bộ
        • Chữ quốc ngữ, chữ nuớc ta từ Alexandre de Rhodes đến Trương Vĩnh Ký
        • Lệ cúng Vật Lề: Mật ngữ truyền đời của người mở đất!
        • Nhà ở của người Nam bộ xưa
        • Mả Tàu | *Tản mạn – Hoài Nguyễn
      • Yếm, áo yếm, di sản trang phục cổ truyền Việt Nam | TVN
      • Chuyện Nữ thần Tự do cưới ông Paul Bert rồi trèo lên nóc Tháp Rùa Hà Nội
      • Ý nghĩa của nén hương trong văn hóa tâm linh người việt
      • Du lịch & khám phá
        • Đông Nam Bộ
          • Sài Gòn
            • Nghĩa An Hội Quán (hay còn gọi là Chùa Ông, Miếu Quan Đế - nơi thờ phụng Quan Vũ)
            • Sài Gòn nhớ nhớ thương thương
              • Kỳ 1: Nhớ lắm Trường Nguyễn Thượng Hiền
              • Kỳ 2: Bà Quẹo là... Bà Quẹo nào?
              • Kỳ 3: Bảy Hiền thân thương
              • Kỳ 4: An Phú Đông, vườn xưa bên phố
              • Kỳ 5: Bí mật 'phi thuyền Apollo' giữa Sài Gòn
              • Kỳ 6: Nhớ làng đại học Thủ Đức
              • Kỳ 7: Đường xưa về Nhà Bè
              • Kỳ 8: Lũy Bán Bích từng ngát hương ngâu
              • Kỳ 9: Bàn Cờ, giao điểm truân chuyên
              • Kỳ cuối: Bàn Cờ, phố chợ thân quen
            • Hầm bí mật dài gần 100 m trong ngôi đình cổ ở TP HCM
          • Biên Hòa - Đồng Nai
            • NGỌC XÁ LỢI CỦA ĐỨC BỔN SƯ THÍCH CA MÂU NI PHẬT | HOÀNG ÂN CỔ TỰ
            • Hoàng Ân cổ tự với cây dầu 300 tuổi
            • Lệ Kỳ Yên
              • Đình Tân Lân
            • Thác Đá Hàn
            • Khu nghỉ dưỡng Thiền Tâm
            • Kinh nghiệm du lịch Đồng Nai “đầy đủ và hữu ích nhất”
            • Ngôi chùa ‘đặc biệt’ trong bệnh viện tâm thần ở Biên Hòa
            • Tản mạn địa danh Hố, Trảng ở Đồng Nai
          • Bà Rịa - Vũng Tàu
            • Suối Đá và suối Tiên nằm trong quần thể núi Dinh
        • Đôi nét về lịch sử hòn đảo Đài Loan
        • Khái quát quá trình hình thành và phát triển biển – đảo Việt Nam
        • Miền Tây Nam Bộ
          • Hà Tiên
            • Đến Hà Tiên viếng lăng Mạc Cửu
      • Nguyễn Gia Việt
        • Người Miền Nam chúng ta cúng mùng 10 tháng Giêng là cúng Chú Thổ
        • Người Miền Nam nói rõ vú sữa, bác sĩ, sầu riêng. Cấm kêu là "quả sầu", "quả vú", "bác"
        • Nghĩ về Tết nó như cuốn phim xưa tuôn lại....
        • Nhà đẹp ngày xưa
        • Cháo vịt Miền Nam
        • Chợ Nổi Miền Tây
    • 4.Tôn Giáo
      • Công Giáo
        • HIỆN TƯỢNG THIẾU NỮ “DIỄN NGUYỆN” HIỆN NAY TẠI VIỆT NAM
        • Lm. Anmai, CSsR tổng hợp
          • NƠI CAO TRỌNG NHẤT TRONG NHÀ THỜ VÀ Ý NGHĨA SÂU SẮC CỦA CỬ CHỈ THỜ LẠY
          • CÓ NHIỀU THỨ ĐÃ CŨ ĐẾN MỤC NÁT, MÀ HỔNG HIỂU SAO NGƯỜI TA CỨ LÔI RA ĐỂ LÀM ĐAU NHAU
          • CHỮ CŨNG CÓ NĂM BA ĐƯỜNG CHỮ
          • LỜI NGUYỆN TỐI
          • LẠY CHÚA!
          • HÔN NHÂN : QUÀ HAY GÁNH NẶNG
          • Xá lợi hay đá muối? Mời các bạn đoc bài viết sau đây của nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc- Phuc Dinh Kim
          • VATICAN SẼ CẮT SÓNG ĐIỆN THOẠI TRONG THỜI GIAN MẬT NGHỊ BẦU GIÁO HOÀNG
          • TRUMP BÁC BỎ LỜI CHỈ TRÍCH VỀ HÌNH ẢNH ĐỨC GIÁO HOÀNG DO AI TẠO RA
          • CHỜ KHÓI TRẮNG Ở VATICAN LÀM BÙNG NỔ MẠNG XÃ HỘI
        • Giáo lý cho người trẻ
          • 01. Làm sao để có thể khám phá tôi thật sự là ai?
          • 02. Bằng cách nào Kinh Thánh giúp tôi hiểu biết chính mình?
          • 03. Làm sao để hiểu Kinh Thánh?
        • Tên trộm lành: Thánh Disma, hy vọng đến từ thập giá
        • Nơi yên nghỉ của Đức Tổng Phaolô Bùi Văn Đọc
        • Lời nguyện tín hữu - Chúa nhật IV Mùa Chay - năm C (2025)
        • Hành trình tìm nơi lưu giữ thánh tích của một vị thánh tử đạo trên đất Sài Gòn
        • Một trong các tác phẩm điêu khắc nổi tiếng nhất thế giới cũng là nguồn lạ lùng tạo nên các truyền th
        • Từ khổ giá đến vinh quang
        • Truyền giáo là yêu thương người tật nguyền
        • ANTIQUA ET NOVA Ghi chú về Mối Tương Quan giữa Trí Tuệ Nhân Tạo và Trí Tuệ Con Người
        • DẠY VÀ HỌC KINH THÁNH do Lm Ignatio Hồ Văn Xuân giảng dạy trực tuyến
          • Phần 1: Một số khái niệm căn bản
          • Phần 2: NGŨ THƯ | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 3: CÁC SÁCH LỊCH SỬ | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 4: CÁC SÁCH GIÁO HUẤN - KHÔN NGOAN | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 5: NGÔN SỨ - TIÊN TRI | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 6: CÁC SÁCH TIN MỪNG | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 7: SÁCH CÔNG VỤ TÔNG ĐỒ | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 8: CÁC THƯ MỤC VỤ CỦA THÁNH PHAOLÔ | Thánh Kinh Tổng quát
          • Phần 9: CÁC THƯ CHUNG - Phần 10: SÁCH KHẢI HUYỀN | Thánh Kinh Tổng quát
          • Bài 11: Mô-sê và việc thành lập dân Ít-ra-en (P1) | Các tổ phụ - Tìm hiểu Cựu Ước
          • Bài 12: Mô-sê và việc thành lập dân Ít-ra-en (P2) | Các tổ phụ - Tìm hiểu Cựu Ước
          • Bài 13: Giô-suê lãnh đạo dân chinh phục đất Ca-na-an | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 14: Thời đại các thủ lãnh | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 15: Lập nền quân chủ: Sa-mu-en và Sau-lê | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 16: Đa-vít, tôi trung của Chúa (1010-970) | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 17: Sa-lo-môn, một sự huy hoàng đắt giá (970-931) | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC
          • Bài 18: Các ngôn sứ, lãnh đạo tinh thần của Dân Chúa - Ngôn sứ Ê-li-a và Ê-li-sê
          • Bài 19: Các hành động kỳ lạ của các ngôn sứ | TÌM HIỂU CỰU ƯỚC |
        • QUY ĐỊNH VỀ THỦ TỤC HÔN PHỐI ÁP DỤNG CHO TOÀN GIÁO HỘI TẠI VIỆT NAM 2024
        • Mục vụ Giới trẻ Việt Nam - Vietnam Youth Ministry
          • Thông điệp hàng ngày
            • THỨ SÁU SAU LỄ TRO . Mt 9,14-15
            • THỨ NĂM SAU LỄ TRO . Lc 9,22-25
        • Các lớp giáo lý (đang thực hiện)
          • 1.Dự án lớp học THKT-GHTGVN
            • 2023
              • Hướng dẫn sử dụng Zoom
                • Cài đặt ứng dụng Zoom cho điện thoại Android
                • Hướng dẫn thay đổi hình nền trong Zoom - trên di động
                • Hướng dẫn đổi tên hiển thị trên Zoom
                • Hướng dẫn đăng nhập vào Zoom khi đã có ID/Link học
                • Hướng dẫn tải ứng dụng Zoom & 1 số hướng dẫn chung cơ bản
              • Hướng dẫn bật tính năng Nhận Tin Nhắn và Cuộc Gọi Lạ trong Zalo
              • Link Youtube để xem lại
              • Nội dung và thành phần giáo viên hướng dẫn Lớp Tìm Hiểu Kinh Thánh & Cầu Nguyện Với Lời Chúa
            • 2024
          • 2.Chương trình hồi tâm trực tuyến (Online)
            • 2023
              • Thư Mời - Chương Trình Hồi Tâm Hằng Tháng
              • Hướng dẫn sử dụng Zoom cơ bản
                • Hướng dẫn cách bật tính năng Nhận Tin Nhắn và Cuộc Gọi Lạ trong Zalo
                • Hướng dẫn thay đổi hình nền trong Zoom trên nền điện thoại di động
                • Hướng dẫn sử dụng Zoom cho Android và IOS (tương tự)
            • 2024
          • 3.Chương trình “Cứ Theo Thầy”
            • 2023
              • THƯ MỜI v/v tham gia chương trình “Cứ Theo Thầy”
            • 2024
          • 4.Hỏi và Đáp với các Cha
          • 5.Lớp giáo lý viên-GP.Xuân Lộc
            • LỊCH CÔNG GIÁO - Năm Phụng Vụ 2023 - 2024
            • "YOUCAT" -
            • LỜI NGUYỆN CHUNG -
            • HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC VIỆT NAM HƯỚNG DẪN TỔNG QUÁT VIỆC DẠY GIÁO LÝ TẠI VIỆT NAM 2017
            • BỘ PHÚC ÂM HÓA CÁC DÂN TỘC - Dành cho các giáo lý viên
            • CATECHESI TRADENDAE | Tông huấn của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II về DẠY GIÁO LÝ TRONG THỜI ĐẠI CHÚN
        • Giáo lý cấp I
          • Ký hiệu các sách Kinh Thánh
          • Đến Bàn Tiệc Thánh
            • Phần 1-Tuyên xưng đức tin
              • Bài 1-Thiên Chúa sáng tạo trời đất & muôn vật
              • Bài 2-Thiên Chúa tạo dựng loài người
              • Bài 3-Sa ngã
              • Bài 4-Con Thiên Chúa làm người
              • Bài 5-Cuộc khổ nạn của chúa Jesus
              • Bài 6-Chúa Jesus sống lại & lên trời
              • Bài 7-Chúa Thánh Thần
              • Bài 8-Thiên Chúa Ba Ngôi
              • Bài 9-Cộng Đoàn Hội Thánh
              • Bài 10-Tổ Chức Hội Thánh
              • Bài 11-ĐỨC MA-RI-A MẸ CHÚA GIÊ-SU VÀ MẸ HỘI THÁNH
              • Bài 12-ƠN THA TỘI
              • Bài 13-ƠN PHỤC SINH VÀ ĐỜI SỐNG VĨNH CỬU
            • Lời nói đầu
            • Bài mở đầu
            • Phần 2-Sống trong chúa Ki-tô
              • Bài 14-Con người là hình ảnh của Thiên Chúa
        • Nhà thờ & địa lý
          • Lược sử Giáo xứ Thánh Gẫm
        • Trung Vu Cssr
          • KHI HỌ TOAN TÍNH, HÃY CHẮC CHẮN RẰNG BẠN ĐANG LẦN CHUỖI MÂN CÔI...
          • Đôi khi, ma quỷ không đến với cặp sừng đáng sợ; nó đến trong hình hài của một quý ông...
          • ĐỪNG ĐỔI SỰ THẬT LẤY HÒA BÌNH; VIỆC ẤY SẼ PHẢN TÁC DỤNG...
          • XÁC ĐỊNH BẢN THÂN HOẶC NGƯỜI KHÁC SẼ XÁC ĐỊNH BẠN
          • ĐỪNG BAO GIỜ PHỚT LỜ TIẾNG GỌI KÊU GỌI TA CẦU NGUYỆN...
          • AI HIỂU ĐƯỢC THỜI GIAN VÀ THỜI ĐIỂM SẼ KHÔNG GHEN TỊ VỚI AI...
          • Ở SAI NƠI, BẠN SẼ KHÔNG BAO GIỜ ĐƯỢC TRÂN TRỌNG ...
          • SỰ KHÁC BIỆT GIỮA: TÔNG ĐỒ VÀ MÔN ĐỆ
          • NHƯỜNG NHỊN NGHĨA LÀ BẠN TRÂN TRỌNG MỐI QUAN HỆ HƠN LÀ CÁI TÔI
          • THÔNG ĐIỆP DILEXIT NOS CỦA ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ VỀ TÌNH YÊU NHÂN LOẠI VÀ THẦN LINH CỦA THÁNH TÂM C
          • MỘT NGƯỜI LÃNH ĐẠO PHẢI CHẤP NHẬN SỰ PHÊ BÌNH XÂY DỰNG
          • ĐỪNG NÓI, “CHUYỆN ẤY SẼ KHÔNG BAO GIỜ XẢY ĐẾN VỚI TÔI;” BÀN CỜ CÓ LÚC XOAY CHIỀU
          • ĐỪNG SỐNG ĐỂ LÀM HÀI LÒNG NGƯỜI ĐỜI; CON NGƯỜI RẤT NHANH QUÊN KẺ ĐÃ KHUẤT...
          • Mặc áo nhặm và ngồi trên tro
          • Không ai thực sự thất bại, chỉ là chúng ta đang trải qua những thăng trầm của cuộc sống
          • GIÀU HAY NGHÈO LÀ DỰA VÀO BẢN CHẤT, KHÔNG PHẢI CỦA CẢI
          • CHÚNG TA ĐỀU CÓ MỘT CHIẾC TÚI; BẠN ĐANG MANG GÌ TRONG ĐÓ?
          • ĐÔI KHI, BUÔNG BỎ LÀ CON ĐƯỜNG DUY NHẤT ĐỂ CHỮA LÀNH
          • Hôm nay là lễ nhớ Đức Maria Nữ Vương Thiên Đàng!
          • Đừng tách rời Sự Thật và Nhân Đức
          • MỘT NGÀY KHÓ CHO CÁI TÔI LÀ MỘT NGÀY TỐT CHO TÂM HỒN
          • ĐỪNG ĐỂ SỰ HIỆN ĐẠI HỦY HOẠI CON CÁI BẠN...
          • BẠN BÈ CHÂN THÀNH RẤT HIẾM; NẾU CÓ, HÃY GIỮ LẤY
          • Nói chậm, nói vừa phải và nói ít.
          • Có nên hài lòng với điều kiện tối thiểu?
          • KHI NGƯỜI KHÁC TIN TƯỞNG BẠN VỚI NHỮNG YẾU ĐUỐI CỦA HỌ, XIN ĐỪNG LỢI DỤNG ĐIỀU ĐÓ ĐỂ CHỐNG LẠI HỌ.
          • Lỗ Kim trong Kinh Thánh là thứ gì ?
          • Dù đã cầu nguyện nhưng khó khăn vẫn chồng chất...
          • ĐỪNG NÓI RẰNG KẺ THẤT BẠI LÀ SẼ THẤT BẠI MÃI MÃI...
          • CAM KẾT LÀ HÀNH ĐỘNG, KHÔNG PHẢI LỜI NÓI
          • Bỏ lối tư duy "cái gì đến, sẽ đến"; hãy chiến đấu cho những điều bạn mong ước
          • LỜI BÀO CHỮA VỤNG VỀ
          • DƯỚI SỰ CHE CHỞ CỦA MẸ MARIA, KẺ THÙ KHÔNG THỂ ĐÁNH BẠI BẠN...
          • BẠN ĐÔI KHI CẦN HÀNH ĐỘNG, KHÔNG PHẢI CHỈ KIÊN NHẪN
          • Tuyên bố quan điểm về Lễ khai mạc Thế vận hội của Hội đồng Giám mục Chính thống Coptic Bắc Mỹ
          • Uống nước từ ly vỡ sẽ khiến bạn bị thương, cũng như tranh cãi với những người độc hại
          • Yêu Là Dám Chấp Nhận Ngay Cả Khi Bị Giáo Hội Làm Tổn Thương
          • CHẠY ĐẾN VỚI CHÚA GIÊSU TRONG BÍ TÍCH THÁNH THỂ HOẶC NHỮNG CON SÓI ĐÓ SẼ XÉ NÁT BẠN
          • QUY TẮC TIẾN HÀNH BIỆN PHÂN CÁC HIỆN TƯỢNG ĐƯỢC CHO LÀ CÓ NGUỒN GỐC SIÊU NHIÊN
            • Dẫn Nhập : Lắng Nghe Thần Khí Hoạt Động Nơi Dân Chúa
              • Sự Sửa Đổi Gần Đây
              • Lý Do Cho Các Quy Tắc Mới
              • Các Khía Cạnh Mới
              • Nhận Biết Hành Động Của Chúa Thánh Thần
              • Sự Tham Gia Và Đồng Hành Của Bộ
            • Lời Giới Thiệu
              • I. NHỮNG HƯỚNG DẪN CHUNG
              • II. CÁC THỦ TỤC CẦN LÀM THEO
              • Giai đoạn Kết luận
          • Ý nghĩa bức tranh Chúa Giêsu đánh đuổi những người buôn bán trong Đền Thờ
          • Fiducia Supplicans
            • Thông cáo báo chí liên quan đến việc tiếp nhận Fiducia supplicans của Thánh Bộ Giáo Lý Đức Tin
            • Hỏi đáp ngắn gọn về văn kiện "Fiducia Supplicans"
            • Tuyên bố Fiducia Supplicans về ý nghĩa mục vụ của việc chúc lành
            • HƯỚNG DẪN MỤC VỤ CHO VIỆC THỰC HIỆN FIDUCIA SUPPLICANS
            • Thông báo của Tổng Giáo Phận Singapore:
            • Tuyên bố Fiducia Supplicans về ý nghĩa mục vụ của việc chúc lành | Fiducia Supplicans
          • Dignitas Infinita
            • Tuyên bố Dignitas Infinita, văn kiện mới nhất của Tòa Thánh bàn về Phẩm Giá Con Người .
            • Phân Tích Triết Học về Tuyên bố Dignitas Infinita (Phẩm Giá Vô Hạn)
            • Trong 'Dignitas Infinita', Vatican bảo vệ con người, không phải chính trị"
            • Dignitas và truyền thông
            • Đạo đức sinh học trong Dignitas Infinita
            • Dignitas Infinita: Cái nhìn Tổng quan
            • Dignitas Infinitas: Giới bảo thủ hoan nghênh, giới cấp tiến lại coi đây là một bước lùi
            • BẢY ĐIỂM MƠ HỒ CỦA TUYÊN BỐ DIGNITAS INFINITAS
            • Ba điểm để hiểu "Dignitas infinita"
            • Dignitas Infinita - Bốn loại phẩm giá
            • Dignitas Infinita: Giáo Huấn Xã Hội Công Giáo Tái Khẳng Định Truyền Thống Nhân Quyền Phổ Quát
          • GỌI CHO HỌ NGAY, ĐỪNG MONG TRÊN THIÊN ĐƯỜNG CÓ BỐT ĐIỆN THOẠI...
          • THIÊN CHÚA HIỆN HỮU NHƯNG BẠN KHÔNG PHẢI LÀ NGÀI... HÃY SỐNG KHIÊM NHƯỜNG
          • AI LÀ BẠN CỦA BẠN?
          • CHÚA GIÊSU ĐÃ KHÔNG CHẾT ĐỂ LÀM CHO BẠN TRỞ THÀNH TỶ PHÚ; HÃY BIẾT ĐIỀU NÀY VÀ BÌNH AN...
          • NHÀ CÓ Ô DÙ VÀ THẾ HỆ DỰA DẪM
          • NĂNG LỰC VÀ TÀI NĂNG MỞ RA CÁNH CỬA; NHƯNG SỰ KHÔN NGOAN VÀ KỶ LUẬT MỚI LÀ THỨ GIỮ CHO NÓ LUÔN MỞ...
          • XÂY DỰNG ĐỨC TIN TRƯỚC CƠN BÃO...
          • GIỮA NGHI NGỜ VÀ TIN TƯỞNG
          • Ý nghĩa bức tranh Lễ Truyền Tin của Titian
          • Tu vậy mới là tu
          • KỂ CẢ KHI BẠN NÓI SỰ THẬT, Ý ĐỊNH CỦA BẠN VẪN QUAN TRỌNG...
          • ĐỨC GIÁO HOÀNG THỰC SỰ ĐÃ NÓI GÌ?
          • [Infographic] 01/01/2024: Thông điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô nhân ngày Hòa bình Thế giới lần thứ
          • Trí tuệ nhân tạo và Hòa bình – Vấn đề mới đặt ra cho các tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế
          • ĐIỀU CHÚNG TA BIẾT MÀ HỌ KHÔNG BIẾT...
          • CHUỖI MÂN CÔI THỰC HIỆN NHỮNG ĐIỀU KỲ DIỆU...
          • Tiểu sử Tôi Tớ Chúa Dumoulin Boria, Giám mục Tây Đàng Ngoài (1)
          • Báo cáo năm 1872 về Hạt Đại diện Tông Tòa Nam Đàng Ngoài
          • Các Thừa sai Pháp ở Bắc Kỳ (1): LỜI MỞ ĐẦU
          • Các Đấng Tử Đạo Của Nam Kỳ
          • Một bằng chứng lịch sử mới tìm thấy liên quan tới vụ thảm sát giáo dân ở Biên Hòa
          • Về vụ giải cứu 5 thừa sai Pháp năm 1843
          • Trích thư chung năm xxxx của Hội Thừa Sai Paris
            • Thư chung năm 1858 của Hội Thừa Sai Paris - Tây Đàng Trong
            • Thư luân lưu năm 1841 của Hội Thừa sai Paris
            • Trích thư Luân lưu năm 1840 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư Luân lưu năm 1842 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích thư luân lưu năm 1844 của Hội Thừa Sai Paris.
            • Trích Thư chung năm 1845 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích THƯ CHUNG năm 1846 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư chung năm 1847 của Hội Thừa Sai Paris
            • Thư chung năm 1848 của Hội Thừa sai Paris
            • Trích thư chung năm 1849 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư chung năm 1852 của Hội Thừa sai Paris
            • Trích Thư chung năm 1853 của Hội Thừa sai Paris
            • Trích Thư Chung 1854 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư chung năm 1855 của Hội Thừa Sai Paris
            • Trích Thư Chung năm 1856 của Hội Thừa Sai Paris
          • NGƯỜI CÔNG GIÁO CÓ NÊN DÙNG MẠNG XÃ HỘI ĐỂ PHÊ BÌNH GIÁO HỘI KHÔNG?
          • Cha John Aloysius Bonnard & Cha Augustin Schceffler : Các Thánh Tử Đạo Bắc Kỳ
          • Cha Philip Minh - Các Đấng Tử Đạo Của Nam Kỳ
        • Phêrô Nguyễn Văn Khải DCCT
          • MỘT TẬP TỤC ĐẠO ĐỨC RẤT HAY CỦA CÔNG GIÁO TRONG NGÀY LỄ CHÚA HIỂN LINH
          • NHỮNG LỜI RẤT HAY VÀ RẤT THỐNG THIẾT CỦA ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ TRONG SỨ ĐIỆP MÙA CHAY 2024
          • LỢI ÍCH KỲ DIỆU TỪ VIỆC THỰC HÀNH CÁCH ĂN CHAY MÀ CHÚA ƯA THÍCH (Is 58: 6-9)
          • NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA PHẨM PHỤC CỦA CÁC LINH MỤC MẶC TRONG THÁNH LỄ
          • THÔNG ĐIỆP MÙA CHAY 2024 CỦA ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ
          • ĐỂ HIỂU CHO ĐÚNG TUYÊN BỐ LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC CHÚC LÀNH CHO CÁC CẶP ĐỒNG GIỚI VÀ CÁC CẶP BẤT HỢP LỆ
          • CHUYỆN ĐI ĂN ĐÁM CƯỚI “KHÔNG PHÉP ĐẠO”
      • Phật Giáo
        • TẦM QUAN TRỌNG CỦA THIỆN NGHIỆP – LỜI DẠY TỪ KINH CUNDA NGƯỜI THỢ RÈN
        • CHÁNH NGỮ (SAMMĀ-VĀCĀ) TRONG PHẬT GIÁO NGUYÊN THỦY
        • Kinh chánh tri kiến | Phật Giáo Nguyên Thủy - kinh NIKAYA
          • P01-Thiện và bất thiện
          • P02-Thức ăn
          • P03-Tứ Diệu Đế
          • P04-Già và chết
          • P05-Sanh (Sinh)
          • P06-Hữu
          • P07-Chấp thủ
          • P08-Tham Ái
          • P09-Cảm thọ
          • P10-Xúc
          • P11-6 nhập
          • P12-Danh Sắc (Thân Tâm)
          • P13-Thức (Ý thức, nhận thức)
          • P14-Hành
          • P15-Vô Minh
          • P.16-Phần cuối - Lậu Hoặc
        • Kinh sám hối
          • Các cách khấn nguyện, sám hối tại nhà
          • Cần lưu ý gì khi đọc kinh sám hối hằng ngày?
          • khấn nguyện số 1 -Kinh sám hối
          • khấn nguyện số 2 -Kinh sám hối
          • khấn nguyện số 3 - Kinh sám hối
          • khấn nguyện số 4 - Kinh sám hối
        • Budsas.org - Bình Anson
          • Binh Anson's Facebook
            • TỈNH THỨC TRƯỚC CÁI CHẾT (2) | Hòa thượng Gunaratana (2017)
            • Nhầm lẫn giữa cây SALA và cây ĐẦU LÂN (Hàm Rồng)
            • GIỚI THIỆU PHẬT GIÁO TRONG 5 PHÚT
            • ĐẠI KINH THIẾT LẬP NIỆM (DN 22)
            • TÔI ĐÃ ĐẾN VỚI PHẬT GIÁO THERAVADA NHƯ THẾ NÀO?
            • DỊCH KINH VÀ ĐẠI HỌC - Hòa thượng Thích Minh Châu - Chánh pháp và Hạnh phúc
            • HẠNH ĐẦU ĐÀ CỦA TRƯỞNG LÃO MAHĀKASSAPA (ĐẠI CA-DIẾP)
            • Lời Phật dạy :PHÚC LỢI CHO MÌNH VÀ CHO NGƯỜI KHÁC
            • TAM TẠNG THÁNH ĐIỂN PHẬT GIÁO VIỆT NAM
            • CHÁNH NGỮ KHI SỬ DỤNG MẠNG XÃ HỘI
            • CÁC PHÁP HÀNH ĐẦU-ĐÀ PHỔ THÔNG TRONG THỜI HIỆN ĐẠI
            • Lời Phật dạy : NGƯỜI MÙ SỜ VOI
            • Làm lành, tránh ác, tu tâm.
            • Lời Phật dạy :THÙNG RỖNG KÊU TO
            • Chỉ là MỘT HẠT CÁT.
            • LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIÁC NGỘ?
          • A.Căn bản Phật pháp
            • 1.Giới thiệu đạo Phật | Tỳ kheo Bodhicitto
            • 2.Tóm Tắt Căn Bản Phật Giáo | Tỳ khưu Dhammika | Bình Anson lược dịch
            • 3.Lịch sử Đức Phật Thích Ca Mâu Ni | Gia Tuệ
            • 4.Đức Phật của chúng ta Tỳ kheo Thích Minh Châu
            • 5.Tam Tạng Kinh Điển Nguyên Thủy (Tam Tạng - Tipitaka)
            • 6.Tránh Vụ Phật Tử Tại Gia | Thích Thanh Từ
            • 7.Đạo đức trong nếp sống người Phật tử | Tỳ kheo Thích Minh Châu
            • 8.Người Phật tử chân chánh | Phúc Trung
            • 9.Phật giáo là gì? | Hòa thượng Narada
            • 10.Con đường giác ngộ theo kinh điển Nikaya | Thích Nữ Trí Liên
          • B.Lịch sử (về Tam Tạng Kinh,hình thành Đại Thừa, Nguyên Thủy v.v..)
            • 1.Tam Tạng Kinh Điển | Bình Anson
            • 2.Cây cỗ thụ Phật Giáo | R.P. Hayes
            • 3.Mahayana và Theravada: Cùng một cỗ xe | Bình Anson
            • 4.Sự hình thành Đại thừa | J. R. O'Neil
            • 5.Đạo Phật Nguyên Thủy và Đạo Phật Đại Thừa | Hòa thượng W. Rahula & Tỳ kheo Thiện Minh dịch
            • 6.Khái quát lịch sử truyền bá kinh điển và những đặc điểm của Kinh tạng Nikàya | Thích Viên Giác
            • 7.Khái quát về nguồn gốc kinh A-hàm | Thích Nguyên Hiền
            • 8.Sự hình thành của A Tỳ Ðạt Ma | Hòa thượng Thích Thiện Siêu
            • 9.Giới thiệu Phật giáo Nguyên thủy tại Việt Nam
              • A.Lịch sử phát triển
                • 9.1.Đạo Phật Nguyên Thủy tại Việt Nam | Bình Anson
                • 9.2.Năm trung tâm hoằng pháp đầu tiên của Phật giáo Nguyên thủy | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.3.Một số đặc điểm trong sinh hoạt của Phật giáo Nam tông | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.4.Vài nét về sự phát triển của Phật giáo Nguyên thủy tại Việt Nam | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.5.Một số đặc điểm trong sinh hoạt của Phật giáo Nam tông | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.6.Phật giáo Nam tông Việt Nam: Cái nhìn từ bên ngoài | Thích Huệ Giáo
                • 9.7.Những Nhà Sư Phật giáo Nguyên thủy truyền giáo đầu tiên ở Sài gòn - Gia định | Tỳ kheo Thiện Min
                • 9.8.Phật giáo Nam tông ở Cố đô Huế | Tỳ kheo Thiện Minh
              • B.Nghi thức sinh hoạt
                • 9.9.Lễ hội trong truyền thống Phật giáo Nguyên thủy | Tỳ kheo Thiện Minh
                  • 9.9.1.Ý nghĩa lễ hội rằm tháng Giêng (Màghapùja)
                  • 9.9.2.Ý nghĩ lễ hội rằm tháng Tư (Vesàkhapùja)
                  • 9.9.3.Ý Nghĩa Lễ Hội Rằm Tháng Sáu (Àsàlhapùjà)
                  • 9.9.4.Ý nghĩa lễ hội Rằm tháng Bảy
                  • 9.9.5.Ý nghĩa lễ hội Rằm tháng Chín
                • 9.10.Nghi thức Phật giáo Nguyên thủy | Tỳ kheo Thiện Minh
                • 9.11.Nghi Thức Tụng Niệm trong truyền thống Phật giáo Nguyên thủy
        • Xá-lợi | Biết thêm về ngọc xá-lợi
        • Phật Giáo Theravāda – Dhamma
          • Bộ nền tảng Phật giáo – Ngài Hộ Pháp
            • Phật Giáo Là Gì? Nền Tảng Phật Giáo – Tỳ-Khưu Hộ Pháp
            • Kinh Chuyển Pháp Luân – Tỳ Kheo Hộ Pháp
            • Nền Tảng Phật Giáo & Các Đầu Sách Tỳ Khưu Hộ Pháp Biên Soạn
            • Bát Chánh Đạo, Pháp Hành Trung Đạo – Tỳ Kheo Hộ Pháp
            • Ngày Rằm Tháng Tư Trong Phật Giáo – Tỳ Khưu Hộ Pháp
            • 3 Con Đường Thoát Khổ – Tỳ Khưu Hộ Pháp
          • Phật Pháp Căn Bản
            • Phần I
              • 1.1.Phần I – Giới Thiệu Đức Phật, Đức Pháp, Đức Tăng
              • 1.2.Phần I – Cuộc Đời Đức Phật
              • 1.3.Phần I – Tứ Diệu Đế
              • 1.4.Phần I – Bát Chánh Đạo
              • 1.5.Phần I – Giảng Giải Thêm Về Bốn Tầng Thiền Định (Jhana)
              • 1.6.Phần I – Nghiệp
              • 1.7.Bản Phần I – Nghiệp Chứa Ở Đâu?
              • 1.8.Phần I – Có Thể Biến Cải Quả Của Nghiệp Không?
              • 1.9.Phần I – Những Hiểu Biết Sai Lầm Hay Tà Kiến Về Kamma (Nghiệp)
              • 1.10.Phần I – Tìm Hiểu Về Nghiệp (Tiếp Theo)
              • 1.11.Phần I – Một Số Câu Hỏi Liên Quan Đến Nghiệp
              • 1.12.Phần I – Lợi Ích Của Sự Hiểu Biết Luật Nghiệp Báo
              • 1.13.Phần I – Các Loại Nghiệp
              • 1.14.Phần I – Lý Duyên Sinh
              • 1.15.Phần I – Luật Duyên Hệ Duyên
              • 1.16.Phần I – Hướng Dẫn Hành Thiền
              • 1.17.Phần I – Thiền Tha Thứ
              • 1.18.Phần I – Thiền Từ Ái (Niệm Tâm Từ)
              • 1.19.Phần I – Thực Hành Thiền Tha Thứ Và Thiền Từ Ái
            • Phần 2
              • 2.1.Phần II – Đặc Tính Siêu Việt Của Phật Giáo
              • 2.2.Phần II – Các Hạng Chúng Sinh Trên Đường Giải Thoát
              • 2.2.Phần II – Con Đường Giải Thoát
              • 2.4.Phần II – Hai Loại Quy Y
              • 2.5.Phần II – Quy Y Siêu Thế
              • 2.6.Phần II – Thiền Định (Samatha)
              • 2.7-Phần II - THIỀN MINH SÁT (VIPASSANĀ)
              • 2.8.Phần II -– Tông Phái Và Kết Tập Tam Tạng
              • 2.9.Phần II – Vô Ngã
              • 2.10.Phần II – Phụ Lục – Hãy Tìm Hiểu Tôn Giáo Này
              • 2.11.Phần II - HƯỚNG DẪN HÀNH THIỀN
              • 2.12-Phần II – Thực Hành Thiền Tha Thứ Và Thiền Từ Ái
          • 13 Điều Học Tăng Tàn – Luật Xuất Gia Tóm Tắt – Tỳ Khưu Hộ Tông
        • Nguyễn Gia Việt
          • Xá lợi lớn nhứt của một đời người là tiếng thơm và những việc giúp ích cho chúng sanh của người đó đ
          • Sống để rèn luyện đạo đức và sống cho thành nhân chớ không phải vì sợ nghiệp quả
          • Bốn hướng tám phương trời là gì?
          • Đạo Phật nguyên bổn trong giáo lý không có "lễ hằng thuận" ,cũng không có "giáo lý hôn nhân"
          • Đi chùa cầu bình an cho "mọi người và gia đình" có được không?
          • Đức Phật Thích Ca quan niệm về Trời (Đấng Tạo Hóa) như thế nào?
        • Huỳnh Duy Lộc
          • Phật giáo và con đường thoát khổ
          • Đức Phật: từ giây phút giác ngộ tới 50 năm làm khất sĩ | Mừng Phật Đản, Phật Lịch 2568
          • Đại lễ Phật đản 2024: Đức Phật và lý Duyên khởi
          • Phái Theravada (Thượng tọa bộ) của Phật giáo
          • Bồ Đề Đạt Ma, vị tổ thứ 28 của Thiền tông
          • Đức Phật và quán niệm về cái chết
          • Phật giáo Đại thừa: bối cảnh ra đời và ảnh hưởng
          • Hermann Oldenberg và “Đức Phật, cuộc đời, học thuyết và tăng đoàn”
        • Thích Tuệ Sỹ
          • (PDF) Kỷ yếu Tri ân Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ
          • TIỂU SỬ HÒA THƯỢNG THÍCH NGUYÊN CHỨNG | Hiệu: Tuệ Sỹ
          • Hoà thượng Tuệ Sỹ viên tịch
          • Hoà Thượng Thích Tuệ Sỹ Và “Tô Đông Pha Những Phương Trời Viễn Mộng”
          • Tuệ Sỹ và “Triết học về tánh Không”
        • Bồ Đề Đạt Ma, vị tổ thứ 28 của Thiền tông
        • MƯỜI HAI NHÂN DUYÊN - NGUYÊN LÝ VÀ ĐỊNH NGHĨA
      • Cao Đài
        • Khái quát về Đạo Cao Đài
    • 5.Nghiên cứu Quốc tế
      • Mỹ tăng thuế quan với toàn thế giới trong “Ngày giải phóng”, Việt Nam nằm trong nhóm cao nhất
      • Thế Giới Hôm Nay
        • THẾ GIỚI HÔM NAY: 21/06/2024
        • THẾ GIỚI HÔM NAY: 20/06/2024
        • THẾ GIỚI HÔM NAY: 18/06/2024
      • CUỘC ĐÀN ÁP HỒI GIÁO CỦA BẮC KINH ĐANG NHẮM ĐẾN TRẺ EM
      • “NHÀ NƯỚC NGẦM” CỦA TRUMP
      • TẠI SAO ĐẠO ĐỨC LÀ KẺ THÙ CỦA HÒA BÌNH?
      • NHỮNG THAY ĐỔI NHÂN KHẨU HỌC CHƯA TỪNG THẤY Ở TRUNG QUỐC
    • 6.HR/Admin-Thuế-Tài chính/Kế toán
      • Đừng thần thánh hóa việc đi thực tập sớm
      • Kế toán tài chính | Hạch toán
        • Hướng dẫn hạch toán mượn tiền giám đốc
      • SAU KHI ĐI LÀM BẠN NHẬN RA ĐIỀU GÌ?
      • Phạm Quang Phước - Hệ Thống Lương 3P
      • Bich Le
        • Series: Nghệ Thuật Offboarding – "Ly hôn" đúng cách nơi công sở
          • Phần 1: Offboarding là gì? Tại sao nó quan trọng?
          • Phần 2: Những Sai Lầm Phổ Biến Khi Offboarding
          • Phần 3: Hỗ trợ quyền lợi cho nhân viên khi nghỉ việc – Đừng để họ ra đi trong ấm ức!
          • Phần 4 - Exit Interview: Hỏi Gì Để Thực Sự Học Hỏi?
        • Series - Bí mật HR không ai nói
          • Phần 1: Cách deal lương để không bị ép giá
          • Phần 2: Tại sao những người làm ít hơn bạn lại được lương cao hơn?
          • Phần 3: Bạn có thật sự được “đánh giá công bằng” khi xét tăng lương hay không?
          • Phần 4.1: Làm thế nào để được thăng tiến mà không cần nịnh bợ sếp?
          • Phần 4.2: Làm thế nào để được thăng tiến mà không cần nịnh bợ sếp?
          • Phần 5: Dấu hiệu cho thấy công ty đang ép bạn nghỉ việc (mà không nói thẳng)
          • Phần 6: Những sai lầm khiến nhân viên giỏi không bao giờ thăng tiến
          • Phần 7: Khi nào nên nhảy việc? Khi nào nên ở lại? Nghệ thuật ra quyết định trong sự nghiệp.
          • Phần 8: Vì sao công ty luôn thích tuyển người mới thay vì tăng lương cho nhân viên cũ?
          • Phần 9: Tại sao nhân viên giỏi nghỉ việc, nhưng công ty vẫn không quan tâm?
      • Thanh Huyen Tran
        • HRBP có nên trực tiếp giải quyết xung đột nội bộ hay chỉ đóng vai trò tư vấn?
      • BẢN TIN NHÂN SỰ |bởi : 101 quản trị nhân sự
        • BẢN TIN NHÂN SỰ NGÀY 26-27/2/2025
      • BỊ "SA THẢI" CÓ LƯU VÀO HỒ SƠ VÀ BỊ CHECK REFERENCE KHI XIN VIỆC TIẾP THEO???
      • Tổng hợp Bộ luật lao động qua các năm
      • Cập nhật văn bản hướng dẫn Bộ luật Lao động 2019
      • SINH VIÊN MỚI RA TRƯỜNG KHÔNG CÓ KINH NGHIỆM LÀM SAO TÌM ĐƯỢC VIỆC LÀM?
      • Thắng Huỳnh
        • Xúc phạm /Vu khống/ Công kích/ “Bóc phốt” người khác trên mạng xã hội.
      • HR CẦN LÀM GÌ ĐỂ XÂY DỰNG EMPLOYER BRANDING MẠNH MẼ TRÊN MẠNG XÃ HỘI?
      • NHỮNG CÂU CHUYỆN VỀ LƯƠNG KHI BẮT ĐẦU ĐI LÀM
      • 6.1.HR/Admin
      • 6.2.Thuế
        • BHXH
        • Giảm Trừ Thuế TNCN
          • Giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc là một trong những quyền lợi quan trọng của người nộp thuế
          • 10 Lưu Ý Khi Đăng Ký Người Phụ Thuộc Để Giảm Trừ Thuế TNCN
          • Hướng dẫn làm Hồ Sơ Đăng Ký Thuế cho Người Phụ Thuộc - năm 2024 [tham khảo]
          • 12 THU NHẬP MIỄN THUẾ TNDN
          • 16 thông tin về thu nhập miễn thuế thu nhập cá nhân - 2024
      • 6.3.Tài chính/Kế toán
      • NHỮNG CÂU CHUYỆN VỀ LƯƠNG KHI BẮT ĐẦU ĐI LÀM
      • KHUNG NĂNG LỰC (Competency Framework) - NỀN TẢNG CHO SỰ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ & TỔ CHỨC
      • NHỮNG KỸ NĂNG CẦN CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI ĐI LÀM
      • NGƯỜI LÀM NHÂN SỰ PHẢI CÓ ĐỦ KIẾN THỨC VỀ LUẬT LAO ĐỘNG
      • Vai trò của HR trong làn sóng AI đang dần thay thế lao động?
      • Tổng hợp 104 Bài viết chuyên sâu HR & LEADERSHIP trong năm 2024 trên Phi&P - HR & Leadership
        • I. AI VÀ CÔNG NGHỆ TRONG QUẢN LÝ NHÂN SỰ
          • 1.AI trong Quản lý Nguồn Nhân lực - Lịch sử phát triển của AI
          • 2.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - Tác động tiềm ẩn của AI
          • 3.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - Những lợi ích từ việc áp dụng AI
          • 4.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - AI và ứng dụng trong công việc
          • 5.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực
          • 6.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực
          • 7.AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực - AI trong Quản trị Nguồn Nhân lực
          • 8.03 bước tiếp cận hiệu quả để ứng dụng AI trong Nhân sự
          • 9.Bài trình bày đính kèm nói về "Lãnh đạo đối diện với sự phát triển của Kỷ nguyên AI như thế nào?"
      • Challenge 2025: 365 ngày - Mỗi ngày 1 thuật ngữ Nhân sự
        • Ngày 1: Thuật ngữ "Employee Morale - Tinh thần nhân viên"
        • Ngày 2: Thuật ngữ "9 Box Grid - Mô hình 9 chiếc hộp"
        • NGÀY 6: BEHAVIORAL EVENT INTERVIEWING (PHỎNG VẤN SỰ KIỆN HÀNH VI) TRONG TUYỂN DỤNG NHÂN TÀI
        • NGÀY 7: BLENDED LEARNING SOLUTIONS TRONG ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN
        • NGÀY 8: BOTTOM-UP COMMUNICATION TRONG TỔ CHỨC
        • NGÀY 12: BASE PAY - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPENSATION & BENEFITS
        • NGÀY 13: BEHAVIORAL COMPETENCIES - VAI TRÒ & Ý NGHĨA TRONG EMPLOYEE DEVELOPMENT
        • NGÀY 14: BEREAVEMENT LEAVE: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG LEAVE MANAGEMENT
        • NGÀY 15: BIWEEKLY PAY - KHÁI NIỆM &VAI TRÒ TRONG PAYROLL
        • NGÀY 16: BLENDED WORKFORCE: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG WORKFORCE PLANNING
        • NGÀY 17: CROSSBOARDING: CHUYỂN ĐỔI NỘI BỘ - NÂNG TẦM CHIẾN LƯỢC NHÂN SỰ
        • NGÀY 18: CULTURE ADD: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPANY CULTURE
        • NGÀY 19: BROADBANDING - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPENSATION & BENEFITS
        • NGÀY 20: BUDDY PUNCHING - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPLIANCE
        • NGÀY 21: CANDIDATE REDISCOVERY TOOLS: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG TALENT ACQUISITION
        • NGÀY 22: COLLABORATIVE LEADERSHIP: KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG LEADERSHIP STYLE
        • NGÀY 23: CAREER LATTICE - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG CAREER DEVELOPMENT
        • NGÀY 27: CANDIDATE NPS - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG HR ANALYTICS
        • NGÀY 33: COMMISSION PAY - KHÁI NIỆM & VAI TRÒ TRONG COMPENSATION & BENEFITS
        • NGÀY 38: COMPETENCY-BASED PAY: TIẾP CẬN DỰA TRÊN NĂNG LỰC TRONG QUẢN LÝ TIỀN LƯƠNG
        • NGÀY 39: NÂNG TẦM CẠNH TRANH VỚI COMPETITIVE PAY TRONG QUẢN LÝ TIỀN LƯƠNG
        • NGÀY 42: CONTINGENCY RECRUITING - GIẢI PHÁP TUYỂN DỤNG LINH HOẠT TRONG THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG ĐƯƠNG ĐẠI
        • NGÀY 43: CONTINGENT WORKERS - KHAI THÁC LỰC LƯỢNG LAO ĐỘNG LINH HOẠT TRONG KẾ HOẠCH NHÂN SỰ
        • NGÀY 44: CONTINUANCE COMMITMENT - YẾU TỐ THEN CHỐT TRONG CAM KẾT NHÂN VIÊN
        • NGÀY 45: CONTINUOUS CHANGE - ĐỊNH HÌNH THẾ HỆ TIẾP THEO TRONG QUẢN LÝ THAY ĐỔI
        • NGÀY 46: FLEXIBLE STAFFING - ĐÁP ỨNG NHU CẦU NHÂN SỰ BIẾN ĐỘNG THÔNG QUA NHÂN VIÊN HỢP ĐỒNG
        • NGÀY 48: COST TO COMPANY (CTC) - HIỂU SÂU VỀ TỔNG CHI PHÍ NHÂN SỰ TRONG LƯƠNG BỔNG
        • NGÀY 49: BOOMERANG EMPLOYEES - CHIẾN LƯỢC GIỮ CHÂN NHÂN TÀI
        • NGÀY 50: KHÁM PHÁ BOUNDARYLESS ORGANIZATION TRONG THIẾT KẾ TỔ CHỨC
        • NGÀY 51: KHÁM PHÁ CULTURE FRAMEWORK TRONG VĂN HÓA NHÂN SỰ (ORGANIZATIONAL DEVELOPMENT)
        • NGÀY 52: KHÁM PHÁ CYBERVETTING TRONG CÔNG NGHỆ NHÂN SỰ (HR TECHNOLOGY)
        • NGÀY 53: KHÁM PHÁ DATA-DRIVEN RECRUITING TRONG TUYỂN DỤNG
        • NGÀY 54: KHÁM PHÁ CHIẾN LƯỢC TÌM KIẾM ĐA DẠNG (DIVERSITY SOURCING STRATEGIES) TRONG DIVERSITY & INCL
        • NGÀY 58: KHÁM PHÁ DECENTRALIZED ORGANIZATIONAL STRUCTURE TRONG THIẾT KẾ TỔ CHỨC
        • NGÀY 59: KHÁM PHÁ DELAYERING TRONG THIẾT KẾ TỔ CHỨC
        • Ngày 60: KHÁM PHÁ DELEGATIVE LEADERSHIP TRONG PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO
        • NGÀY 89: EMPLOYMENT STATUS – PHÂN LOẠI TRẠNG THÁI VIỆC LÀM TRONG EMPLOYMENT CLASSIFICATION
        • NGÀY 90: EXEMPT EMPLOYEE – PHÂN LOẠI NHÂN VIÊN MIỄN TRỪ TRONG EMPLOYMENT CLASSIFICATION
      • 7 Mô Hình Lắng Nghe Giúp Bạn Thành Công Trong Sự Nghiệp!
      • Trần Vũ Thanh
        • Chuyển Nghề tuổi 30, sao không dám?
      • Lương Ngọc Anh
        • 20 KỸ NĂNG QUAN TRỌNG CHO NGƯỜI LÀM NHÂN SỰ – Bạn đã trang bị đủ chưa?
        • Nhận Diện Sớm Biểu Hiện Tâm Lý Tiêu Cực Ở Nhân Viên: Phân Tích Từ Góc Độ Tâm Lý Học Tổ Chức và Chiến
        • [5 Mô Hình Chiến Lược] nổi tiếng từ McKinsey & Company, EY, PwC, Deloitte, BCG
        • Chăm Sóc Sức Khỏe Tinh Thần Cho Nhân Viên Tại Nơi Làm Việc: Với Chi Phí 0 Đồng
        • Lãnh Đạo Phục Vụ: Đặc điểm & những hình mẫu thành công!
        • [Goals] for HR in 2025: Xây dựng mục tiêu & kết quả quan trọng
        • Vai trò của HR trong Xây dựng Chiến lược: SO SÁNH GIỮA hr pRACTIONERS & HR DIrectors
        • So sánh vai trò của CEO, COO, CHRO, CFO trong SMEs, MNCs và Startups
      • Thao Ngoc Tran | Country Manager | Founder of HR Talks
        • Đừng trả lời “Em là người có thể làm việc dưới áp lực cao” khi được NTD hỏi “hãy mô tả phong cách là
        • Phụ nữ và những rào cản vô hình (Glass Ceiling)‼️
        • Lãnh đạo phục vụ
        • Thương hiệu cá nhân từ đâu mà có?
        • Tại sao người ta thường dùng “mindset” (Carols Dweck) khi muốn nói nghĩ, cảm nhận và phản ứng với cá
        • Có bao giờ trong phút giây nào bạn ngồi lại và tự hỏi “BẠN CÓ ĐANG SỐNG HẠNH PHÚC KHÔNG?”
        • Quản lý cấp trung cần biết!
        • Quấy rối tình dục (QRTD) - Ranh giới giữa vô văn hoá và khác biệt văn hoá là ở nhận thức
        • Làm gì khi bạn thấy mông lung trong sự nghiệp?
      • TẠM HOÃN XUẤT CẢNH DO NỢ THUẾ
      • Điều kiện vàng để hưởng các chế độ BHXH
      • 10 thay đổi lớn của Luật Bảo Hiểm Xã Hội - 2024
      • Bạn đã biết ? | Chế độ thai sản khi sinh con - 2024
      • HD chế độ Thuế & quản lý Thuế đối với các tổ chứ, cá nhân có hoạt động kinh doanh TMĐT
      • Hưởng lương hưu & Rút BHXH 1 lần | cách nào có lợi hơn ? [tham khảo]
      • Những chiếc Reg Flag Nên Né Khi Đi Phỏng Vấn
Powered by GitBook
On this page

Was this helpful?

  1. HomePage
  2. 1.Nhà nghiên cứu độc lập về văn hóa,lịch sử
  3. Tổng hợp & sưu tầm

TRANG PHỤC (THƯỜNG PHỤC) Ở ĐÀNG TRONG THỜI VÕ VƯƠNG NGUYỄN PHÚC KHOÁT – NHỮNG NÉT ĐẶC TRƯNG

PreviousVĂN BIA TRIỀU TÂY SƠN QUÝ GIÁ TRÊN ĐẤT HUẾ: BÀI MINH VĂN TRÊN MỘ VŨ HUÂN TƯỚNG QUÂN LÊ VIẾT SINHNextThủy quân Đại Việt thế kỷ 17, 18 và đầu thế kỷ 19 qua các nguồn sử liệu phương Tây

Last updated 1 year ago

Was this helpful?

TRANG PHỤC (THƯỜNG PHỤC) Ở ĐÀNG TRONG THỜI VÕ VƯƠNG NGUYỄN PHÚC KHOÁT – NHỮNG NÉT ĐẶC TRƯNG

TS. Võ Vinh Quang

Bài viết này được đăng tải trên sách Huế kinh đô áo dài Việt Nam (Nxb Thuận Hóa, Huế, 10/2020), tr.181-226. Bài đăng ở sách, chúng tôi gõ phần chữ Hán-Nôm khá đầy đủ, duy ở tại trang này thì chúng tôi xin lược bỏ phần Hán Nôm trong các trích đoạn dài, vì đã có hình ảnh đính kèm phía trước.

  1. Lời dẫn

Việt Nam với truyền thống hàng ngàn năm lịch sử, đã “ấp ôm” gìn giữ trong chính đời sống dân tộc mình rất nhiều sự phong phú, đa dạng, đa chiều về văn hóa và phong tục tập quán. Sự đa dạng ấy bắt nguồn từ quá trình dồn tích, ảnh hưởng tác động qua lại (cả tự nguyện và bắt buộc), giao thoa (cả chủ động lẫn bị động, có ý thức lẫn vô thức) giữa các nền văn hóa trong tiến trình lịch sử của dân tộc ta; Và cũng bởi tính đa chiều kích, đa văn hóa cùng với sự thiếu thốn khá nhiều tư liệu, hình ảnh thực tế, cụ thể qua từng giai đoạn lịch sử (do nhiều nguyên nhân như chiến tranh, thiên tai hoặc cũng có khi do sự bất cẩn trong nhận thức của chính con người… khiến cho nhiều nguồn tư liệu thư tịch và hình ảnh, vật chất của Việt Nam ta gần như không còn hiện diện) mà cho đến nay, việc phân định rạch ròi, rành mạch, rõ ràng các vấn đề về lịch sử, văn hóa phong tục tập quán của địa phương và đất nước gặp khá nhiều khó khăn, khiến nảy sinh không ít ý kiến trái chiều, chưa đồng thuận.

Một trong những phong tục truyền thống mà chúng tôi muốn đề cập ở đây, chính là các đặc trưng về y phục thường nhật của dân chúng (tức thường phục) ở Đàng Trong thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát.

Bởi lẽ, từ trước tới nay, các nhà nghiên cứu đều cùng nhận thức chung và khẳng định trang phục (ở đây chỉ thường phục) “áo dài” được áp dụng trong toàn cõi Nam Hà triều Võ vương Nguyễn Phúc Khoát (ở ngôi 1738-1765) chính là tiền thân của chiếc Áo dài truyền thống của Việt Nam hiện nay.

Tuy nhiên, chiếc “áo dài” thời chúa Nguyễn Phúc Khoát có những đặc trưng tiêu biểu gì, hay nói cách khác, có những điểm ưu thế ra sao, để từ đó tạo nên sự quy chuẩn áp dụng cho toàn dân (nam nữ) ở Đàng Trong; Và phong cách ăn mặc (thường phục thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát) đặc trưng ấy đã được các triều vua Nguyễn, nhất là Hoàng đế Minh Mạng (ở ngôi: 1820-1840) nâng tầm thành điển lệ, ban hành chỉ dụ áp dụng thống nhất trong toàn cõi Việt Nam.

Đó cũng chính là “nhịp cầu” quan trọng để chiếc áo dài truyền thống nước ta linh động thay đổi theo thời gian, dần đi đến sự hoàn thiện và định hình về phong cách riêng có, tạo nên một nét đặc sắc về trang phục, là “điểm nhấn” quan trọng trong nét văn hóa truyền thống của người Việt.

1- Nét đặc trưng của thường phục thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát

Đến nay, nhiều công trình nghiên cứu về văn hóa, phong tục tập quán và nhất là trang phục (áo quần, mũ nón, hài thia, giày dép… của dân tộc Việt Nam) đã nghiên cứu, luận bàn và lý giải về thường phục thời chúa Nguyễn Phúc Khoát. Bên cạnh những cuốn sách chuyên khảo về y phục như Tìm hiểu trang phục Việt Nam (Dân tộc Việt) và Trang phục Việt Nam của Đoàn Thị Tình, Trang phục triều Lê Trịnh của Trịnh Quang Vũ, Ngàn năm áo mũ của Trần Quang Đức… thì cũng có hàng trăm bài báo, tạp chí, bài tham luận tại các hội thảo trong và ngoài nước… ít nhiều đều đề cập.

Mặc dù vậy, các luận giải của các nhà nghiên cứu vẫn chưa thực sự nêu bật được nét đặc trưng y phục của nam nữ (thường phục) do Võ vương Nguyễn Phúc Khoát quy định, áp dụng cho toàn cõi Nam Hà (từ Nam sông Gianh vào Nam). Do đó, mới đây cũng có một số ý kiến phản bác, họ cho rằng chúa Nguyễn Phúc Khoát không phải là người định lệ nên chiếc “áo dài” tiền thân của áo dài Việt Nam hiện nay. Để giải quyết vấn đề này, chúng tôi xin phân tích và luận giải trên cơ sở các sử liệu ghi chép về thường phục thời Võ vương.

Như đã biết, quy định (định lệ) thay đổi trang phục có tính bắt buộc (pháp quy) trong toàn dân chúng xứ Nam Hà của Võ vương Nguyễn Phúc Khoát được ghi chép tại các tư liệu gồm:

(1) Phủ biên tạp lục 撫邊雜錄 (quyển 6 – Sản vật) của Lê Quý Đôn;

(2) Dã sử lược biên Đại việt quốc Nguyễn triều thực lục 埜史略編大越國阮朝寔錄 (quyển 8 – Thế Tông Hoàng đế kỷ 世宗皇帝紀) do các vị Tô Xuyên tử Lý Văn Phức, Giản Đức tử, Trứ Quang tử Nguyễn Công Trứ, Tài Đức tử… Đây chính là hai tư liệu trực tiếp, ghi chép cụ thể nhất về quy cách trang phục mới được chúa Nguyễn Phúc Khoát áp dụng trên toàn xứ Đàng Trong.

Ngoài ra, có các tư liệu tương hỗ như Đại Việt sử ký tục biên 大越史記續編 của Quốc sử quán triều Lê; Đại Nam thực lục tiền biên 大南寔錄前編 của Quốc sử quán triều Nguyễn; Gia Định thành thông chí 嘉定城通志 của Trịnh Hoài Đức; Lịch triều hiến chương loại chí 歷朝憲章類誌 (mục Lễ nghi chí) của Phan Huy Chú; Quốc triều tiền biên toát yếu 國朝前編撮要 (quyển 1) của Cao Xuân Dục… Các tư liệu này đa phần chỉ điểm xuyết, nhấn mạnh một cách tổng quan (khái lược) đến sự thay đổi y phục thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát chứ không đi sâu vào chi tiết của sự thay đổi ấy. Bởi thế, chúng tôi tập trung vào các thông tin từ hai sách Phủ biên tạp lục và Dã sử lược biên, Đại việt quốc Nguyễn triều thực lục. Dưới đây, chúng tôi xin đi vào cụ thể.

Thứ nhất, về việc thay đổi trang phục xứ Đàng Trong theo hướng chuẩn hóa một phong cách ăn mặc thống nhất thì các sách Phủ biên tạp lục và Gia Định thành thông chí đều ghi nhận xuất hiện từ khoảng những năm đầu khi Chúa Nguyễn Phúc Khoát nối ngôi. Cụ thể, tại Phủ biên tạp lục, Quyển 1 (Sự tích khai thiết khôi phục hai xứ Thuận Hóa và Quảng Nam), có đoạn:

Phiên âm:

Nghĩa là:

[Lê] Ý Tông, Vĩnh Hựu năm thứ 4, Mậu Ngọ (1738), Phúc Trú chết, nắm quyền cai trị được 13 năm, thọ 43 tuổi, riêng đặt thụy là Đại Nguyên soái Tổng Quốc chính Tuyên Đạt vương. Con trai trưởng Nguyễn Phúc Khoát nối ngôi, tự xưng Tiết Chế Thủy Bộ Chư Doanh, Thái phó, Hiểu Quốc công, biệt hiệu Từ Tế đạo nhân. Áo quần nam nữ đều nương theo thể chế của Bắc quốc [Trung Quốc].

Qua đoạn văn trên, chúng ta thấy rằng việc thay đổi y phục – cụ thể ở đây là thường phục – của nam nữ ở Đàng Trong đã được chúa Nguyễn Phúc Khoát cho tiến hành bước đầu [có thể là giai đoạn thử nghiệm, chứ chưa ràng buộc bằng các quy chế mang tính pháp quy] từ lúc ông mới lên ngôi Chúa (khoảng đầu những năm Mậu Ngọ – 1738), chứ không phải bắt đầu từ năm 1744 [năm Giáp Tý – 1744 là năm chính thức xưng Quốc vương, nên việc thay đổi y phục được điển chế hóa và chính thức áp dụng cho toàn dân xứ Thuận Quảng]. Điều đó cũng được Trịnh Hoài Đức xác nhận trong Gia Định thành thông chí, quyển 4, mục Phong tục chí như sau:

Phiên âm:

Thế Tông Hiếu Võ Hoàng đế, Mậu Ngọ nguyên niên (Lê Ý Tông Vĩnh Hựu tứ niên, Đại Thanh Càn Long tam niên), cải định sắc phục, kỳ văn võ quan phục, tham chước Hán Đường lịch đại chí Đại Minh chế độ, cập tân chế thức dạng, như kim quan chế phẩm phục hội điển ban hành giả, văn chất kiêm bị, kì sĩ thứ phục xá khí dụng, lược như Đại Minh thể chế, tận trừ Bắc Hà lậu tập, vi y quán văn hiến chi bang hĩ.

Nghĩa là:

Năm Mậu Ngọ, Thế Tông Hiếu Võ Hoàng đế năm thứ 1 (1738) (Lê Ý Tông, niên hiệu Vĩnh Hựu thứ 4; Đại Thanh – Càn Long năm thứ 3), đổi định sắc phục. Với quan phục của [các quan] văn võ, [thì] tham chước các triều đại từ Hán, Đường đến chế độ Đại Minh để mà chế tác ra kiểu mới giống như phẩm phục các quan theo Hội điển (điển lệ) đã ban hành thời nay [tức triều Nguyễn], [nên] văn chất đủ đầy. Còn trang phục, nhà cửa, đồ dùng khí cụ thì đại lược tương tự như thể chế đời Minh, xóa hết thói tục hủ lậu của Bắc Hà, trở thành một nước y quán [áo mũ] văn hiến).

***

Phiên âm:

Nghĩa là:

Lại lệnh cho nam nữ hai xứ [Thuận Hóa – Quảng Nam] đổi dùng áo quần, đai lưng kiểu Bắc quốc [Trung Quốc] để tỏ ý biến đổi [trang phục]. Đến như khiến sai phụ nữ đều dùng trách tụ đoản y như trang phục Nam giới, tất Bắc quốc [Trung Quốc] không hề có vậy. Hơn 30 năm [thay đổi cách ăn mặc], người người [ở Đàng Trong] đã thành thói quen ăn mặc, quên mất phong tục [về mũ áo] vốn có.

***

Đoạn văn này có hai ý chính liên quan đến trang phục được định chế vào thời chúa Nguyễn Phúc Khoát chính thức xưng Quốc vương ở Nam Hà (Đàng Trong), thiết lập nên vương triều tách bạch hẳn với Bắc Hà (Đàng Ngoài), đó là:

[1] Sử dụng các kiểu cách trang phục được Tam tài đồ hội, quyển 62-64 ghi chép về y quán (áo mũ) của Vương Kỳ đời Minh miêu tả và vẽ lại cụ thể rõ ràng, nhằm để phỏng theo các loại y quán đó, mà chuẩn hóa hệ thống Triều phục (gồm cả đại triều, thường triều, áo quần mũ miện của vua chúa, hoàng hậu hoàng tử công chúa thứ phi, cung tần mỹ nữ, quan viên, sĩ tử… dùng cho từng mục cụ thể, như tế Nam Giao, tế Xã Tắc, cúng tế thường niên… Tùy vào từng vấn đề cụ thể trong các hoạt động của triều đình để chế định các loại trang phục áo mũ cụ thể). Chúng tôi đã tra cứu khá kỹ Tam tài đồ hội, mục y quán 衣冠 (với 3 quyển, từ quyển 62 đến 64), thấy rằng toàn thể ghi chép và đồ hình áo mũ trong Tam tài đồ hội không hề có mục nào mô tả y phục thường ngày (thường phục).

Vậy nên, phần đầu của đoạn văn trên: “lấy cách thức chế tác áo mũ trong sách Tam tài đồ hội làm thể thức (tiêu chuẩn), lệnh cho toàn thể các quan võ từ Chưởng cơ cho đến Cai đội; các quan văn từ Quản bộ cho đến Chiêm hậu, Huấn đạo… nương theo sắc thái, hình dạng y phục [ở Tam tài đồ hội], đều dùng tơ lụa và sa tanh ngũ sắc. Người quyền quý thì dùng mãng bào thủy ba [áo bào thêu rồng 4 chân, dưới áo là phần sóng nước uốn lượn], mũ đội thì trang sức bằng vàng, bạc…” chính để chỉ cho việc sử dụng mẫu thức trong Tam tài đồ hội của Vương Kỳ triều Minh, nhằm mô phỏng, áp dụng cho việc thay đổi triều phục, quan phục hoặc các trang phục của những gia đình quyền quý trong cung vua phủ chúa, quan viên nha lại.. (thuộc các quy định, mô phỏng về trang phục cung đình). Đấy tuyệt nhiên không liên quan đến đoạn văn chỉ sự thay đổi về thường phục, với sự cải đổi áo mũ cho toàn thể nam nữ ở Đàng Trong.

Dưới đây là một số hình ảnh trích xuất từ sách Tam tài đồ hội để làm rõ cho việc sử dụng nó nhằm mô phỏng áo mũ trang phục trong triều đình Võ vương Nguyễn Phúc Khoát của nhà Nguyễn.

(Vài hình ảnh y phục của Tam tài đồ hội, là các trang phục cung đình, quan lại…)

(Trên đây là một số hình ảnh tiêu biểu, cho thấy áo mũ ở Tam Tài đồ hội là dạng triều phục, quan phục, hoặc sĩ thứ y phục… chứ không có thường phục của bách tính.)

[2] Cải đổi thường phục của nam nữ Đàng Trong, tạo nên một bản sắc riêng, không pha lẫn trang phục (thường phục) với bất kỳ một quốc gia lãnh thổ nào (không hề học theo Tam tài đồ hội) được thể hiện tại đoạn dưới:

Hán văn: 又令二處男女改用北國衣裳帶裙,以示變易。至使婦女皆窄袖短衣如男裝,則北國所無也。

Phiên âm:

Hựu, lệnh nhị xứ nam nữ cải dụng Bắc quốc y thường đái quần, dĩ thị biến dịch. Chí sử phụ nữ giai trách tụ đoản y như nam trang, tắc Bắc quốc sở vô dã.

Nghĩa là:

Lại lệnh cho nam nữ 2 xứ [Thuận – Quảng] đổi dùng áo quần, đai lưng của Bắc quốc, để thể hiện sự biến chuyển, thay đổi. Đến như phụ nữ đều dùng chiếc áo choàng ngắn, tay áo hẹp [trách tụ đoản y] như trang phục nam giới, thì tất Bắc quốc không có vậy.

Đoạn này chính là trích đoạn được giới nghiên cứu trích dẫn để xác quyết công lao khai sáng chiếc áo dài truyền thống Việt Nam của Võ vương Nguyễn Phúc Khoát.

Cụ thể, bản dịch Phủ biên tạp lục của Ngô Lập Chí (1959) viết:

Bản dịch Phủ biên tạp lục của Lê Xuân Giáo (1972) rằng:

Bản dịch Phủ biên tạp lục thứ 3 thuộc bộ Lê Quý Đôn toàn tập – Tập 1 của Viện Sử học (1977) cũng tương tự:

Năm 2013, khi xuất bản sách Ngàn năm áo mũ, tác giả Trần Quang Đức có trích dịch đoạn văn này, về cơ bản không khác gì so với những bản trên:

Năm 2015 (tái bản 2018), nhà nghiên cứu Trần Đại Vinh công bố xuất bản cuốn Phủ biên tạp lục, tại đó ông đã hiệu chỉnh, bổ khuyết và dịch thuật lại. Liên quan đến phần áo mũ thường phục ở Đàng Trong, dịch giả viết:

Qua các bản dịch Phủ biên tạp lục hiện có, chúng tôi thấy gần như tất cả các dịch giả đều phiên dịch “trách tụ đoản y” là áo ngắn hẹp tay.

Vậy, thuật ngữ đoản y 短衣 trong trách tụ đoản y 窄袖短衣 ở Phủ biên tạp lục có phải là “áo ngắn” (trong “áo ngắn hẹp tay” ?)như cách hiểu hiện hay hay không? Nói cách khác, chiếc đoản y 短衣 thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát (1738-1765) giống hay khác gì so với khái niệm áo ngắn mà chúng ta đang mặc hiện tại?!.

Đấy chính là câu chuyện chúng tôi thấy cần làm rõ, bởi nó là điểm trọng yếu nhất để phác họa nên “chân tướng” diện mạo của trang phục đặc trưng tiêu biểu thời Võ vương, tồn tại suốt hơn 30 năm.

Trước tiên, cần lưu ý rằng trách tụ đoản y 窄袖短衣 còn gọi đoản y trách tụ 短衣窄袖, là một thuật ngữ đặc trưng về y phục, chỉ về một loại hình trang phục cổ. Từ điển Từ Nguyên 辞源, giải thích thuật ngữ đoản y trách tụ 短衣窄袖:

Phiên âm:

Nghĩa là:

Từ thông tin gợi mở ở Từ nguyên, chúng tôi đối chiếu Mộng khê bút đàm (夢溪筆談), Cố sự 1 (故事一) của Thầm Quát đời Tống lại thấy có thêm một dòng giải thích bổ sung về chức năng và hiệu quả của đoản y trách tụ bên cạnh đoạn trên ở Từ nguyên, xin được trích thêm dưới đây.

Phiên âm:

Trung Quốc y quán, tự Bắc Tề dĩ lai, nãi toàn dụng Hồ phục. Trách tụ, phi lục đoản y, trường áo ngoa, hữu tiếp biến đái, giai Hồ phục dã. Trách tụ, lợi ư trì xạ, đoản y trường áo, giai tiện ư thiệp thảo.

Dịch nghĩa :

Mộng Khê bút đàm, quyển 1- Cố sự 1 [của Thầm Quát] có đoạn : ‘áo mũ Trung Quốc từ thời Bắc Tề đến nay [đời Tống] thì toàn dùng trang phục của người Hồ [người Hồ là từ chỉ chung cho các dân tộc ở phương Bắc, phương Tây so với Trung Quốc, như Tây Vực, Mông Cổ…]. Trách tụ (áo cánh tay hẹp), áo [đuôi] ngắn màu xanh lục, giày cao, uốn cong bằng da, và dải thắt lưng có trang sức đều là trang phục người Hồ vậy. Áo tay hẹp (trách tụ) lợi cho cưỡi ngựa bắn tên, áo [đuôi] ngắn, giày cao uốn cong đều tiện cho việc lội sông lướt cỏ.

***

Xin được giải thích cụ thể hơn về trang phục đặc trưng của người Hồ với phong cách trách tụ đoản y. Về ý nghĩa, trách tụ 窄袖 có nghĩa là loại áo có cánh tay áo được bóp hẹp, vừa vặn gọn gàng để dễ hoạt động một cách linh động; còn đoản y 短衣 trong thuật ngữ y phục (áo quần) từ xưa cho đến nay đều không mang hàm nghĩa chỉ loại hình “áo ngắn” của thời đại hiện nay.

Đoản y 短衣 trong truyền thống trang phục cổ trung đại, được giải thích với nghĩa là loại trang phục của giới bình dân, binh sĩ (古代为平民﹑士兵等所服 cổ đại vi bình dân, sĩ binh đẳng phục sở).

***

Như vậy, đoản y 短衣 là thuật ngữ về y phục dùng để chỉ loại hình trang phục đặc trưng là áo bó sát thân người, có chiều dài khoảng từ dưới phần mông cho đến đầu gối (tùy từng điều kiện cụ thể), thể hiện sự gọn nhẹ linh hoạt trong quá trình hoạt động, là trang phục “phi Nho giáo” (hay phi Hán phục). Thuật ngữ Đoản y 短衣 theo hàm nghĩa đó, dùng phân biệt rõ với chiếc áo truyền thống của Hán phục (kiểu y phục với tà áo dài chấm gót, thân áo rộng thùng thình); chứ “đoản y” 短衣 không dùng để chỉ loại hình áo ngắn trong trang phục thời hiện đại ngày nay.

Từ những ý nghĩa nói trên của đoản y 短衣 như Sử ký 史記 của Tư Mã Thiên đời Hán chuyển tải, và thuật ngữ trách tụ đoản y 窄袖短衣 được giải thích bởi Từ nguyên 辞源, lại được rõ nghĩa ở Mộng Khê bút đàm 夢溪筆談 của Thầm Quát đời Tống, chúng ta thấy loại thường phục ở Đàng Trong với phong cách “trách tụ đoản y” mà Lê Quý Đôn chuyển tải ở Phủ biên tạp lục là kiểu áo có các đặc trưng là:

(2) Dài xuống đến khoảng trên dưới đầu gối;

(3) Cánh tay áo được bóp hẹp để tiện hoạt động;

(4) Kiểu trang phục mang hơi hướng của Hồ phục (trang phục những tộc du mục, săn bắn ở Phương Tây và phương Bắc Trung Quốc), có tính chất tiêu biểu “phi Nho phục”, tức không quá dài và rộng thùng thình như áo quần Hán phục (Nho phục);

(5) Có thể dùng thắt lưng để chiết eo, hoặc chiết eo ngay trên thân áo;

(6) Mặc cùng với quần 2 ống, tạo nên sự năng động hoạt bát….

Một đặc điểm cần nhấn mạnh trong trang phục đoản y trách tụ của người Đàng Trong thời chúa Nguyễn Phúc Khoát chính là đặc tính gọn gàng, hoạt bát, linh động tương tự như áo quần của Hồ phục. Hồ phục là trang phục của người Hồ (người Hồ là cách người Trung Quốc gọi chung cho những dân tộc ở phương Bắc và phương Tây của Trung Hoa, như người Scythia, Sarmatians, Parthia, người Ba Tư, người Hung Nô, người Hồ ở Tây Á và Trung Á, người Khiết Đan, Tây Hạ, người Nữ Chân (tức Mãn Châu về sau), người Cumans, Kipchaks, Magyars, Mông Cổ, Thổ Nhĩ Kỳ, Rajputs, chiến binh Hồi giáo Ả rập, người da đỏ Comanches)…. Đây là các dân tộc có truyền thống cưỡi ngựa bắn cung, sống du mục nên rất thiện chiến. Họ nổi tiếng với thuật ngữ “Hồ phục kỵ xạ” 胡服騎射 (mặc áo mũ y phục người Hồ cưỡi ngựa bắn tên) được ghi chép trong sách Tư Trị Thông Giám 資治通鑒 của nhóm tác giả Tư Mã Quang 司馬光 đời Tống.

Vì sống đời cưỡi ngựa bắn tên, nên truyền thống áo mũ của các dân tộc này đều trọng ở sự gọn gàng, hoạt bát, năng động. Phong cách y quán 衣冠 (mũ áo) của họ là áo quần gọn nhẹ, tay áo bó gần sát bắp tay bằng vải lụa mềm co giãn, chiếc áo dài vừa phải (khoảng từ dưới hông cho đến dưới đầu gối) đi kèm với đó là quần hai ống bó hẹp, thắt lưng và giày cao bằng da… tất cả đều phải phù hợp cho sự di chuyển linh động để cưỡi ngựa bắn tên đạt hiệu quả tốt nhất.

Qua đó, y phục người Đàng Trong theo phong cách “trách tụ đoản y” là loại hình trang phục mang dáng dấp của Hồ phục, đó là trang phục gọn gàng với tay áo hẹp, áo dài khoảng từ dưới mông đến dưới đầu gối, kết hợp với nó là quần hai ống, giày bốt cao và chiếc thắt lưng bằng dây đai buộc gọn, ràng rịt quanh người (không phải loại đai lưng cột dây dài như kiểu Hán phục, hoặc 2 tà áo cột lại với nhau như kiểu áo tứ thân của phụ nữ Bắc Hà).

Để kiểm chứng thực tế trang phục của người Hồ (Hồ phục) theo phong cách “trách tụ đoản y” mà áo quần nam nữ Đàng Trong có những nét mô phỏng theo, chúng tôi đã tra cứu các nguồn tư liệu hình ảnh về y phục người Hồ trong lịch sử văn hóa của Trung Quốc trên các trang mạng. Xin được dẫn chứng bởi một số hình ảnh về Hồ phục, trong sự so sánh với áo quần kiểu Hán phục dưới đây:

Từ các thông tin tư liệu về thuật ngữ “đoản y”, “đoản y trách tụ” cùng sự đối chứng qua những hình ảnh trang phục những người Hồ (Hồ phục) qua các thời kỳ nói trên, chúng tôi thấy rằng nét riêng có, độc đáo ở thường phục của nam nữ Đàng Trong thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát đó là: tên gọi “đoản y” (trách tụ đoản y) song tuyệt nhiên không phải là “áo ngắn”, mà chính là loại hình “áo dài” với chiều dài tầm trên dưới đầu gối (nhằm để phân biệt với áo dài phủ gót, gọi là trường y), được may bằng các chất liệu vải, lụa đặc trưng phổ biến ở hai xứ Thuận Hóa – Quảng Nam đương thời. Đó chính là dạng thức tiền thân của chiếc áo dài truyền thống Việt Nam hiện nay. Nói cách khác, thường phục xứ Nam Hà theo phong cách “đoản y” hay “trách tụ đoản y” tuyệt đối không thể hiểu là loại “áo ngắn” (mà tiếng Anh gọi là shirt [áo sơ mi ngắn] hoặc jacket [áo khoác ngắn]) mà mọi người đang mặc hiện nay.

Tức, yếu tố “ngắn” (đoản) trong đoản y thời chúa Nguyễn Phúc Khoát mang tính khu biệt, nhằm để phân định rõ ràng với yếu tố “dài” phủ chân/mắt cá của các trang phục truyền thống khác (như Hán phục). Hay, hiểu một cách phủ hợp thì “đoản y” thực chất phải là áo dài có tà áo dài tầm đến đầu gối (phi Hán phục), ngắn hơn chiếc áo dài của Hán phục (với tà áo dài chấm gót).

Chúng ta cần hiểu rõ nội hàm ý nghĩa của thuật ngữ “đoản y” trong Phủ biên tạp lục (thế kỷ XVIII): “đoản y” đương thời không bao giờ đồng nhất với loại áo ngắn thời hiện đại (tức loại áo [sơ mi] ngắn trong cách hiểu phổ biến hiện nay là loại áo Shirt trong tiếng Anh thì Hán dịch là sấn sam 襯衫 [衬衫, chèn-shān], sấn y 襯衣 [chèn-yī], tuất sam 裇衫 [xū-shān], hay đoản sam 短衫 [duǎn-shān], hoặc kể cả loại áo khoác ngắn/ngoài tương đương với Jacket của tiếng Anh, thì Hán dịch là gia khắc sam 茄克衫 [jiā-kè-shān], giáp khắc sam 夹克衫 [jiā-kè-shān])

Loại áo “trách tụ đoản y” đặc trưng thời chúa Nguyễn Phúc Khoát là tiền thân của chiếc áo dài tay hẹp truyền thống hiện nay, càng được khẳng định bởi các tư liệu liên quan như Dã sử lược biên, Đại Việt quốc Nguyễn triều thực lục; Gia Định thành thông chí… Cụ thể, Dã sử lược biên, Đại Việt quốc Nguyễn triều thực lục, quyển 8: Thế Tông Hoàng đế kỷ (kỷ của Thế Tông Hoàng đế [Nguyễn Phúc Khoát], tờ 3a-b có đoạn:

Phiên âm:

Dịch nghĩa :

Chúa Thượng [Võ vương Nguyễn Phúc Khoát] lấy lời sấm xưa rằng: ‘tám thế hệ thì về lại Đô thành’, suy tìm (nguyên ủy) từ Thái tổ [Nguyễn Hoàng] cho đến nay đúng vừa số thế hệ ấy, bèn đổi y phục, thay phong tục, cùng dân bắt đầu một phen đổi mới. Hạ lệnh cho kẻ sĩ, thứ dân, nam nữ…đều mặc áo choàng ngắn mỏng (nhu bào), quần xuyên ống, khăn quấn đầu (tục gọi “Quần chân áo chiết/chít” [quần có ống chân, áo chiết hẹp eo và cánh tay] bắt đầu từ lúc này.) Áo quần, nhà cửa, vật dụng… đại khái như thể chế triều Minh – Thanh, mà dứt bỏ hết những phong tục tập quán cũ của Bắc Hà [Lê Trịnh].

***

Đoạn văn trên của Dã sử lược biên, Đại Việt quốc Nguyễn triều thực lục (Thế Tông hoàng đế kỷ – kỷ về Thế Tông Hoàng đế Nguyễn Phúc Khoát) do những đại thần đầu triều Nguyễn như Tô Xuyên tử Lý Văn Phức, Giản Đức tử, Trứ Quang tử Nguyễn Công Trứ, Tài Đức tử giữ chức Biên tu, và một đội ngũ biên soạn khá đồ sộ như: Thai Lĩnh tử Nguyễn Văn Nhiên, Xuân Phái tử, Mai Lĩnh tử Phùng Đắc Ninh, Hoa Xuyên tử, Can Ngọc tử, Phiên Thành tử Nguyễn Duy Phiên, Tự Đức tử, Quỹ Giang tử… thì mặc dù được đặt tên là Dã sử lược biên 埜史略編 nhưng lại là cảo bản (bản thảo) phục vụ cho tính chuẩn hóa của chính sử (tư liệu này chưa được hoàng đế phê chuẩn cho in ấn, thuộc dạng bản thảo), chứ dã sử 埜史 ở đây không phải là tư liệu lưu hành trong dân gian, không do sử quan biên soạn… như cách hiểu thông thường.

Chẳng hạn như việc Võ vương Nguyễn Phúc Khoát ban lệnh cải đổi thường phục của nam nữ ở Đàng Trong, thì các thông tin ở Dã sử lược biên, Đại Việt quốc Nguyễn triều thực lục, kỷ về Thế Tông Hiếu Võ hoàng đế (đã trích dẫn ở trên) có phần cụ thể, rõ ràng hơn các tư liệu khác như Phủ biên tạp lục, Đại Nam thực lục tiền biên, Quốc triều tiền biên toát yếu… Đó là trang phục nhu bào (áo choàng ngắn mỏng một lớp), xuyên thường (quần xuyên ống, tức quần có hai ống chân), triền cân (khăn quấn đầu). Đặc biệt là cụm từ Nôm đặc trưng “Quần chân áo chiết/chít” 裙蹎襖裚 [quần có ống chân, áo chiết/chít hẹp eo và cánh tay] trong phần chua thêm ở phía trên văn bản, ở câu “tục hiệu quần chân áo chiết/chít thủy thử” 俗号裙蹎襖裚始此 (tục gọi quần chân áo chiết/chít bắt đầu từ lúc này) chính đã bổ khuyết, làm rõ thêm cho đặc trưng y phục áo dài ở Nam Hà, mà như Lê Quý Đôn đã gọi bằng thuật ngữ “trách tụ đoản y” 窄袖短衣 ở Phủ biên tạp lục: “…Chí sử phụ nữ giai trách tụ đoản y như nam trang, tắc Bắc quốc sở vô dã. Tam thập dư niên, nhân giai quán tập, vong kỳ bổn tục” 至使婦女皆窄袖短衣如男裝,則北國所無也。三十餘年,人皆慣習,忘其本俗 (Đến như khiến sai phụ nữ đều dùng “trách tụ đoản y” [áo dài ngắn đến đầu gối, cánh tay hẹp] như trang phục Nam giới, thì tất Trung Quốc không hề có vậy. Hơn 30 năm [thay đổi cách ăn mặc], người người [ở Đàng Trong] đã thành thói quen ăn mặc, quên mất phong tục [về mũ áo] vốn có)

Như trên đã nói, loại hình y phục (ở đây, chúng tôi chỉ bàn đến thường phục, không nói về quan phục, triều phục…) đặc trưng của thời chúa Nguyễn Phúc Khoát ban bố cho toàn xứ Thuận Quảng ở Nam Hà để phân biệt rạch ròi với cả Bắc Hà lẫn Trung Quốc chính là loại áo khoác mỏng dài tầm tới đầu gối (theo thuật ngữ đoản y 短衣 hoặc nhu bào 襦袍), được chiết eo và hẹp tay áo (trách tụ窄袖), và chữ Nôm của người Việt ta thường dùng là “quần chân áo chiết/chít” 裙蹎襖裚 (quần có 2 ống chân, áo chiết/chít eo). Loại trang phục này thoạt nhìn thì có đôi nét giống với các loại y phục thời Minh Thanh, song nhìn kỹ thì “Bắc quốc sở vô” 北國所無 (nước Trung Quốc không hề có).

Vả chăng, đây là loại y quán thường nhật của nam nữ xứ Nam Hà, với đặc tính gọn gàng nhẹ nhàng, dễ dàng cho mọi hoạt động sinh hoạt, nên ngay từ sau khi Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát ban hành sự đổi mới trong ăn mặc thì “tam thập dư niên, nhân giai quán tập, vong kỳ sở tục” 三十餘年,人皆慣習,忘其本俗 (hơn 30 năm, người dân Nam hà quen với tập quán [ăn mặc trang phục loại này] mà quên mất tục lệ ăn mặc ở Bắc Hà) như tác giả của Phủ biên tạp lục đã chuyển tải.

Với tính chất gọn nhẹ, linh hoạt nhưng không kém phần duyên dáng, phù hợp với thể trạng và phong cách linh động của người Việt, nên vào triều hoàng đế Minh Mạng (1820 – 1840), nhà vua đã nhiều lần lệnh cho dân chúng ở phía Bắc sông Gianh (vốn là đất châu Bắc Bố Chính, ranh giới của triều Lê Trịnh thuộc Bắc Hà cũ) thay đổi thường phục (áo mũ) như người Nam Hà, để được thống nhất và tạo thành những tập quán ăn mặc theo phong cách y quán [áo mũ] có từ thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát.

Sự kiện ban hành sắc lệnh thống nhất y quán, tương đồng về phong hóa trong toàn cõi nước Việt do hoàng đế Minh Mạng ban hành, được ghi chép rõ tại sách Đại Nam thực lục và Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, và đặc biệt là những quy định cụ thể, thể hiện mối dây liên hệ rõ ràng về thường phục mà Thánh Tổ Nhân Hoàng đế (vua Minh Mạng) lệnh ban cải đổi toàn quốc, với thường phục do chúa Nguyễn Phúc Khoát (Thế Tông Hiếu Võ Hoàng đế của triều Nguyễn) ban hành cho nam nữ xứ Nam Hà.

Sách Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, quyển 78: Y quán (áo mũ) , mục “Mũ áo nhân dân” có đoạn:

“[Minh Mạng năm thứ 8 [1827]… “Lại xuống dụ: cứ Trấn thần Nghệ An tâu: Nay nam bắc một nhà, cùng chung phong hóa, duy sĩ dân trong hạt về khoản áo mặc còn vẫn noi theo thói cũ, kiểu màu khác nhau. Xin đổi định lại để cho dân phong được nhất trí…vân vân. Thì đã sắc xuống cho đình thần bàn: Mọi người nói: vương giả giáo hóa dân cốt phải làm cho phong tục dân đồng đều cùng một loạt, hạt ấy xin đổi lại khoản áo mặc đành chuẩn y cho. Nhân nghĩ đến nhà nước ta, cõi đất hợp làm một, văn hóa cùng nhau, há nên có việc làm và quy chế khác nhau. Nhưng một phen đổi lại sức dân có khi không đều, thì sự nhu cầu về may mặc cũng nên gia hạn cho hàng năm, hàng tháng.

Với người dân ở xứ Nam Hà cũ (từ Nam sông Gianh trở vào), những sắc lệnh của triều đình về việc ăn mặc áo quần dài theo phong cách của triều Võ vương là điều thuộc về tập quán xứ này, nên rất dễ thực hiện. Nhưng, đối với người Bắc Hà cũ, sắc lệnh của vua ban thực sự khó thi hành trong ngày một ngày hai (khác biệt rõ ràng với tập tục mặc váy, áo tứ thân của phụ nữ Bắc Hà và mặc quần đóng khố… của đàn ông Bắc Hà). Bởi vậy, mặc dù triều đình liên tục ban sắc lệnh thay đổi y phục để thống nhất cách ăn mặc trong nước, nhưng sau hơn 10 năm (Từ năm Minh Mạng thứ 8 [1827] đến Minh Mạng thứ 18 [1837], những lệnh ban của hoàng đế Minh Mạng về việc cải đổi thường phục để phong hóa hợp hòa của quốc gia vẫn là điều rất khó thực hiện. Điều đó thể hiện rõ trong Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, với đoạn:

“Minh Mạng năm thứ 18, xuống dụ: Trước kia, cho rằng áo mặc từ Sông Gianh trở ra ngoài, vẫn thói hủ lậu, đặc biệt xuống dụ cho đổi theo áo mặc như từ Quảng Bình trở vào Nam, để tỏ ra cùng một phong tục, lại cho kỳ hạn rộng rãi, để cho thong thả may mặc. Thế mà từ năm Minh Mệnh thứ 8 đến nay đã qua 10 năm, vẫn nghe thấy nông phu và đàn bà thôn quê ở quãng ngoài có nhiều người cứ theo thói cũ, chưa đổi. Về trách nhiệm thực là ở quan địa phương, xong việc thì quên ngay, không chịu ngày ngày khuyên bảo thêm cho nên đến nỗi thế.

Vậy truyền cho Đốc phủ, Bố, Án, Thượng ty từ Hà Tĩnh trở ra Bắc, đều nên dốc lòng khuyên dụ dân hạt, bảo cho biết hiện nay cõi đất hợp làm một, há nên Nam Bắc phong tục khác nhau, huống chi từ Quảng Bình trở vào Nam đều theo thể chế nhà Hán, nhà Minh, mũ áo, áo quần chỉnh tề như thế, so với người miền Bắc, con trai đóng khố, đàn bà thì trên mặc áo giao lĩnh, dưới mặc váy, đẹp xấu chẳng rõ rệt dễ thấy ư? Sao có kẻ đã theo tục tốt, mà cũng có kẻ cứ quen tục cũ lỗi thời chưa đổi, há chẳng là đại ý cố tâm cố trái, can phạm tội lệ, khiến cho đều nhận biết minh bạch. Vậy hạn cho trong năm nay, cần phải nhất luật thay đổi cả, và khi sang năm mới, nếu vẫn còn theo thói cũ không đổi, tức thì trị tội nặng.

Những thông tin trên từ Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ (sách Đại Nam thực lục chính biên cũng tương tự) cho thấy rằng việc thay đổi tập quán ăn mặc theo kiểu Nam Hà (từ Quảng Bình vào Nam) đối với dân chúng Bắc Hà xưa không hề dễ dàng.

Tuy nhiên, căn cứ vào những ghi chép khái lược đó ở Đại Nam thực lục và Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, chúng ta đã khẳng định được bắt đầu từ triều vua Minh Mạng, việc thống nhất y quán (áo mũ) thường phục của đất nước ta theo hình mẫu áo mũ truyền thống “từ Quảng Bình vào Nam” có từ thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát đã được vua Minh Mạng đưa vào định lệ, liên tục ban bố và chỉ sai quyết liệt, nhằm “thống nhất phong hóa”. Mặc dầu vậy, thông tin trên phần nào cũng chỉ giúp cho chúng ta hình dung được đấy là “cho đổi theo áo mặc như từ Quảng Bình trở vào Nam, để tỏ ra cùng một phong tục” và không được phép mặc kiểu “quen tục cũ lỗi thời” theo hình thức “người miền Bắc, con trai đóng khố, đàn bà thì trên mặc áo giao lĩnh, dưới mặc váy” mà thôi; chứ chưa có những quy định về hình mẫu cụ thể về “áo mặc như từ Quảng Bình trở vào Nam” là y phục có đặc trưng thế nào?!

Rất may mắn là những thắc mắc về đặc trưng y phục (thường phục) từ “Quảng Bình vào Nam” được hoàng đế Minh Mạng áp dụng cho toàn quốc, cũng như các cấm lệ của triều đình ban bố trong việc ăn mặc của dân chúng thời bấy giờ … được chính thư tịch Dã sử lược biên, Đại Việt quốc Nguyễn triều thực lục, mục Thánh Tổ Nhân Hoàng đế kỷ giải thích khá rõ, với đoạn văn:

Phiên âm:

Hựu định y phục chi chế: cấm nam nhân bất đắc đái khố, nữ nhân bất đắc bị thường kiêm tứ thân chi y. Tịnh dụng quần chân dữ ngũ thân chi y (tục hiệu “quần chân áo chiết/chít” thủy thử ) dĩ tòng Hiếu Võ Hoàng đế tích niên tại Thuận Hóa nhật chi lệnh [Lệnh quốc trung nam nữ tịnh trước nhu bào, xuyên thường, triền cân, cập lư xá lược như Minh Thanh chế, tận cách Bắc Hà cựu tập]. Nam quốc chi y phục, nam bắc ư thị đồng phong, úy nhiên vi văn vật y quán chi quốc hĩ.

Dịch nghĩa:

Lại quy định về chế độ y phục: cấm đàn ông không được mang khố, đàn bà không được mặc váy (xiêm) và áo tứ thân. [Dân chúng] đều phải dùng quần chân [quần 2 ống chân] và áo [dài] ngũ thân (tục gọi là “quần chân áo chiết/chít” bắt đầu vào lúc này). Ấy là noi theo mệnh lệnh [cải đổi y phục] do Thế Tông Hiếu Võ hoàng đế [chúa Nguyễn Phúc Khoát] ban hành tại Thuận Hóa năm xưa (tức là [chúa Nguyễn Phúc Khoát điều lệnh cho nam nữ trong nước [toàn cõi Nam Hà] đều mặc áo khoác ngắn mỏng (nhu bào), quần ống xuyên (xuyên thường), vấn khăn đội đầu (triền cân); cùng nhà cửa đại để như thể chế Minh Thanh, để triệt để tách hẳn khỏi tập tục [ăn mặc] cũ của Bắc Hà] ). Y phục của nước Nam [lúc này] phong tục Nam Bắc ấy trở nên đống nhất, rỡ ràng là một quốc gia văn vật áo mũ vậy./.

***

Đây là cứ liệu hữu ích, bổ khuyết rõ rệt thêm cho thường phục “áo dài” ngũ thân truyền thống với kiểu cách riêng có thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát, và được vua Minh Mạng dùng làm định chế, áp dụng cho dân chúng toàn quốc. Đó chính là loại “đoản y trách tụ”, “nhu bào”, “quần chân áo chiết/chít”, “áo ngũ thân” gọn gàng mà không kém phần thanh nhã, do chúa Nguyễn Phúc Khoát châm chước về các loại hình y quán xưa để định lệ, tạo nên một nét riêng độc đáo trong truyền thống y phục người Việt ta, không hề giống với bất kỳ một quốc gia lãnh thổ nào (mặc dù nhìn thoáng qua thì có thể có một số nét tương đồng nhất định, như loại áo mỏng, tay hẹp, chít eo, đeo thắt lưng, quấn mũ vấn tròn đầu… thì các dân tộc du mục thường dùng, hoặc kể cả trong thường phục của các triều đại Nguyên, Minh, Thanh… đều ít nhiều có loại trang phục tay hẹp, bóp eo như vậy. Và đó là điều tất yếu, xét trong sự giao thoa văn hóa, lịch sử đương thời).

Đó là thường phục áo dài ngũ thân truyền thống của Việt Nam ta, với đặc tính áo mỏng một lớp, xẻ 2 tà (dùng bằng vải lụa hay các loại vải mỏng cụ thể, tùy vào từng gia tộc, từng điều kiện kinh tế…), cánh tay bóp hẹp gọn gàng, áo chiết/chít eo, có thể dùng đai lưng để đeo, khăn vấn tròn đầu, áo dài đến khoảng đầu gối (nên gọi đoản y 短衣 – theo nghĩa của nhu bào 襦袍, tức áo khoác/ choàng ngắn đến đầu gối, để phân biệt với áo Hán phục tay áo rộng, chiều dài áo phủ đến mắt cá, hoặc phủ đến gót chân).

Thiết nghĩ, đặc tính áo dài ngũ thân “xẻ hai tà” được chế định vào thời chúa Nguyễn Phúc Khoát hẳn nhiên là một trong những đặc điểm tiêu biểu “nhận dạng” đặc trưng so với các loại trang phục khác (như áo tứ thân của phụ nữ Đàng Ngoài, hay áo sườn xám của triều Mãn Thanh-Trung Quốc), được văn thần Lê Quý Đôn gián tiếp xác nhận tại Phủ biên tạp lục, đó là đoạn văn nói về lệnh ban cấm phụ nữ Đàng Trong mặc áo xẻ hai tà của chính quyền Lê Trịnh khi vào Tiếp quản Thuận Hóa:

Đoạn trên cho thấy, sau khi vào tiếp quản Thuận Hóa, Lê Quý Đôn đã lệnh buộc dân chúng Đàng Trong bỏ mặc áo quần kiểu người Khách (người Trung Quốc), lại không được dùng những vật liệu xa xỉ như xen the trừu đoạn, gấm vóc và các thứ hoa văn rồng phượng… Chính quyền Lê Trịnh chỉ cho phép nam nữ xứ Nam Hà mặc áo cổ đứng ngắn tay, áo thì từ nách trở xuống phải khâu kín liền nhau, không được xẻ mở.

Các quy định này của chính quyền Lê Trịnh ban hành ở xã hội Đàng Trong từ 1776 trở đi, trên thực tế không rõ đạt đến hiệu quả nào trong tập quán ăn mặc của người dân Thuận Quảng; Chỉ biết rằng, đến lúc vua Minh Mạng của triều Nguyễn ban hành thánh dụ, lệnh cho người từ Bắc Bố Chính xưa trở ra Bắc ăn mặc theo phong cách áo quần phổ biến của dân chúng Đàng Trong thời chúa Nguyễn Phúc Khoát, thì đã rõ là dân cư từ nam sông Gianh vào Nam vẫn thường xuyên duy trì kiểu ăn mặc gọn nhẹ, linh hoạt bằng áo dài ngũ thân xẻ tà, chiết eo, tay áo hẹp… có từ những năm Giáp Tý (1744) triều Võ vương Nguyễn Phúc Khoát.

3. Tạm kết

Trước xu hướng tôn vinh áo dài là quốc phục của quốc gia, chúng tôi nghĩ rằng nhất thiết cần làm rõ về lịch sử hình thành và biến đổi của chiếc áo dài được chính thức định hình từ thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát thông qua các nguồn cứ liệu lịch sử đáng tin cậy. Do vậy, ở bài viết này, trên cơ sở xâu chuỗi các tư liệu liên đới, chúng tôi trưng dẫn các sử liệu thực tế cũng như các hình ảnh tư liệu lịch sử, nhằm góp phần khẳng định nét riêng có, mang tâm hồn Việt của chiếc áo dài Việt, mà không lẫn vào bất cứ một loại hình y phục nào của các quốc gia, lãnh thổ trên thế giới.

Đồng thời, thông qua đó, chúng tôi xin khẳng định rằng Quốc chúa Nguyễn Phúc Khoát chính là người “khai sinh” ra chiếc áo dài ngũ thân truyền thống của nước ta. Kế thừa thành tựu đó, vua Minh Mạng chính là vị Hoàng đế đã ban hành định chế về thường phục, quy định thống nhất trong việc thay đổi trang phục trong nhân dân, lấy từ nền tảng chiếc áo dài ngũ thân thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát. Những quyết sách, định chế về trang phục ấy đã dần tạo nên một nếp ăn mặc, một tập quán về y phục áo dài ngũ thân trong xã hội Nam Hà thời chúa Nguyễn Phúc Khoát (1738) trở đi, cũng như trong cộng đồng xã hội nước ta suốt gần 200 năm (từ 1827 đến nay).

Thời gian vừa qua, không chỉ các ý kiến của một số nhà nghiên cứu, độc giả trong nước đặt lại vấn đề “nguồn gốc của chiếc áo dài” (họ cho rằng chúa Nguyễn Phúc Khoát định chế ra chiếc…áo ngắn tay hẹp! ), mà ngay các trang mạng của Trung Quốc cũng có nhiều bài viết phổ biến trên cộng đồng, với lý luận áo dài Việt Nam là loại áo mô phỏng từ sườn xám (trường sam 長衫 hay còn gọi là kỳ bào 旗袍) của nhà Thanh, hoặc là mô phỏng từ áo quần triều Minh-Thanh… Trước những thông tin trái chiều đó, bài viết về nguồn gốc và đặc trưng của thường phục áo dài thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát của chúng tôi thiết nghĩ rất cần thiết, nhằm góp lên tiếng nói chính thức bằng những tư liệu trọng yếu, để khẳng định chắn chắn nét độc đáo riêng có, mang tâm hồn người Việt của áo dài ngũ thân truyền thống Việt Nam, mà tiền thân là thường phục nam nữ thời chúa Nguyễn Phúc Khoát.

Cũng từ đó, thiết nghĩ việc tôn vinh công lao định chế về trang phục “áo dài” vào năm 1744 của Thế Tông Hiếu Võ Hoàng đế – Nguyễn Phúc Khoát chính là việc làm rất đúng đắn của chính quyền và nhân dân Thừa Thiên Huế. Đấy là nghĩa cử cao đẹp, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta, là truyền thống tốt đẹp của người Việt đối với công trạng của người xưa, lại vừa giúp khẳng định vị thế đặc trưng riêng có của áo dài Việt Nam, mà người Trung Quốc ít nhiều muốn phủ nhận./.

Huế, 16/08/2020

V.V.Q

TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH

  1. Lê Quý Đôn (1972), Phủ biên tạp lục tập 2 (bản dịch của Lê Xuân Giáo), Quốc vụ khanh Đặc trách văn Hóa xuất bản, SG

  2. Lê Quý Đôn (1977), Phủ biên tạp lục (thuộc bộ Lê Quý Đôn toàn tập, Tập 1 – Viện Sử học dịch), Nxb Khoa học Xã Hội, HN

  3. Lê Quý Đôn (2018), Phủ biên tạp lục (Trần Đại Vinh dịch), Nxb Đà Nẵng

  4. Lê Quý Đôn, Phủ biên tạp lục撫邊雜錄 (Q.1-2, Hán văn), Thư viện Quốc gia Việt Nam, ký hiệu R.1605

  5. Lê Quý Đôn, Phủ biên tạp lục撫邊雜錄 (Q.5, Hán văn), Thư viện Quốc gia Việt Nam, ký hiệu R.1606

  6. Trịnh Hoài Đức (1998), Gia Định thành thông chí (Đỗ Mộng Khương, Nguyễn ngọc Tỉnh dịch), Nxb Giáo Dục, Hà Nội

  7. Trần Quang Đức (2013), Ngàn năm áo mũ, Nxb Thế Giới – Công ty văn hóa truyền thông Nhã Nam, HN

  8. Nội các Triều Nguyễn (1993), Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, tập 6 (bản dịch Viện Sử học), Nxb Thuận Hóa, Huế

  9. Tô Xuyên tử Lý Văn Phức, Giản Đức tử, Trứ Quang tử Nguyễn Công Trứ, Tài Đức tử (biên tu), Dã sử lược biên, Đại Việt quốc Nguyễn triều thực lục埜史略編大越國阮朝寔錄, quyển 8-10 (Hán văn), Thư viện Quốc gia Việt Nam, ký hiệu: R.1676

  10. Quốc sử quán triều Nguyễn (2002), Đại Nam thực lục tập 1 (bản dịch Viện Sử học), Nxb Giáo Dục, HN

  11. Đoàn Thị Tình (1987), Tìm hiểu Trang phục Việt nam (dân tộc Việt), Nxb Văn hóa, Hà Nội

  12. Đoàn Thị Tình (2006), Trang phục Việt nam (Vietnam Costumes through the ages), Nxb Mỹ Thuật, HN

  13. Trịnh Quang Vũ (2008), Trang phục triều Lê Trịnh, Nxb Từ điển Bách khoa, HN

  14. 商务印书馆編輯部 (1998年), 辞源 (修訂本), 北京商务印书馆

*Bài viết trên các trang báo, mạng online gồm:



CHÚ THÍCH:

Với Đàng Trong, chúa Nguyễn Phúc Khoát lệnh cho bề tôi tham chước phần y phục, áo mũ ở Tam tài đồ hội (quyển 62-64) để chế tác ra các loại trang phục dùng trong cung đình (triều phục, vương phục, quan phục…) chứ Tam Tài đồ hội của Vương Kỳ không ghi chép các mẫu thức Thường phục dùng cho nhân dân. Bởi vậy, việc nhận thức về câu văn ở trên cần phân biệt rạch ròi các hàm nghĩa (Tam Tài đồ hội là mẫu thức dùng cho các trang phục cung đình nhà Minh, không hề có mẫu thức dùng cho áo mũ của dân thường nói chung – tức về Thường phục thì không được thể hiện ở Tam tài đồ hội).

Từ điển Từ nguyên (bản Tu đính, 1998, tr.2838) giải thích Nhu 襦 có nghĩa: “đoản y, đoản áo. Phục ư đơn sam chi ngoại.” 短衣,短襖。服於單衫之外 (nghĩa là: Nhu襦 là loại áo dài kiểu ngắn, vải mỏng [thường dùng làm áo lót trong]. Đây là loại áo nằm ở bên ngoài áo sam (áo đơn). Bào袍: ở đây là bào tử 袍子, loại áo choàng (áo khoác ngoài) với phần eo thẳng và dài quá đầu gối.

Ý Tông – Vĩnh Hựu tứ niên, Mậu Ngọ, Phúc Chú (Trú) tốt, lị sự thập tam niên, thọ tứ thập tam, tư thuỵ Đại Nguyên soái Tổng Quốc chính Tuyên Đạt vương. Trưởng tử Phúc Khoát kế tập, tự xưng Tiết Chế Thủy Bộ Chư Doanh Thái phó Hiểu Quốc công, biệt hiệu Từ Tế đạo nhân. Y phục nam nữ tịnh tòng Bắc quốc thể chế. Kim Hoàng thượng Cảnh Hưng ngũ niên, Giáp Tý, Phúc Khoát văn Trung triều liên tuế binh cách, yển nhiên tự đại. Thời hữu ưu đàm khai hoa chi thụy, phúng kì thần Hương Danh hầu Nguyễn Đăng Thịnh suất quần hạ phụng sách khuyến tiến tiếm hiệu xưng Vương…

Nay, vào năm Giáp Tý, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 5 của Hoàng thượng ta (1744), Phúc Khoát nghe tin triều đình Trung ương [triều Lê Trịnh] liên tiếp hàng năm có chiến tranh thì kiêu ngạo tự cao, bấy giờ lại có điềm Ưu đàm nở hoa, xui bề tôi là Hương Danh hầu Nguyễn Đăng Thịnh đem thuộc hạ dâng sách văn khuyên lên ngôi, tiếm hiệu xưng vương”

Theo thông tin từ các tư liệu trên, ta thấy việc cải đổi y quán (áo mũ) theo thể thống nhất của Đàng Trong thời chúa Nguyễn Phúc Khoát đã từng bước xuất hiện từ năm đầu Võ vương lên ngôi (1738), đến năm Giáp Tý (1744), khi Võ vương Nguyễn Phúc Khoát chính xưng vương vị (Quốc vương), lập nên một “nước” Nam Hà tách bạch với Bắc Hà … thì đã quyết định chính thức đổi mới trang phục thông qua các sắc lệnh, hoặc đạo dụ bắt buộc [thuộc dạng điển lệ/ điển chế] là điều tất yếu. Điều đấy được chính Lê Quý Đôn trong ghi nhận rõ ràng trong Phủ biên tạp lục, khi vào tiếp quản Thuận Hóa (1776). Cụ thể, ở quyển 6: Sản vật 物產 trong Phủ biên tạp lục 撫邊雜錄, khi viết về các thứ vải, lụa, Quế Đường Lê Quý Đôn cho biết:

Cảnh Hưng ngũ niên, Giáp Tý, Hiểu Quốc công nhân Nghệ An nhân truyền ngôn sấm vân: “Bát thế hoàn Trung đô”, dĩ tự Đoan Quốc công chí dĩ thích đương bát đại, nãi xưng Vương hiệu, thủ Tam tài đồ hội trung quán phục thể chế vi thể thức, lệnh võ tự Chưởng doanh chí Cai đội, văn tự Quản bộ chí Chiêm hậu, Huấn đạo các y thái dạng, y giai dụng thải đoạn. Quý giả dụng mãng bào thủy ba, kỳ mạo sức dĩ kim ngân. Hựu, lệnh nhị xứ nam nữ cải dụng Bắc quốc y thường đái quần, dĩ thị biến dịch. Chí sử phụ nữ giai trách tụ đoản y như nam trang, tắc Bắc quốc sở vô dã. Tam thập dư niên, nhân giai quán tập, vong kỳ bổn tục).

Năm Giáp Tý niên hiệu Cảnh Hưng thứ 5 (1744), Hiểu Quốc công nhân cớ có người Nghệ An lưu truyền lời sấm ký rằng: “Tám đời [thì] quay trở về Kinh đô”, tính từ đời Đoan Quốc công [Nguyễn Hoàng] tới nay [đời chúa Nguyễn Phúc Khoát] đã trải đến 8 đời, bèn xưng Vương hiệu, lấy cách thức chế tác áo mũ trong sách Tam tài đồ hội làm thể thức (tiêu chuẩn), lệnh cho toàn thể các quan võ từ Chưởng cơ cho đến Cai đội; các quan văn từ Quản bộ cho đến Chiêm hậu, Huấn đạo… nương theo sắc thái, hình dạng y phục [ở Tam tài đồ hội], đều dùng tơ lụa và sa tanh ngũ sắc. Người quyền quý thì dùng áo mãng bào thủy ba [áo bào thêu rồng 4 chân, dưới áo là phần sóng nước uốn lượn], mũ đội thì trang sức bằng vàng, bạc.

Dù vậy, do đa phần căn cứ vào các bản dịch từ trước tới nay (gồm [1] bản dịch của Ngô Lập Chí – 1959, [2] bản dịch của Quốc vụ khanh Đặc trách văn hóa– 1972, 1973, [3] bản dịch của Viện Sử học – 1977, [4] bản dịch của Trần Đại Vinh – 2015, tái bản – 2018), [5] phần trích dịch của Trần Quang Đức ở Ngàn năm áo mũ (2013)… song tất cả các bản dịch đều không hề chú thích, giải thích rõ các thuật ngữ quan trọng, trong đó không chủ giải về ý nghĩa nội hàm của thuật ngữ trách tụ đoản y tại nguyên tác, nên đã dẫn đến có những ý kiến trái chiều và các nhận định thiếu chính xác như hiện nay.

“Lại hạ lệnh cho giai gái hai xứ ấy cải trang theo lối áo quần Trung Quốc, để tỏ ra sự đổi mới. Con gái mặc áo ngắn hẹp tay như áo con giai, cái lối ăn mặc ấy thì người Trung-quốc cũng không có. Đã hơn 30 năm thành ra thói quen, người ta quên cả lối ăn mặc cũ.”

“…Chúa Nguyễn lại còn truyền lệnh bắt các hạng con trai, con gái trong hai xứ ấy phải thay đổi hẳn cách ăn mặc, phải dùng những đồ xiêm, áo, giải, quần theo như người Trung Quốc, để tỏ cho mọi người đều thấy và đều biết ở đây đã có sự canh cải hẳn lề lối ăn mặc của người đời xưa. Người ta khiến thay đổi lối ăn mặc đến nỗi đàn bà, con gái ở hai xứ này đều phải mặc thứ áo ngắn, chật ống tay như áo của đàn ông. Tại Trung Quốc cũng không thấy có người đàn bà nào ăn mặc lạ lùng như vậy ”

“Lại hạ lệnh cho trai gái hai xứ đổi dùng áo quần Bắc quốc để tỏ sự biến đổi; đến như khiến phụ nữ đều mặc áo ngắn hẹp tay như áo đàn ông thì Bắc quốc không có thế. Trải hơn 30 năm, người ta đều tập quen, quên cả tục cũ”.

“Lại lệnh cho hai xứ (Thuận Hóa, Quảng Nam) đổi dùng quần áo Bắc quốc để tỏ sự thay đổi. Đến phụ nữ đều mặc áo ngắn hẹp tay giống áo nam giới thì Bắc quốc không như vậy”.

“… Lại hạ lệnh cho trai gái hai xứ đổi dùng áo quần Bắc quốc để tỏ sự biến đổi; đến như khiến phụ nữ đều mặc áo ngắn hẹp tay như đàn ông thì Bắc quốc không có thế. Trải hơn 30 năm, người ta đều tập quen, quên cả tục cũ …”.

[Đoản y trách tụ] Cổ đại chỉ Bắc phương thiểu số dân tộc đích phục trang. Tống, Thầm Quát, Mộng Khê bút đàm, Cố sự nhất: ‘Trung Quốc y quán, tự Bắc Tề dĩ lai, nãi toàn dụng Hồ phục. Trách tụ, phi lục đoản y, trường áo ngoa, hữu tiếp biến đái, giai Hồ phục dã’. Nguyên, Tát Đô Thứ, Tát Thiên Tích tập, Hậu tập, ‘Tương phùng hành tặng cựu Hữu Trị tướng quân’ thi: ‘Nhất niên tương phùng Bạch Hạ môn, đoản y trách tụ hô lang quân’.

Đoản y trách tụ: là loại trang phục của các dân tộc thiểu số phương Bắc (đối với Trung Quốc) thời xưa. Tác giả Thầm Quát đời Tống, trong sách Mộng Khê bút đàm, quyển 1- Cố sự 1 có đoạn : ‘áo mũ Trung Quốc từ thời Bắc Tề đến nay [đời Tống] thì toàn dùng trang phục của người Hồ. Áo hẹp cánh tay (trách tụ), áo [bào] ngắn màu xanh lục, giày da cao uốn cong, và dải thắt lưng có trang sức đều là trang phục người Hồ vậy’. Tác giả Tát Đô Thứ (Satura) đời Nguyên (1272-1355), trong bài thơ “Tương phùng hành tặng cựu Hữu Trị tướng quân” ở Hậu tập (tập thơ kế sau) thuộc Tát Thiên Tích tập có câu : ‘Suốt một năm cùng gặp gỡ ở cửa Bạch Hạ/ áo [bào] ngắn tay hẹp gọi mời ông’.

Theo Hán điển (汉典) thì Đoản y (短衣 duǎnyī): tiếng Anh gọi là Coatee [loại áo có đuôi ngắn của phương Tây] chỉ cho loại áo bó sát người, có viền hoặc lưng ngắn. Đây là một loại trang phục phi Nho 非儒 (phi Nho giả đích y phục 非儒者的衣服) đã được ghi chép ở bộ sách Sử ký 史記 của Tư Mã Thiên đời Hán, quyển 99 : Lưu Kính, Thúc Tôn Thông truyện 劉敬, 叔孫通傳, với câu: “Thúc Tôn Thông Nho phục, Hán vương tăng chi; Nãi biến kỳ phục, phục đoản y, Sở chế, Hán vương hỉ”「叔孫通儒服,漢王憎之;迺變其服,服短衣,楚製。漢王喜」(Nghĩa là: Thúc Tôn Thông mặc áo quần Nho gia, Hán vương ghét kiểu áo ấy; Ông bèn biến đổi trang phục, mặc áo [lưng/đuôi] ngắn, là kiểu trang phục của nước Sở, Hán vương vui thích)

Để giải thích rõ hơn cho câu văn này của Sử ký, danh nhân Tư Mã Trinh (司馬貞) đời Đường đã sách ẩn [索隱] rằng: “Khổng Văn Tường vân: « đoản y tiện sự, phi Nho giả y phục. Cao tổ Sở nhân, cố tòng kỳ tục tài chế » 孔文祥 云:‘短衣便事,非儒者衣服。 高祖 楚 人,故從其俗裁製’ (Khổng Văn Tường nói rằng: dùng áo [lưng ngắn] để làm việc tiện dụng, nó là trang phục “phi Nho giáo”, Hán Cao tổ [Lưu Bang] là người nước Sở, cho nên theo phong tục thể chế của nước Sở [mặc đoản y].

Bởi lẽ, tên gọi “áo ngắn” mà chúng ta đang dùng theo nghĩa “shirt” của Anh ngữ, thì tiếng Hán gọi là sấn sam 襯衫, sấn y 襯衣 hay tuất sam 裇衫 .

Đấy là loại áo sơ mi ngắn mặc bên trong comple-veston; hoặc có thể mặc riêng. Hay cũng có thể dùng đoản sam 短衫 (duǎn-shān) để chỉ loại áo ngắn thời nay (đối lập với nó là chiếc áo sườn-xám, chữ Hán là trường sam 長衫 [cháng-shān], cũng viết kỳ bào 旗袍 [Qí-páo] – đây là loại áo truyền thống của người Mãn Thanh). Bên cạnh đó, có thêm loại áo ngắn dùng mặc lót trong thân người, thì chữ Hán gọi là hãn sam (汗衫 hàn-shān) tương đồng với thuật ngữ singlet của tiếng Anh; Nếu là áo khoác ngoài, thì gọi là đơn quái 單褂 (dān-guà) , áo khoác ngắn thì là mã quái (馬褂, mǎ-guà)

(1) Áo xẻ 2 tà, may bằng một lớp vải lụa, hoặc các chất liệu vải mỏng vốn có ở Đàng Trong bấy giờ;

Thượng dĩ cổ sấm vân : ‘bát thế hoàn Trung đô’, tố tự Thái tổ chí thử chính trị kỳ số, nãi cải y phục, dịch phong tục, dữ dân cánh thủy. Hạ lệnh quốc nội sĩ thứ nam nữ tịnh trước nhu bào, xuyên thường, triền cân (tục hiệu Quần chân áo chiết/chít, thủy thử). Y phục, lư xá, khí dụng lược như Minh Thanh thể chế, tận cách Bắc Hà cựu tục tập.

Với cách sắp đặt lớp lang, gọn gàng, thành các Kỷ 紀 (mỗi kỷ là một triều vua, chúa), ghi chép từ thời chúa Nguyễn Hoàng (kỷ thứ 1) về sau, mỗi kỷ phân ra một quyển, Dã sử lược biên, Đại Việt quốc Nguyễn triều thực lục rõ ràng là tư liệu lịch sử quan trọng của triều Nguyễn. Sách này được chính các đại thần trứ danh như Lý Văn Phức (1785-1849, đỗ Cử nhân năm 1819, niên hiệu Gia Long vàlàm quan trải 3 triều Minh Mạng – Thiệu Trị – Tự Đức, từ 1820 đến 1849), Nguyễn Công Trứ (1778-1858, đỗ Giải nguyên năm 1819, niên hiệu Gia Long vàlàm quan trải 3 triều Minh Mạng – Thiệu Trị – Tự Đức, từ 1820 đến 1847) chỉnh lý biên tu, thế nên Dã sử lược biên Đại Việt quốc Nguyễn triều thực lục có giá trị cao [có lẽ do chính triều đình ban lệnh biên soạn, ở dạng cảo bản], góp phần bổ khuyết thông tin liên quan đến chính sử triều Nguyễn (như Đại Nam thực lục, Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ,, Khâm định Việt sử thông giám cương mục…), mà vì nhiều nguyên do nên chưa thể chuyển tải đầy đủ các vấn đề liên quan đến sử liệu, văn hóa, phong tục tập quán của từng triều Chúa và vua Nguyễn.

Vậy trấn thần các người, đều nên thông sức cho sĩ dân trong hạt: phàm kiểu mẫu áo mặc đều theo kiểu mẫu từ Quảng Bình trở vào Nam, chuẩn định đến sau ngày mồng một tháng Giêng năm Minh Mạng thứ 10 [1829], nhất tề đổi lại cả để nêu nghĩa “vâng theo phong hóa”….”

Quan địa phương, các ngươi là đại viên giữ việc chăn dân, nếu không khéo giáo hóa dẫn dụ, khiến cho đổi thói hủ lậu, để làm tục tốt, thì về trách nhiệm vẫn khó rộng tha được, cũng không được dung túng cho kẻ nha lại, tạo sự hống hách, để đến nỗi chiêu tới hương thôn, một khi việc đã phát giác, quyết khó chối lỗi được.”.

“… Năm Bính Thân [1776], mùa xuân, đặt nha môn Trấn phủ; tháng 7 [Lê Quý Đôn] mới hiểu dụ rằng: “Y phục bản quốc có chế độ, địa phương này từ trước cũng chỉ tuân theo quốc tục. Nay kính vâng thượng đức, dẹp yên cõi biên, trong ngoài như nhau, chính trị và phong tục phải nên thống nhất. Nếu còn có người mặc quần áo kiểu người Khách [Trung Quốc] thì nên đổi theo thế chế của nước nhà. Đổi may y phục thì theo tục nước mà thông dụng vải lụa, duy có quan chức thì mới cho dùng xen the là trừu đoạn, còn gấm vóc và các thứ hoa rồng phượng thì nhất thiết không được quen thói cũ dùng càn. Thường phục thì đàn ông đàn bà dùng áo cổ đứng ngắn tay, cửa ống tay hoặc rộng hoặc hẹp tùy tiện. Áo thì từ hai bên nách trở xuống phải khâu kín liền không xẻ mở…”.

Lê Quý Đôn (1959), Phủ biên tạp lục (Bản dịch Ngô Lập Chí, Đại học Tổng hợp Hà Nội – cảo bản), do Đỗ Huy đánh máy, upload lên các trang mạng từ 2009, trích từ:

王圻 – 王思義輯(明) (1609),三才圖繪, P. 08. 衣服(Q.62-64), link:

Minh Tự – Nhật Linh, “Có đúng là chúa Nguyễn Phúc Khoát khai sinh áo dài Việt Nam?”, Tuổi trẻ online, link:

Từ điển Phật học ở

Hán điển:

Từ điển Trung Việt:

Mục từ “Hồ phục” 胡服 tại link:

Mục từ “Hồ phục” 胡服 tại link:

Mục từ “Hồ phục” 胡服 tại link:

Mục từ “Hồ phục” 胡服 tại link:

TS, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế

Đoàn Thị Tình (1987), Tìm hiểu Trang phục Việt nam (dân tộc Việt), Nxb Văn hóa, Hà Nội

Đoàn Thị Tình (2006), Trang phục Việt nam (Vietnam Costumes through the ages), Nxb Mỹ Thuật, Hà Nội

Trịnh Quang Vũ (2008), Trang phục triều Lê Trịnh, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội

Trần Quang Đức (2013), Ngàn năm áo mũ (Lịch sử trang phục Việt Nam giai đoạn 1009-1945), Nxb Thế Giới – Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam, Hà Nội.

Bên cạnh các ý kiến cá nhân của một số người trong và ngoài nước trên các trang mạng (mã nguồn mở), thì bài viết “Có đúng là chúa Nguyễn Phúc Khoát khai sinh áo dài Việt Nam?” của các tác giả Minh Tự – Nhật Linh biên soạn, đăng trên trang web của báo Tuổi trẻ (online) vào 06h09’ ngày 27/07/2020, link: . Đây là cách đặt vấn đề thú vị, dựa trên một số ý kiến phản biện tại Hội thảo Huế – Kinh đô áo dài Việt Nam do Sở Văn hóa Thể thao Thừa Thiên Huế tổ chức (ngày 08 tháng 07 năm 2020). Để giải đáp các thắc mắc đó, chúng tôi xin cung cấp những tư liệu liên quan đến y phục (ở đây tập trung vào loại Thường phục) thời Võ vương Nguyễn Phúc Khoát – tiền thân của chiếc áo dài ngũ thân.

Bản Hán văn (ảnh dưới) viết nhầm thành Từ Hàng 慈航, chúng tôi điều chỉnh lại là Từ Tế 慈濟

Trung triều 中朝 ở đây là triều đình Trung ương, tức chỉ triều Lê Trịnh ở Thăng Long (Hà Nội).

Ưu Đàm khai hoa chi thụy優曇開花之瑞: điềm lành Ưu Đàm nở hoa. Cây này không phải là “cây sung/ cây bồ đề” như một số bản dịch Phủ biên tạp lục đã chuyển dịch. Hoa Ưu Đàm優曇: từ gọi tắt của hoa Ưu Đàm Bạt La (s: udumbara, udumbara, p: udumbara, 優曇跋羅), hay Ô Đàm Bát La Hoa (烏曇盋羅花), Ô Đàm Bát La Hoa (鄔曇鉢羅花), Ưu Đàm Ba Hoa (優曇波花), Ưu Đàm Hoa (優曇花), Uất Đàm Hoa (鬱曇花);là loại thực vật có hoa ẩn tàng thuộc khoa Dâu, tên khoa học là Ficus glomerata. Kinh Pháp Hoa Văn Cú 法華文句 nói rằng: “Ưu Đàm Hoa giả, thử ngôn Linh Thoại, tam thiên niên nhất hiện, hiện tắc Kim Luân Vương xuất (優曇花者、此言靈瑞、三千年一現、現則金輪王出, Hoa Ưu Đàm, gọi là Linh Thoại, ba ngàn năm mới xuất hiện một lần, hiện tất Kim Luân Vương ra đời). Hoa Ưu Đàm là loại hoa ngàn năm mới nở một lần; cho nên nó có mùi thơm tuyệt diệu hơn tất cả loài hoa khác. Trong chiêm tinh bói toán, người ta thường xem giấc mộng Hoa Ưu Đàm là có điềm lành. Như trong Uyên Giám Loại Hàm 淵鑑類函có đoạn: “Tề Cảnh Lăng Vương Tử Lương, đốc tín Thích thị, Võ Đế bất dự, Tử Lương khải tấn Sa Môn ư điện tiền tụng kinh, Võ Đế cảm mộng, kiến Ưu Đàm Bát Hoa ư Tử Lương án (齊竟陵王子良、篤信釋氏、武帝不豫、子良啟進沙門於殿前誦經、武帝感夢、見優曇缽花於子良案, vua Cảnh Lăng Vương nhà Tề tên Tử Lương, thâm tín Phật pháp, Võ Đế chẳng vui lòng; Tử Lương cung thỉnh Sa Môn tụng kinh trước điện; Võ Đế cảm ứng mộng thấy Hoa Ưu Đàm nơi án của Tử Lương).” (Lược trích theo bài viết ở mục Ưu đàm hoa trên trang link: )

Tiếm hiệu xưng vương 僭號稱王: lạm quyền (giả dối) xưng tôn hiệu (niên hiệu) của Đế vương. Đây là thành ngữ xuất xứ từ sách Hán thư 漢書, mục Dương Hùng truyện hạ 揚雄傳下: “Chư Nho hoặc cơ dĩ vi Hùng phi Thánh nhân nhi tác kinh, do Xuân Thu Ngô Sở chi quân tiếm hiệu xưng vương, cái tru tuyệt chi tội dã” 諸儒或譏以為雄非聖人而作經,猶春秋吳楚之君僭號稱王,蓋誅絕之罪也 (Các nhà nho quở trách Dương Hùng không phải là thánh nhân mà làm Kinh, cũng như vua các nước Ngô, Sở đời Xuân Thu tiếm hiệu xưng vương, đều đáng tội chết đấy)

Lê Quý Đôn, Phủ biên tạp lục 撫邊雜錄 (Hán văn), Thư viện quốc gia Việt Nam, ký hiệu: R.1606, tờ 71a-b

Trung đô 中都: một cách gọi khác Kinh sư 京師 (Kinh đô 京都, Đô thành 都城 ở Trung tâm của đất nước – hay còn gọi là Trung ương). Sách Sử ký史記, quyển 30: Bình Chuẩn thư 平準書 của Tư Mã Thiên (đời Hán) có câu: “Tào chuyển Sơn Đông túc, dĩ cấp Trung đô quan”「漕轉山東粟,以給中都官」(Tàu vận chuyển thóc ở Sơn Đông đem cấp phát cho quan viên ở Đô thành)

Quản bộ 管部: các chức quan quản lý các Bộ (năm 1744,sau khi xưng vương, chúa Nguyễn Phúc Khoát đã đổi Tam ty thành Lục bộ )

Chiêm hậu 占候: quan coi thiên văn, xem khí hậu .

Tam tài đồ hội三才圖繪: tên sách của hai cha con Vương Kỳ 王圻 và Vương Tư Nghĩa王思義 vẽ soạn vào năm Vạn Lịch thứ 35 (1607), và hai năm sau (1609) thì xuất bản, công bố. Toàn sách có 106 quyển, ghi chép 14 chủ đề khác nhau với nhiều hình vẽ bản đồ, phản ánh thế giới quan tổng quát triều Minh. Mục Y phục ở Tam Tài đồ hội thuộc chủ đề 8, gồm 3 tập (từ tập 62 đến 64). Tại Nhật Bản, vào thời kỳ Edo, năm 1712, một bác sĩ từ Osaka tên là Terajima Ryōan (寺島良安) đã xuất bản cuốn Wakan Sansai Zue (和漢三才図会 Hoà Hán Tam Tài Đồ Hội) gồm 105 tập thuộc 81 quyển, dựa theo Tam tài đồ hội của triều Minh và biến cải để phù hợp với Nhật Bản. Điều đó chứng tỏ sách Tam tài đồ hội có ảnh hưởng khá lớn đối với các nền văn hóa Đông Á.

Riêng bản Phủ biên tạp lục của Nguyễn Khắc Thuần thì lấy gần như nguyên vẹn bản Phủ biên tạp lục của Quốc vụ khanh Đặc trách văn hóa ở Sài Gòn (1972- 1973), nên chúng tôi không trích dẫn.

Lê Quý Đôn (1959), Phủ biên tạp lục (Bản dịch Ngô Lập Chí, Đại học Tổng hợp Hà Nội – cảo bản), do Đỗ Huy đánh máy, upload lên các trang mạng từ 2009, trích từ:

Lê Quý Đôn (1972), Phủ biên tạp lục tập 2 (bản dịch của Lê Xuân Giáo), Quốc vụ khanh Đặc trách văn Hóa xuất bản, SG, tr.409.

Lê Quý Đôn (1977), Phủ biên tạp lục (thuộc bộ Lê Quý Đôn toàn tập, Tập 1 – Viện Sử học dịch), Nxb Khoa học Xã Hội, HN, tr.334. Bản dịch Phủ biên tạp lục, tái bản của Viện Sử học (Nxb Văn hóa Thông tin, HN năm 2007, phần nói về áo mũ này ở trang 429) có nội dung trùng khít với bản 1977.

Trần Quang Đức (2013), Ngàn năm áo mũ, Nxb Thế Giới – Công ty văn hóa truyền thông Nhã Nam, HN, tr.258-259

Lê Quý Đôn (2018), Phủ biên tạp lục (Trần Đại Vinh dịch), Nxb Đà Nẵng, tr.292

Tiếp biến 鞢𩎃: một loại dải thắt lưng (thắt eo) có đính trang sức, buộc ràng rịt quanh eo để tiện cưỡi ngựa. cũng viết tiếp thiếp « 䩞鞢»

Tát Đô Thứ 薩都剌 (1272-1355): tên tự là Thiên Tích天錫, hiệu Trực Trai 直齋 là nhà thơ, nhà thư pháp, họa sĩ nổi tiếng triều Nguyên.

Link:

Sách ẩn索隱: chú thích và khảo chứng về các ý nghĩa ẩn tàng trong thư tịch, văn ngôn cổ; Theo đó, các nhà nghiên cứu, diễn giả thực hiện những phần nghiên cứu sâu về các đạo lý, nghĩa lý được ẩn giấu sâu xa trong ngôn ngữ cổ. Đây là thuật ngữ xuất xứ từ Kinh Dịch 易經, thiên Hệ Từ Thượng 繫辭上: “Thám trách sách ẩn, câu thâm trí viễn” 「探賾索隱,鉤深致遠」(Nghĩa là: Dò xét ở chỗ thâm u, tìm tòi cái ẩn giấu, thấu chỗ sâu kín, tìm tòi được cái xa thẳm)

Xin xem cụ thể “Sấn sam” 襯衫 (Shirt) tại đây :

Để tra cứu các mục từ này, chúng ta có thể truy cập vào phần Từ điển Trung Việt (link: ) và đánh mục từ cần tra.

Căn cứ để chúng tôi nêu đặc trưng về loại áo thường phục thời chúa Nguyễn Phúc Khoát là áo xẻ 2 tà, chính từ đoạn ghi chép phần sắc lệnh do Chính quyền Lê Trịnh ban hành khi Lê Quý Đôn vào tiếp quản, cai trị Đàng Trong: “Năm Bính Thân [1776], mùa xuân, đặt nha môn Trấn phủ; tháng 7 [Lê Quý Đôn] mới hiểu dụ rằng: “Y phục bản quốc có chế độ, địa phương này từ trước cũng chỉ tuân theo quốc tục. Nay kính vâng thượng đức, dẹp yên cõi biên, trong ngoài như nhau, chính trị và phong tục phải nên thống nhất. Nếu còn có người mặc quần áo kiểu người Khách [Trung Quốc] thì nên đổi theo thế chế của nước nhà. Đổi may y phục thì theo tục nước mà thông dụng vải lụa, duy có quan chức thì mới cho dùng xen the là trừu đoạn, còn gấm vóc và các thứ hoa rồng phượng thì nhất thiết không được quen thói cũ dùng càn. Thường phục thì đàn ông đàn bà dùng áo cổ đứng ngắn tay, cửa ống tay hoặc rộng hoặc hẹp tùy tiện. Áo thì từ hai bên nách trở xuống phải khâu kín liền không xẻ mở…” (Lê Quý Đôn (2007), Phủ biên tạp lục (Viện Sử học dịch), Nxb Văn hóa Thông tin, HN, tr.429) . Việc ban bố lệnh cấm người Đàng Trong không được mặc áo xẻ 2 bên nách, mà phải khâu kín liền chứng tỏ bấy giờ (1776), y phục của dân chúng xứ Nam Hà phổ biến trang phục (thường phục) áo xẻ 2 tà. Đấy chính là một trong những đặc trưng tiêu biểu.

Cánh thủy更始: bắt đầu cuộc đổi mới. Sách Hán thư, quyển 6- [Hán] Vũ đế kỷ《漢書.卷六.武帝紀》 có đoạn: “dĩ xá thiên hạ, địch trừ dữ chi cánh thủy” 「已赦天下,滌除與之更始」(đã ân xá cho toàn thiên hạ, quét sạch [những tàn tích cũ] cùng dân một phen đổi mới)

Nhu bào 襦袍: được giải thích là “sấn lí bào tử” 衬里袍子: áo choàng mỏng, ngắn [ngang đầu gối, ngắn hơn trường bào 長袍] với một lớp áo mỏng (sấn lí 衬里: là lớp vải lót bên trong khi may quần áo).

Kỷ 紀: ở đây là bổn kỷ 本紀, là một loại Thể lệ Sử thư 體例史書 (thể lệ biên chép sử) do sử quan biên soạn, dưới sự chỉ đạo của Hoàng đế, nhằm để ghi chép về lịch sử của từng vị Hoàng đế cụ thể. Loại kỷ紀 hay bổn kỷ本紀 này xuất xứ từ cách chép Sử ký史記 của Tư Mã Thiên đời Hán, với cách chia từng KỶ (Như: Ngũ đế bổn kỷ五帝本紀, Tần Thủy Hoàng bổn kỷ秦始皇本紀…

Nội các triều Nguyễn (1993), Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ , tập 6 (Viện Sử học dịch), Nxb Thuận Hóa, tr.215-216

Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ , tập 6, sđd, tr.217

Lê Quý Đôn (2007), Phủ biên tạp lục (Viện Sử học dịch), Nxb Văn hóa Thông tin, HN, tr.429

[ ]

*
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]
[22]
[23]
[24]
[25]
[26]
[27]
[28]
[29]
[30]
[31]
[32]
[33]
https://www.maxreading.com/sach-hay/phu-bien-tap-luc/quyen-vi-noi-ve-tho-san-40024.html
https://www.shuge.org/ebook/san-cai-tu-hui/
https://tuoitre.vn/co-dung-la-chua-nguyen-phuc-khoat-khai-sinh-ao-dai-viet-nam-20200726213306063.htm
https://www.phatgiao.org.vn
https://www.zdic.net/hans/%E7%9F%AD%E8%A1%A3
https://vtudien.com/trung-viet/dictionary/nghia-cua-tu-%E7%9F%AD%E8%A1%AB
https://www.sohu.com/a/348972953_523187
https://m.baike.com/wiki/%E8%83%A1%E6%9C%8D?baike_source=innerlink
https://news.artron.net/20180924/n1025125.html
https://vitomag.com/zhs/fashion/dqobf.html
*
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
https://tuoitre.vn/co-dung-la-chua-nguyen-phuc-khoat-khai-sinh-ao-dai-viet-nam-20200726213306063.htm
[6]
[7]
[8]
https://www.phatgiao.org.vn
https://phatgiao.org.vn/tu-dien-phat-hoc-online/dam-hoa-k3818.html/p1?keys=m
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
https://www.maxreading.com/sach-hay/phu-bien-tap-luc/quyen-vi-noi-ve-tho-san-40024.html
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]
[22]
[23]
https://www.zdic.net/hans/%E7%9F%AD%E8%A1%A3
[24]
[25]
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%AF%E8%A1%AB
[26]
https://vtudien.com/trung-viet/dictionary/nghia-cua-tu-%E7%9F%AD%E8%A1%AB
[27]
[28]
[29]
[30]
[31]
[32]
[33]
https://vovinhquang.wordpress.com/2020/10/09/trang-phuc-thuong-phuc-o-dang-trong-thoi-vo-vuong-nguyen-phuc-khoat-nhung-net-dac-trung/